به مربي نشان مي دهد که چه بايد بکند و آيا آنچه که انجام مي دهد کافي است؟ جلوي کوشش هاي بي ثمر و سرسري را مي گيرد و از تلاش هاي بيهوده و ضايعات در وقت و سرمايه گذاري جلوگيري مي نمايد.

وجود هدف براي ما معين مي کند که سرمايه گذاري درباره يک امر چقدر بايد باشد،آيا اين سرمايه گذاري ارزنده است يا خير؟ در اين راه چه سازماندهي هايي مطرح باشد و چگونه بايد به پيش رفت؟ و بالاخره وجود هدف مقياسي براي کار و تلاش مربيان، حدود و شرايط اقدامات، پيش بيني و تهيه وسايل و امکانات، جهت دادن حرکت و فعاليت، تعيين شرايط و ضوابط و معني دار شدن يک نظام است. در سايه آن مي توان به پوچي و بيهودگي يک نظام و يا ارزش دار بودن آن پي برد.

تعريف تربيت

تربيت از ريشه ربّو  و به معني افزايش و نمو است و به معني پروردن، پروراندن، پرورش دادن، ادب و اخلاق به کسي ياد دادن  و به معني تغذيه و مراقبت کودک را عهده دار شدن و به دقت درباره او سرپرستي کردن تا اينکه دوره کودکي را تمام کند.اين رسيدگي شامل قواي ادراکي وعقلي او نيز مي شود.

واژه تربيت با توجه به ريشه آن به معني فراهم کردن و فراهم آوردن موجبات فزوني و پرورش است .

 

تربيت عبارتست از ايجاد تغييرات مطلوب در جسم وجان آدمي و مراد از تغييرات مطلوب، رشد کامل نيروهاي وجودي و استعدادهاي نهفته در انسان به گونه اي متوازن و متناسب است. 

تربيت از قوه به فعل رساندن استعدادهاي نهفته و فطرت در جهت الهي شدن اوست .
 

اهداف تربيت

در اينکه انسان را چگونه تربيت کنيم بايد ببينيم که هدف از آفرينش و زندگي چيست؟

کساني که با ديد و بينش مادي به هستي مي نگرند، قهرا زندگي رامنحصرا در دنيا و تکامل انسان را تنها يک تکامل مادي و موفقيت را تنها در رفاه و بهره گيري بيشتر از طبيعت مي دانند. در نظر اين گروه تربيت وسيله اي است که مردم در بهره گيري مزاحم هم نشوند.برخورد بد نداشته باشند، درکنار هم مزاحم رفاه يکديگر نباشند، نظم و نوبت و بهداشت و مقررات را مراعات کنند. اين هدف چون مايه.و محتواي معنوي قوي ندارد بسيار ساده و سطحي است که حتي مربيان اينگونه اهداف، با پيش آمدکوچکترين مسئله هدف را رها مي کنند.نمونه آن را در توحشي که در دنياي تمدن است با چشم خود مي بينيم که چگونه با به دست گرفتن قدرت، تمام مقررات را زير پا مي گذارند و براي خود حق "وتو" قرار مي دهند و سرمايه مردم را مي ربايند و قتل عام ها و جنايت هايي مي کنند که قلم از نوشتن آن شرم دارد.

اما در جهان بيني الهي هدف تربيت چيز ديگري است . در اين ديد هدف از تربيت آن است که انسان با شناخت عميق خود راه خدا را انتخاب کرده و بنده او شود.هدف آن است که انسان خود را در محضر خدا ببيند.

 شايد بتوان با توجه به آيات و روايات اهداف تربيت اسلام را به چند دسته و درجه تقسيم کرد:

اهداف جسماني، اهداف اجتماعي و سياسي، اهداف انساني، اهداف فکري ، اهداف نهايي که همان رضاي خداست.
 

اجتماعي بودن

به آن صفات و خصايص شخص گفته مي شود که او را براي همکاري با ديگران راهنمايي مي کند.

اجتماعي شدن :فرايندي که به وسيله آن ، فرد راه ها، افکار، معتقدات، ارزش ها ، الگوها و معيارهاي فرهنگ خاص خود را ياد مي گيرد و آنها را جزو شخصيت خويش مي نمايد.

