در حال حاضر در کشور ما حدود ۳۹ سایت همسریابی فعالیت می کنند که در این بین دو بنگاه همسریابی اینترنتی نیز به صورت اسلامی تأسیس شده اند و این درحالی است که سوء استفاده ها و آسیب های اجتماعی ایجاد شده در این زمینه نگرانی های جدی را در مورد شکل گیری یک بحران اجتماعی در آینده موجب شده است.

ازدواج اینترنتی و همسریابی آن لاین برای نخستین بار در فرانسه و در یکی از شهرهای اطراف پاریس شکل گرفت. آن هم در شرایطی که نزدیک به دو دهه از فعالیت موسسات همسریابی می گذشت و این موسسات به فعالیت خود شکل روشن تری داده بودند. از این روز برخی از آنها به بنگاه های اقتصادی تبدیل شده و به این دلیل برای بازاریابی و کسب درآمد بیشتر دامنه فعالیت خود را به اینترنت نیز کشاندند.

در ایران نیز هرچند استقبال از سایت های غیر رسمی همسریابی اینترنتی در میان کاربران به شدت افزایش یافته است  با اینهمه تعداد این سایت ها و مراکز همسریابی مجازی و اینترنتی در حال حاضر در کشور ما به ۳۹ سایت می رسد که بر اساس تحقیق صورت گرفته توسط سازمان ملی جوانان به نظر می رسد در میان این ۳۹ سایت، دو بنگاه همسریابی اینترنتی به صورت اسلامی تاسیس شده و در این چارچوب به فعالیت می پردازند.

تمایل به ازدواج اینترنی و استفاده از سایت های هسمریابی در حالی از سوی جامعه شناسان و آسیب شناسان اجتماعی نوعی بحران به شمار می رود که در شرایط فعلی و بر اساس آمار اداره کل مطالعات اجتماعی و بررسیهای اجتماعی ناجا، ۶۳ الی ۶۸ درصد چت روم ها در اختیار جوانان قرار دارند؛ و در این میان جوانان ایرانی حتی گوی سبقت را از امریکایی ها و کانادایی ها هم ربوده اند. از سوی دیگر گفته می شود .

محتوای ۴۸ درصد این چت رومها را اطلاعاتی چون عکس در برگرفته و همین مساله تاثیرپذیری نوجوانان و جوانان را افزایش می دهد. به این ترتیب فعالیت های سایت های همسریابی اینترنتی در چنین فضایی پدیده عجیب منحصر به فردی به نظر نمی رسد چرا که در حال حاضر بسیاری از جوانان مدت های طولانی از وقت خود را به صورت متناوب صرف نشستن پای دوستی های مجازی می کنند.

به گفته دکتر امان الله قرایی مقدم، آسیب شناس خانواده: « این اتفاق ویژه افرادی است که در جامعه شتاب زندگی می کنند و از آداب و سوم آشنایی و ازدواج به صورت سنتی فاصله گرفته اند.

و پیش بینی می شد که با ورود تکنولوژی ارتباطی جدید و شکل گیری دهکده جهانی این گونه اتفاق ها در محدوده دوستی و ازدواج هم رخ دهد اما با ورود اینترنت، حرکت به سمت الگوهای جدید برای آشنایی، سریع تر شد و حالا جوانان وسیله ای در اختیار دارند که می توانند از آن برای آشنایی و همسریابی هم استفاده کنند اگرچه در موارد بسیاری نیز از آن سوء استفاده می شود.»

استفاده از اینترنت برای دوست و همسریابی ظاهرا در جامعه فعلی که بر پایه ارتباطات نوین شکل گرفته و اداره می شود آسانترین راه تشکیل زندگی مشترک به نظر می رسد. اما واقعیت این است که فضای مجازی نمی تواند ملاک دقیق و قابل اعتنایی برای یافتن یک شریک دایمی به حساب آید. از سوی دیگر بررسی ها نشان می دهد بسیاری از افراد به منظور دوستیابی به سایت های همسریابی مراجعه می کنند اما به تدریج علایق ناشی از احساسات ناپایدار باعث تمایل به تداوم رابطه و در نهایت ازدواج می شود.

به همین دلیل آسیب شناسان اجتماعی اینگونه آشنایی ها را که به ازدواج منجر می شود چندان موفق ارزیابی نمی کنند.

قرایی مقدم تاکید داره که: «بررسی ها نشان می دهند چون دوستی ها و آشنایی های اینترنتی تعهدی میان افراد به وجود نمی آورد می تواند خیلی زود به جدایی منجر شود. از سوی دیگر شناختی که از این طریق شکل می گیرد چندان کامل و حتی مناسب نیست.»

این کارشناس اجتماعی ازدواج هایی را که به واسطه سایت های همسریابی اینترنتی صورت می گیرد همچون تجربه ازدواج های دانشجویی ناموفق می داند و می افزاید: ازدواج باید با آگاهی و درک عمیق صورت بگیرد. چون تحقیقات نشان می دهد ازدواج های اینترنی اگر هم اتفاق بیفتند از روی عقل و منطق نیستند .»

