| آخرین ارسال ها |
| نوار پیام ها |
|
مدیریت پیام ها |
| نمایش موضوع به شکل عادی | |||
| اطلاعات نویسنده |
آداب تلاوت قرآن كريم
جمعه ۲۰ فروردین ۱۳۹۵ ۱۲:۲۳ بعد از ظهر
[#3]
|
||
|
بانو
شماره عضویت :
499
حالت :
ارسال ها :
4733
محل سکونت : :
حریم قدس
جنسیت :
تعداد بازدیدکنندگان :
1105
دعوت شدگان :
1
اعتبار کاربر :
74582
پسند ها :
4202
تشکر شده : 5426
|
منظور از «ترتيل» در آيه (ورَتِّلِ القُرءانَ تَرتيلا) چيست؟
ترتيل در اصل به معناى «تنظيم» و «ترتيب موزون» است. در اين جا به معناى خواندن آيات قرآن با تأنّى و نظم لازم، اداى صحيح حروف، تبيين كلمات، دقت و تأمّل در مفاهيم آيات و انديشه كردن در نتايج آن است.[32] قيدهاى ياد شده از احاديث به دست آمده است.[33]
در مورد واژه «ترتيل» توضيح دهيد؟
«ترتيل» از ريشه «رَتَلَ» به معناى «جمع كردن و هماهنگى و نظام‌بخشى بر طريق مستقيم» است.
در قرآن، واژه «ترتيل» در برخى آيات به خداوند منسوب است: (وَ‌رَتَّلْنَـهُ تَرْتِيلاً); و آن را به آرامى بر تو خوانديم.[34] و در برخى ديگر، خداوند به پيامبر عظيم‌الشأن و مسلمانان فرموده كه قرآن را با ترتيل تلاوت نمايند: (وَ‌رَتِّلِ الْقُرْءَانَ تَرْتِيلاً); و قرآن را با‌دقت و تأمّل بخوان.[35]
در مواردى كه «ترتيل» به خداوند نسبت داده شده باشد «ترتيل قرآن» به معناى «نظم و چينش خاص آيات، هماهنگ با تأمين نيازهاى فكرى و روحى بشر با اهداف درمان فكر و روح و ثبات بخشى به قلب مؤمنان و هدايت و ارشاد آنان به قله‌هاى كمال بشرى خواهد بود; چنان كه آيه32 فرقان اين معنا را به روشنى بازگو مى‌كند: «اين به علت آن است كه قلب تو را به‌وسيله آن محكم داريم و[ ازاين‌رو] آن را به‌تدريج بر تو خوانديم».
علامه طباطبائى در ذيل آيه مزبور در معناى «رتلناه ترتيلا» مى‌فرمايد: «برخى از آيات را در پى بعضى ديگر آورديم; به‌گونه‌اى كه روابط از ميان نرود و آثار آن‌ها منقطع نگردد، تا در نتيجه آن غرض و هدف تعليم تباه نشود، بلكه قرآن داراى سوره‌ها و آياتى است كه برخى از آن‌ها در پى بعضى ديگر نازل شده و مرتب و منظم شده است».[36]
از مطالب ياد شده معلوم مى‌شود كه در ترتيل منسوب به خداوند، هم نظم و ارتباط لفظى و هم نظم و ارتباط معنوى آيات مطرح است.
در آياتى كه دستور برخورد ترتيلى به قارى صادر شده است نيز، بايد هر دو نظم لفظى و معنوى لحاظ گردد. منظور از ترتيل لفظى اين است كه قارى، قرآن را درست، شمرده و شيوا بخواند. از تفسير آيه (وَ‌رَتِّلِ الْقُرْءَانَ تَرْتِيلاً)[37] و برخى از رواياتى كه در ضمن آن آمده است، اين معنا از «ترتيل» روشن مى‌شود.
در مجمع البيان آمده است: «به گفته ابن عباس، مراد از ترتيل، تبيين و آشكار و آرام‌خواندن است و از حضرت على(ع) نقل شده است: «منظور، آشكار خواندن قرآن است و پرهيز از خواندن آن همانند شعر و از پراكنده خواندن مفرط ـ مانند پراكندن ريگ‌ـ هم بايد پرهيز كرد و نبايد همت قارى، متوجه به پايان رساندن سوره باشد».[38]
علاوه بر ترتيل لفظى، قارى موظف است ترتيل معنوى هم داشته باشد; يعنى به هنگام ترتيل لفظى (درست و شيوا خواندن) حضور قلب و كمال معرفت را نيز رعايت كند. حضرت على(ع) از پيامبر اكرم(ص) نقل مى‌كند كه فرمود: «ترتيل اين است كه.... در برابر شگفتى‌هاى آيات بايستيد و با آن دل‌ها را به حركت درآوريد، در‌حالى كه فكر و خيال احدى از شما رسيدن به انتهاى سوره نباشد».[39]
به‌طور خلاصه، شيوه ترتيل براى قارى قرآن و مراحل آن عبارت است از:
الف) ترتيل در لفظ:
1. رعايت مخارج حروف;
2. آهنگ كلمات و موسيقى آن;
3. تقطيع آيات;
4. پرهيز از شتاب‌زدگى در قرائت;
5. تداوم و پيوستگى در قرائت.