هدف هاي تعليم و تربيت:برحسب مقتضيات زمان و مکان متغيرند.امروزه بيشتر متخصصان تربيتي در دو هدف زير موافقت دارند:

اصولي در اهداف تربيت اجتماعي

انسان موجودي است که براي ادامه حيات خود به ديگران نيازمند است و بايد در جمع زندگي کند . به همين نظر بخشي از اهداف تربيت متوجه اين جنبه بايد باشد. جمع براي ما داراي اهميت است ، از آن بابت که زبان ، فکر، عواطف، تمدن و فرهنگ انساني همه ناشي از حيات جمعي و تحت تاثير آن است.

انسان ها در نظام تربيتي اسلام هر يک چون قطره اي هستند که مي بايست با ديگر قطرات پيوستگي داشته و از همبستگي و اتحاد آنها جوي و سپس رودي تشکيل گردد و به سوي اقيانوس ابديت جاري و روان شود و البته اين رود در سر راه خود به سوي مقصد، هر آنچه پليدي و خاشاک است بشويد و محيط را پاک و سالم سازد.

از اصول مهم در تربيت اسلامي رعايت نقش محيط به معناي عام کلمه و بخشي از آن محيط انساني و نوع روابطشان با يکديگر است. 

وظايف و تعهدات و نيز مسئوليت مشترک براي همه انسان هاست که در تربيت، وصول بدانها به عنوان بخشي از اهداف تربيت قرار مي گيرد و در تربيت اجتماعي براساس نظام و ضوابط اسلامي و آنچه در نهج البلاغه ذکر شده به شرح اين اصول مي پردازيم.

 

نهج البلاغه:

کتابي است که در وضعيت کنوني شامل 239 خطبه، 79 نامه و 472 کلام از کلمات قصار حضرت علي (ع) مي باشد. که در زمينه هاي مختلف سياسي، اجتماعي، اخلاقي، کلام و عقايد، مواعظ و احتياجات صادر شده است. که توسط سيد رضي جمع آوري و در کتابي به نام نهج البلاغه نوشته شده است.

 

تربيت اجتماعي را از کجا بايد آغاز نمود؟

اولين آيات منزل را حضرت محمد(ص)که اينک رسول خداست بر خديجه زوجه اش و بر علي بن ابيطالب که ده ساله است خواند و اين دو نفر که هوش و استعداد کافي داشتند به گوش جان شنيدند و آيات آن را حفظ کردند .

"در کتاب پيامبر از زين العابدين رهنما" در صفحه 309 مي خوانيم در همان شب وحي، علي بيش از فرزندان خديجه به کارها و گفتگوهاي محمد و خديجه مجذوب شد و همان چند آيه اي که بر محمد نازل گشته بود ،بر روي پوست بره نوشت و از بر کرد .

با توجه به اقدام پيامبر که به محض بعثت نزديکترين کسان خود را هدايت فرمود "وانذر عشيرتک الاقربين" (نخست خويشان نزديک را از خدا بترسان ) نتيجه مي گيريم که تربيت اجتماعي براي هر کس از خانه شروع مي شود و اين کار به چند دليل تقدم دارد:

چنانچه کسي در امر به معروف و نهي از منکر که در خانه مي کند موفق نشود باز هم با ديدي مثبت و مساعد مي توان بدان نگريست و و از جمله نتايج تربيتي زير را گرفت:

الف)اگر سخن مسموع واقع نمي شود شايد در گفتارگوينده يا روش برخورداو نقصاني است که بايدکشف کند و رفع نمايد."ادع الي ربک بالحکمه و الموعظه الحسنه"،(بخوان به سوي پروردگارت از روي حکمت و پند نيکو)  . 

ب) در صورتيکه عضو، مسئول خانه خود را ناموفق ديد با صبر و بردباري به خودسازي مي پردازد و زبان خود را با زبان علمي و اجتماعي روز انطباق مي دهد، بدون اينکه عقيده صحيح خويش را ازدست بدهد. بدين ترتيب خود را براي گسترش اعتقاد در سطح خارج از خانه آماده مي کند.

 

پيشينه تحقيق

براي پربارتر شدن هر پژوهش و تحقيقي، استفاده از پژوهش ها وتئوري هايي که در رابطه با آن موضوع خاص موجود است و توسط محقق گذشته اي انجام گرفته مي تواند در کليه مراحل تحقيق محقق را ياري و راهنمايي کند تا راه رفته ديگران را تکرار ننموده يا در جهت غني تر شدن کليه مراحل تحقيق خود از آنها به خوبي استفاده نمايد.

