سرچشمه های اصلی گناه
رُوِیَ عَنِ الصَّادِقِ (عَلَیهِ السَّلَامُ) قَالَ:
إِنَّ أَوَّلَ مَا عُصِیَ اللَّهُ بِهِ سِتٌّ: حُبُّ الدُّنْیَا وَ حُبُّ الرِّئَاسَةِ وَ حُبُّ الطَّعَامِ
وَ حُبُّ النِّسَاءِ وَ حُبُّ النَّوْمِ وَ حُبُّ الرَّاحَةِ. (بحارالانوار، ج70 ، ص 60)
ترجمه و شرح:
روایت از امام صادق(صلوات الله علیه) منقول است كه حضرت فرمودند:
سرآمد اموری كه موجب میشود انسان از فرمان الهی سرپیچی كند
و نسبت به خداوند گناه و عصیان كند، شش مورد است.
یعنی این شش مورد سرآمد هستند؛ نه این كه موارد دیگر موجبِ گناه نمیشود. اینها غالباً سرآمد هستند. گناهانی كه از انسان سر میزند، منشأش غالباً یكی از اینها است.
اول: حبّ الدنیا؛ پول دوستی. این موجب میشود كه نه حرام سرش بشود نه حلال.
لذا موجب عصیان می شود. دو نوع گناه داریم كه یكی از آنها ترك واجب است؛
خودِ ترك واجب هم گناه است. پول دوستی منشأ گناه میشود.
یك رشته هست كه همه این شش مورد را به هم پیوسته میكند و آن «حُبّ» است.
همه اینها مثل دانه های تسبیحی در یک نخ هستند و آن نخ تسبیح،
همین «حبّ دنیا و امور مادّی» است.
دوم: حبّ الریاست؛ جاه طلبی، ریاست طلبی. این هم منشأ گناهان و معاصی دیگر میشود.
سوم: حبّ الطعام؛ «ابن البطن»، یعنی كسانی كه به اسارت شكم میروند.
این هم منشأ گناهان بعدی میشود.
چهارم: حبّ النساء؛ منظور «ابن الفرج» است. مراد از حبّ النساء شهوت جنسی است.
از آن طرف، حبّ الطعام به تعبیر ما شهوت بطنی و شكم پرستی است،
از این طرف هم شهوت جنسی را مطرح میفرماید كه از این دو تعبیر میشود به «ابن البطن و الفرج». اینها اسیرند و به اسارت شكم و شهوت جنسیشان درآمدهاند. این منشأ میشود برای گناه.
پنجم: حبّ النوم؛ یعنی كسانی كه خیلی مقیّدند به خوابیدن. اینها هم به معصیت می افتند.
یك سنخ معاصی هست كه منشأش حبّ نوم و خواب است.
نماز صبحش قضا میشود، برای چه؟ چون میخواهد بخوابد.
ششم: حب الراحة؛ یعنی راحت طلبی. این هم منشأ یک سنخ از معاصی است.