● اسلامی بودن به معنای تایید فعالیت سایت های همسریابی نیست

هرچند که در حال حاضر از میان ۳۹ سایت همسریابی اینترنی دو سایت با عنوان سایت هسمریابی اسلامی به فعالیت می پردازند اما به گفته متخصصان و کارشناسان فرهنگی و اجتماعی چنین توجیهی نیز نمی تواند فعالیت این سایت ها را با تایید همراه سازد. چندی پیش جواد آرین منش، نایب رییس کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در اینباره گفته بود: « بعید به نظر می رسد سایت های اینترنتی با انگیزه های الهی و شرعی به دختران و پسران اطلاعاتی درباره ازدواج و خانواده ارائه دهند.»

همچنین حجت‌الاسلام سید جواد موسوی ، معاون پژوهشی و آموزشی سازمان تبلیغات اسلامی نیز سوء استفاده‌های اخلاقی و امنیتی از فضای سایت های همسریابی اینترنتی را نگران کننده خوانده و گفته بود: « استفاده از وسایل ارتباطی اینچنینی، آفتهای بسیاری دارد که بیشترین ضرر آن نصیب خانمها می شود به طوری که جرمهای اینترنتی بسیاری در این خصوص صورت گرفته است.»

قرایی مقدم نیز صرف اسلامی بودن سایت های همسریابی را بر عملکرد مناسب آنها موثر نمی داند و می گوید:« البته شکی نیست که باورهای دینی بر کاهش اختلاف و جدایی موثر است؛ اما درباره سایت های اسلامی همسریابی چنین تضمینی وجود ندارد چنانچه ازدواج های دانشجویی و توصیه به ازدواج موقت نیز که پس از انقلاب بر آنها تاکید شد در این زمینه موفق نبودند.»

● ضرورت نظارت نهادهای واقعی بر موسسات همسریابی مجازی

چندی پیش در میزگردی که با موضوع شیوه‌های همسریابی در ایران و نقش شبکه های اطلاع رسانی در همسریابی با تأکید بر اینترنت، برگزار شد؛ کارشناسان بر تشکیل شورای هماهنگی نظارت بر سایت های اینترنتی در این زمینه تاکید کردند. چرا که به اعتقاد آنها و بر اساس تحقیقات و بررسی های صورت گرفته در جریان استفاده از سایت های همسریابی بسیاری از اطلاعات کاربران به صورت غیرواقعی درج شده و حتی ممکن است افراد خود را در شغل و سنی غیرواقعی معرفی کنند و این در حالی است که در چنین فضایی ارتباط بیشتر به تعمیق مسائل عاطفی و انحراف رفتاری منتهی می شود.

از این رو بهترین حالت فعالیتهای این سایتها در شرایط نظارت نهادها و سازمانهای واقعی عنوان شد. با اینهمه قرایی مقدم بر این باور است که ازدواج در شرایط آشنایی در سایت های همسریابی اینترنتی حتی اگر با نظارت نهادهای واقعی هم صورت بگیرد چون بر اساس آگاهی نیست موفق نخواهد بود. از سوی دیگر این مساله می تواند به سوء استفاده های عاطفی از یک قشر خاص منجر شود ، به گونه ای که این آسیب شناس می گوید:« تحقیقات نشان می دهد ۸۰ درصد پسرها حاضر نیستند با دخترانی که قبلا با آنها رابطه صمیمی داشته اند ازدوج کنند و برای استفاده یا سوء استفاده جنسی به سایت های دوست و همسریابی مراجعه می کنند .چون واقعا قصد ازدواج ندارند و هدفشان فریب دختران است.»

با اینهمه فعالیت سایت های همسریابی حتی اگر به مذاق کارشناسان ، متخصصان و مسئولان اجتماعی و فرهنگی هم خوش نیاید در حال حاضر با امکانات منحصر بفردی چون آلبوم تصاویر، تالارهای گفتگو و چت روم ها ادامه دارد و این اتفاقی است که در کشورهای اروپایی نیز شاهد شکل گیری و رواج آن هستیم با این تفاوت که در این جوامع طرفین پس از این که تصمیم به ازدواج گرفتند شرایط خود را صادقانه بیان و با هم ازدواج می کنند.

اما در کشور ما هنوز فرهنگ استفاده مناسب از چنین فضایی وجود ندارد و به نظر می رسد اینگونه‌ آشنایی در موارد بسیاری با دروغ و فریب همراهند. شاید از این روست که کارشناسان در زمینه فروپاشی خانواده به مسئولان درباره ظهور و رواج پدیده ای به نام همسریابی اینترنتی نیز هشدار می دهد و آن را از جمله عوامل بروز اختلاف میان زوج های جوان می دانند و پرونده های متتعد موجود در دادگاه های خانواده را بر این مساله گواه می گیرند.