لذا در اين زمينه به بررسي تحقيقاتي که پيرامون موضوع مورد تحقيق انجام گرفته ،اقدام شد.ابتدا به پژوهشکده تعليم و تربيت وزارت آموزش و پرورش مراجعه نمودم.در اين پايگاه علوم تربيتي با دو اثر که در رابطه کمي با موضوع با عناوين ديگر بود آشنا شدم. لذا براي بررسي بيشتر به مرکز اطلاعات و مدارک علمي ايران(وزارت علوم و تحقيقات و فناوري)، کتابخانه دانشکده علوم اجتماعي مراجعه نمودم اما در اين مرکز نيز تحقيقي تحت اين عنوان دسترسي پيدا نکردم و در کتابخانه هاي دانشگاه تربيت مدرس با دو مورد تحقيقاتي و با مراجعه به ساختمان فجر (مرکز تحقيقاتي) يک مورد تحقيقاتي که مرتبط با موضوع مورد بحث بود آشنا شدم . در پايان با مراجعه به کتابخانه دانشکده محل تحصيل اين کار را ادامه دادم.حال به تعدادي از تحقيقاتي که در رابطه با موضوع بنده ولي با عناوين ديگري مي باشد، اشاره مي کنم.

 

 

5- تربيت اجتماعي از ديد قرآن

پژوهشگر: ناهيد فرجاد ، 75-74

راهنما: علي قائمي

مشاور:محمدحسن آموزگار

تربيت اجتماعي به موجود شکل جديدي مي دهد، او را به رفتارهاي حسي و مغزي مجهز مي کند که شرايط لازم آن در طبيعت زيستي وي مندرج نيست.

تربيت اجتماعي از فرد موجود تازه اي مي زايد که با وجود ماديش به معارضه برمي خيزد و سعي دارد خود را از سلطه ي جنبه مادي برهاند.

و جوان در پرتو تعليم و تربيت به جايي مي رسد که مي تواندبي آنکه زياد به زحمت بيفتد در زندگي گروهي ، در عادات گروه در سازمان هاي قانوني و حقوقيش، در احساسات و اعتقاداتش سهيم و شريک باشد.

اين پايان نامه در هشت بخش نوشته شده که در آن ضمن پرداختن به مسائل تربيتي و تعريف تربيت و تربيت اجتماعي ، به روش هاي تربيت اجتماعي، تربيت اجتماعي و خانواده، تربيت اجتماعي و قضاوت، تربيت اجتماعي و انحرافات، تربيت اجتماعي و روابط پرداخته است.

6- اهداف تربيت اجتماعي در اسلام

پژوهشگر: بتول دهش ،79-78

راهنما: صمد موحد ديلماني

مشاور: محمد رسول گلشن

اين پايان نامه در نوزده فصل نوشته شده که پژوهشگر به شرح هدف و اهميت آن، تربيت و ضرورت آن، تربيت اجتماعي و لزوم آشنايي با مسائل اجتماعي، تبيين هدف هاي تربيت اجتماعي در اسلام، توضيحاتي در رابطه با اصول اجتماعي و نقش خانواده و اجتماع در ارتباط با تربيت و انواع روش هاي تربيت ارائه داده است.

7- روش هاي تربيتي از ديدگاه امام علي(ع)

پژوهشگر: ميرهاشم جعفري ، 80-79

راهنما: احمد احمدزاده بياني

مشاور: سيد يعقوب موسوي

در اين پايان نامه ابتدا معرفي اجمالي مولاي متقيان علي(ع) از زبان قرآن کريم و پيامبر اکرم(ع)از زبان خود آن حضرت و علما و دانشمندان عنوان شده که در اين باره از آيات و روايات زيادي استفاده شده است.

در قسمت بعدي از ميان تعداد بي شمار بيانات گوهر بار امير مؤمنان(ع) در نهج البلاغه و کتاب هاي ديگر اسلامي، نظرات تربيتي آن حضرت را در حد امکان جمع آوري کرده و در بحث بعدي هدف ها و روش هاي تربيتي مثل روش هاي الگويي، محبت، تشويق، تنبيه و...، را که مولا علي(ع) در طول زندگي شريفشان به آن تاکيد داشته اند، جمع آوري کرده و در قسمت آخر به منظور روشن شدن اهميت نظريات تربيتي علي(ع) و ارتباط آنها با ديدگاه هاي امروزي علما و دانشمندان در سطح جهان، نظريات برخي از علما تعليم و تربيت را در خصوص تربيت مطرح نموده است.