ب) ترتيل در معنا:
1. توجه به معانى و نظم و چينش آيات و طرح سؤال;
2. تأنّى در آيات;
3. تدبر در آيات;
4. خود را مخاطب قرآن ديدن;
5. محزون كردن خويش;
6. كاوش در آيات براى درمان خويش.[40]
چنان‌چه قرائت قرآن به دليل عدم آگاهى از قواعد آن، به صورت صحيح صورت نگيرد، اشكالى دارد يا نه؟ آيا اگر قرآن را در حد آگاهى خود بخوانيم صحيح است يا واجب است قرائت صحيح را فرا گيريم؟
خداى متعال مى‌فرمايد: (... وَ رَتّلِ القرْءانَ تَرْتيِلا); و قرآن را به ترتيل بخوان.[41] اگر كسى نمى‌تواند صحيح بخواند، مى‌تواند از ديگران كمك بگيرد و يا از نوارهاى قرائت قرآن استفاده كند; البته رعايت قواعد تجويدى و خواندن به صورت حرفه‌اى و تحقيق و ترتيل در اصطلاح قاريان، ضرورى و واجب نيست، ولى شايسته است انسان قرآن را هر چه بتواند درست و زيبا قرائت كند.[42]
من قرآن را آهسته و به صورت ساده قرائت مى‌كنم و نمى‌توانم با صوت يا ترتيل بخوانم. در اين مورد توضيح بفرماييد.
چنان‌كه در پاسخ پرسش قبل ذكر شد، قرائت قرآن به‌گونه «ترتيل» (در معناى اصطلاحى قاريان قرآن) واجب نيست; گر چه مستحب مؤكّد است، امّا صحيح خواندن قرآن در نماز واجب است و در غير نماز بايد تا حد امكان سعى شود قرائت صحيح باشد. بهتر است قرآن را با صوت زيبا قرائت كنيم. قرائت به شيوه ترتيل ـ‌چنان‌كه بين قاريان قرآن مرسوم است‌ـ داراى مزايايى است; از جمله:
1. نه بدان سرعت است كه نتوان قواعد تجويدى را رعايت كرد و نه بدان كندى است كه آيات كمترى قرائت شود.
2. فرصت كافى براى تدبر در معانى براى كسانى كه آشنايى اجمالى با زبان عربى دارند، به دست مى‌دهد. بنابراين سعى در فراگيرى اين شيوه قرائت، شما را از مزاياى ياد شده بهره‌مند مى‌سازد.
هنگامى‌كه قرآن تلاوت مى‌كنيم، آيا سريع و بيشتر بخوانيم بهتر است يا آهسته و با‌توجه به معانى؟
قرآن بايد با ترتيل خوانده شود.
روشن است چنين قرآن خواندنى مى‌تواند به سرعت به انسان رشد و نموّ معنوى و تقوا و پرهيزكارى بخشد، بنابراين آن‌چه در خواندن آيات قرآن كريم به آن تكيه‌شده، «قرائت» قرآن به تنهايى نيست، بلكه «ترتيل» آن است.
در روايات امامان معصوم(ع) براى توضيح معناى «ترتيل» تعابير مختلفى شده كه بعضى از آن‌ها عبارتند از:
1. اميرمؤمنان على(ع) مى‌فرمايد: «ترتيل يعنى آن را به‌طور روشن بيان كن; نه مانند اشعار، سريع و پشت‌سر هم بخوان و نه مانند دانه‌هاى شن آن را پراكنده ساز، ليكن چنان بخوان كه دل‌هاى سنگين را با آن بكوبى و بيدار كنى. هرگز هدف شما اين نباشد كه حتماً به آخر سوره برسيد [مهم آن است كه محتواى آيات را درك كنيد]».[43]
2. در روايتى از امام صادق(ع) آمده است:
« قرآن را سريع و تند نبايد خواند، بلكه بايد با ترتيل خوانده شود. هرگاه از آيه‌اى مى‌گذرى كه در آن سخنى از دوزخ است مى‌ايستى و از آتش دوزخ به خدا پناه‌مى‌برى».[44]
[32]. تفسير نمونه، ج25، ص167.
[33]. وسائل الشيعه، ج4، ص856.
[34]. فرقان، آيه32.
[35]. مزمل، آيه4.
[36]. الميزان، ج15، ص211.
[37]. مزمل، آيه4.
[38]. مجمع البيان، ج10، ص162.
[39]. بحارالانوار، ج92، ص215.
[40]. ر.ك: پژوهشى پيرامون تدبر در قرآن، ص378ـ396.
[41]. مزمل، آيه4.
[42]. در اين زمينه مى‌توانيد از كتاب‌هايى كه در علم تجويد نگاشته شده، كمك بگيريد; كتبى مانند: حلية‌القرآن، تجويد و روشهاى تلاوت، آشنايى با علم قرائت و....
[43]. مجمع‌البيان، ج10، ص378 و الكافى، ج2، ص614.
[44]. نورالثقلين، ج5، ص447 و تفسير نمونه، ج25، ص165ـ172.
|
||
|
|
||