8- ثمره اجتماعي تربيت در اسلام

پژوهشگر: محبوبه مساح ، 80-79

راهنما: علي قائمي

مشاور:محمد حسن آموزگار

چکيده:شناساندن بيشتر نظام تربيتي اسلام و نشان دادن جامعيت آن به خصوص در بعد اجتماعي مسائل مربوط به زندگي روزمره انسان مي باشد که رعايت و الزام به آن مي تواند انسان را در رسيدن به جامعه ايده آل و امت نمونه اسلامي کمک کند .

اين تحقيق در پنج فصل نوشته شده که به شرح تربيت در قانون و ثمره تربيت در بعدخانواده و روابط، در بعد حقوق و قضاوت، در ارتباط با حقوق فرزندانو حقوق ديگران پرداخته است.

9- تربيت دفاعي در نهج البلاغه

پژوهشگر: مريم غفوري ورزنه

راهنما: علي قائمي

مشاور: محمدحسن آموزگار

چکيده: تربيت از رايج ترين واژه ها و مفهوم آن از عمومي ترين و متنوع ترين حقايق بشري است.به طوري که هر کس بنابر محيط تربيتي و فکري خود معنايي براب تربيت در ذهن و راهي براي رسيدن به آن در نظر دارد .

اين رساله به بررسي مختصري در مورد آنچه از تربيت به طور عام و تربيت به طور خاص آمده ، پرداخته است.اين است که تربيت براساس پرورش عقل و فکر، علم و آ گاهي يا بينش مذهبي مي تواند زمينه مساعدي را جهت رشد و تعالي و شکوايي استعدادهاي بالقوه فرد ايجاد نمايد.

هماهنگي ميان ابعاد تربيتي از جهت شخصي، اجتماعي، سياسي، مذهبي و... از ضروريات تربيت به شمار مي آيد. و اهميت دوران هاي مختلف عمر از جهت شکوفايي استعدادها از مواردي است که با تحقيقات به تاييد رسيده است . 

اين پايان نامه شامل دوازده فصل است که در آن به تعريف تربيت ، معرفي نهج البلاغه، مفهوم دفاع از حقوق اجتماعي، تربيت دفاعي در بعد نظامي، انواع دفاع اعتقادي، اخلاقي، معوي و فرهنگي پرداخته است.

10- تربيت اجتماعي از ديدگاه امام علي(ع)

پژوهشگر: عزت خانم اميدبيگي ،81-80

راهنما: محسن ايماني

مشاور: علي قائمي

در اين تحقيق به بررسي ديدگاه هاي امام علي(ع) در مورد تربيت اجتماعي پرداخته و اهداف اين تحقيق شناخت و معرفي ديدگاه هاي امام علي(ع) در مورد تربيت احتماعي و جمع آوري نظرات، توصيه ها و سيره عملي آنحضرت درباره تربيت اجتماعي مي باشد.

در رابطه با تربيت اجتماعي اصول و روش هايي را با توجه به ديدگاه امام علي(ع) استخراج نموده مانند : اصل بهبود بخشيدن به شرايط اجتماعي، اصل تعاون و اصل عدالت اجتماعي.........

در ادامه با عنايت به توصيه ها و احاديثي از امام علي(ع)، فرضيه هاي تحقيق که در قالب اصول و روش هاي تربيت اجتماعي بيان شده بودند را اثبات نموده است.

11- تربيت اخلاقي در نهج البلاغه

پزوهشگر: مهناز طاهري

راهنما: علي قائمي

مشاور: محمدحسن آموزگار

هدف از انجام اين تحقيق مشخص کردن امکانات و امتيازات بي شمار تربيتي و اخلاقي در نهج البلاغه است و بررسي اين مسأله که چگونه مي تواند در تحقق نظام مطلوب و مورد نياز جامعه اسلامي مؤثر واقع گردد و اجراي آن را ممکن نمايد و مشکلات و نارسايي هاي موجود در نظام کنوني را رفع نمايد و محروم ماندن ازاين کانون هدايت تاچه ميزان به زيان سلامت جامعه وفرهنگ جاري آن تمام مي شود.

اين پايان نامه در نه بخش نوشته شده که ابتدا به تعريف تربيت و معرفي نهج البلاغه پرداخته و سپس به موضوعات اخلاقي و روش هاي تربيت اخلاقي و عوامل مؤثر بر تربيت اخلاقي اشاره شده است.

12- تربيت و نهج البلاغه

پژوهشگر: شهرزاد شاه خليلي ، 1365، 197ص

دانشگاه تهران، دانشکده علوم تربيتي، فوق ليسانس   

راهنما: ابراهيم ديناني

13- تربيت از ديدگاه امام علي(ع)

پژوهشگر: فاطمه مذکوري، 1368، 149 ص

دانشگاه تربيت معلم،دانشکده علوم تربيتي، فوق ليسانس

راهنما: شکوه نوابي نژاد

14- مقدمه اي بر تربيت اجتماعي در اسلام

پژوهشگر: منصور خوشخويي،1368

دانشگاه تربيت مدرس، دانشکده علوم انساني، فوق ليسانس

15- مقدمه اي بر تربيت عاطفي در اسلام

پژوهشگر: احمد يارمحمديان،1370

دانشگاه تربيت مدرس، دانشکده علوم انساني، فوق ليسانس

16- اهداف سياسي تربيت از ديدگاه نهج البلاغه

پژوهشگر: يحيي نوع وطني، 76-75

راهنما: علي قائمي

مشاور: سعيد بهشتي

 

ب) کتاب ها

1) تربيت در سيره و سخن امام حسن مجتبي

مؤلف : عبدالکريم پاک نيا

فهرست مطالب : 

طليعه، جايگاه تربيت، ضرورت تربيت، بهترين دوران تربيت، عوامل تربيت، زمينه هاي تربيت،شرايط و صفات بري، شيوه هاي تربيت، شيوه هاي اصلاح رفتار و جلوگيري از لغزش ها، داستان هاي تربيتي از ديدگاه امام حسن(ع)، امام حسن (ع) و تربيت فرزندان شايسته

چکيده:

در اين کتاب در مورد مهمترين مسئله زندگي بشر که رمز حقيقي سعادت انسان هاست، در تاريخ زندگي و سيره و سخن امام حسن(ع) که الگوي تمام عيار و سرمشق جاودانه براي انسان، در تمام اصل ها و  نسل هاست ، کاوش نموده و نقاط برجسته تربيتي – اخلاقي را در زواياي گفتار و رفتار آن حضرت يافته و با توضيحات لازم براي مربيان و والدين و به ويژ خانواده هاي جوان ارائه شده است.

ضرورت طرح اين موضوع ، افزون بر اهميتي که در خور مسئله تربيت مي باشد، به نقطه نظرات شخصي بر مي گرددکه خود نمونه بارزي از يک انسان کامل و تربيت يافته در مکتب نبوي، علوي و فاطمي است. و همچنين پرورش دهنده فرزنداني است که هر کدام به نوبه خود به عنوان اسوه هاي عالي و تجلي ارزش هاي والاي انساني در تاريخ بشر مي درخشد.

جايگاه تريت: موضوع تربيت امروزه نه تنها در جوامع و خانواده هاي مسلمان مورد توجه قرار گرفته وهر پدر و مادري آرزو ميکند که فرزندان خود را طبق رهنمودهاي صحيح و اصول و ارزش هاي الهي تربيت کرده و در نهايت فرزندي رشد يافته و کارآمد داشته باشد، بلکه اهداف عالي و اخلاقي تعليم و تربيت از مهم تين دغدغه هاي جهاني است.
 

2) تربيت اسلامي با تاکيد بر ديدگاه هاي امام خميني(ره)

مؤلف: دکتر محمدرضا شرفي

فهرست مطالب:

مقدمه، معنا و مفهوم تربيت، اصول تربيت، عوامل تربيت، انسان، موضوع تربيت، روش هاي تربيت

چکيده:

يکي از ويژگي هاي برجسته امام خميني اين بود که ايشان لحظه اي از آرمان هاي سياسي و انديشه هاي اجتماعي خويش دست برنداشت و گامي عقب نشيني نکرد.اگرچه آرمان هاي سياسي و انديشه هاي اجتماعي ايشان مبتني بر انگيزه هاي الهي بود، قرارگرفتن در قلب مبارزات سياسي وبحرانهاي اجتماعي مانع از دلبستگي ايشان به سير و سلوک اخلاقي و رعايت مسائل تربيتي و خانوادگي نبود.

يکي از مباحث تحليلي در تربيت، بررسي چگونگي تاثير دوران کودکي بر سنين جواني و بزرگسالي آدمي است.اين تحليل ها غالبا به حمايت از نظريه متکي بر مسئوليت پذيري و تحمل سختي ها ناظر است و به نفي نظريه تربيتي رفاه گرايي و راحت طلبي مي پردازد.

در آرمان تربيتي امام، کودک به منزله يک فرد نيست. بلکه به مثابه يک ملت است و در صورت تربيت مطلوب، موجب سعادت يک جامعه مي شود و در غير اين صورت مي تواند موجب شقاوت يک ملت باشد.

اين مجموعه مدخلي براي ورود به حوزه گسترده تربيت اسلامي است.
 

3) کودک از نظر وراثت و تربيت

مؤلف: دانشمند فقيد محمد تقي فلسفي

فهرست مطالب:

مسئوليت والدين در تربيت کودک- وفاي به عهد، پرورش راستگويي در کودک،احترام به شخصيت مردم- احترام به شخصيت کودک، اسلام و تکريم کودک، عقل وعواطف وپرورش آن، پرورش ايمان در کودک، عقده حقارت، زياده روي در محبت، پرورش اعتماد به نفس، حياي پسنديده و ناپسند، تعديل تمايل جنسي، جبران حقارت، منشا رواني تکبر، انگيزه هاي تواضع، درمان نگراني و حقارت

 

چکيده:

در اين کتاب سعي شده که مسئوليت هاي والدين در قبال تربيت فردي و اجتماعي رزند اولا به عنوان يک فرد و درثاني به عنوان عضوي از يک اجتماع پرداخته شود.

در اين کتاب تربيت فردي از قبيل تامين مايحتاج زندگي کودک، تربيت کودک در محيط پاک،اولين مدرسه کودک، پرورش فطريات کودک، خاطرات کودکي، پرورش براساس محبتف نصيحت به کودک و... و تربيت اجتماعي کودک از قبيل وفاي به عهد، خشم خدا و خلق، پرورش راستگويي، توقع به قدر طاقت، لذت خودنمايي، احترام به شخصيت مردم، تاثير حق شناسي، اجتناب از تحقير و... مورد توجه نويسنده قرار گرفته است.
 

4) سيري در تربيت اسلامي

مؤلف: مصطفي دلشاد تهراني

فهرست مطالب:

پيشگفتار، بخش اول:مقدمه، بخش دوم:موانع و مقتضيات تربيت، مانع و مقتضي اصلي، موانع و مقتضيات فردي، موانع و مقتضيات اجتماعي، موانع و مقتضيات سياسي، موانع و مقتضيات اقتصادي .  

بخش سوم: مباني تربيت، شناخت انسان، اهداف تربيت، شناخت فطرت، عوامل مؤثر بر تربيت. بخش چهارم: اصول تربيت: اصل اعتدال، اصل تدرج وتمکن، اصل تسهيل و تيسير، اصل زهد، اصل تعقل، اصل تفکر، اصل تدبر، اصل کرامت، اصل عزت. بخش پنجم:روش هاي تربيت:روش الگويي، روش محبت، روش تذکر، روش عبرت، روش موعظه، روش توبه، روش ابتلاءو امتحان، روش مراقبه و محاسبه، روش تشويق و تنبيه، سختن پاياني.

چکيده:

کتاب مذکور مروري است بر مهمترين مسائل تربيتي در اسلام که درآن تلاش شده براساس آموزش هاي قرآن کريم و برگرفته از تعليمات معصومين و وصاياي آن بزرگواران باشد.

مباحث اين کتاب در پنج فصل تنظيم شده که حلقه هايي به هم پيوسته و داراي يک جهت گيري اند.

دراين کتاب از جايگاه و ضرورت پرداختن به مباحث نظري و عملي تربيت بحث شده است. و اينکه گوهر وجودآدمي و حقيقت ملکوتي او جز با تربيتي حقيقي شکوفا نمي شود و اگر انسان با تربيتي الهي به سوي حقيقت خويش سفرنکند، در مرتبه پايين متوقف مي ماند و در سراشيبي نفسانيت فرو مي رود. 

سپس بهترين راه تربيت، راه وحي يا راه تربيت معصومين (ع) معرفي شده است تا مشخص گردد که براي سير در تربيت کدام راه را بايد جست. البته در اين راه موانعي است.

از موانع و مقتضيات تربيت نيز سخن به ميان آمده و در بخش بعدي به مباني تربيت پرداخته شده .چرا که هيچ حرکت تربيتي بدون شناختي درست از انسان و مقصد تربيت ميسر نيست.

در فصل هاي بعدي به اصول تربيت و روش هاي تربيت اشاره شده که با بهره گرفتن از آنها در مواقع و موارد مناسب ، بتوان راهي را که در تربيت ترسيم شده به بهترين وجه دنبال کرد.

5) امام علي(ع) ، فرهنگ عمومي و همبستگي اجتماعي

ناشر: مؤسسه فرهنگي انتشاراتي زهد

فهرست مطالب:

سخني در آغاز، نگاهي تطبيقي به عدالت اجتماعي در انديشه حضرت علي (ع)،خانواده از ديدگاه رسول اکرم(ص) و علي(ع)، خداشناسي در نهج البلاغه، مشبه و ويژگي هاي آن در کلام امير مؤمنان(ع)، حکومت وعدالت در نگاه علي(ع)، مشارکت جوانان در حکومت علوي، نگرش هاي انساني و فرامذهبي در انديشه سياسي امام علي(ع)، شاخصه هاي روش کرامت و آزادي از ديدگاه امام علي (ع)، تربيت از ديدگاه امام علي(ع)، دانش و پژوهش از ديدگاه علي(ع)، ارتباط و همبستگي از ديدگاه علي(ع)، حضرت علي و مخالفان سياسي.

چکيده:

در اين کتاب با بهره گيري از نهج البلاغه به عنوان بليغ ترين و شيواترين سخنان و مکتوبات امام، کارسازترين شيوه و روش جهت آشکار نمودن ابعاد شخصيتي آن بزرگوار، مطرح شه است.

دراين مخزن روشنگر، تنوع مباحث وجوانب و جهات مختلفي که علي(ع) درآن موردتوجه قرارداده اند، کمک بسياري براي بازنماياندن شخصيت آن بزرگوار است.

بر انسان هاي حقيقت جو و متعهد و همچنين سياستگذاران فرهنگي، اقتصادي، سياسي و اجتماعي فرض است که اهداف و انديشه هاي امام علي(ع) و ارزش ها وهنجارها و مناسک پيوند خورده با نام مولا را در جامعه پياده کنند و اين ضرورتي اجتناب ناپذير است.

در اين کتاب نگاهي تطبيقي به عدالت اجتماعي حضرت شده و در ابتدا به بحث خانواده از ديدگاه حضرت رسول(ص) و علي(ع) اشاره شده است و در اين بخش آماري از احاديث و آيات در اين مورد اشاره شده است.

پس از آن به سيماي زن در آن و مطالبي از جمله "حقوق زن در در تشکيل خانوده، عقد و ازدواج از نظر قرآن، نقش خانواده امام علي(ع) بر توسعه انساني، خداشناسي در نهج البلاغه، صفات فعلي، جنبه تربيتي،..." حکومت و عدالت از نگاه علي(ع) و مفهوم عدل با استناد به آيات و روايات و احاديث و پس از آن تربيت از ديدگاه علي(ع)و تربيت جوانان و ارزش آنان و چگونگي مشارکت آنان در صحنه هاي مختلف سياسي، اجتماعي، اقتصادي، چگونگي امکان تربيت، ارزش تربيت، هدفدار بودن تربيت، شناخت عوامل تربيت(که پدر و مادر و آموزگاروجامعه و علماو انقلاب و...هستند)، اشاره شده است.

 

 علي والمناقب

مؤلف: عبدالعلي گويا(م 1373 ش) ، انتشارات زراره، 376ص

کتابي است فارسي در باب فضائل و مناقب و اخبار از مغيبات و معجزات و احتجاجات اميرالمؤمنين که در عين پرهيز از گرايش به غلو، به برخي ادعيه عرفاني و احاديث "صعب مستصعب" معصومين(ع) نيز پرداخته است.

اين کتاب جلد سوم از دوره "معارف و عرفان معصومين(ع) " است که از قلم مرحوم دکتر گويا (استاد برجسته فيزيک و رياضيات) تاکنون منتشر شده است.دو اثر پيشين عبارتند از:

علي (ع) و فوج مقتحم ، علي (ع) و فوج فائزين.
 

6) اسلام،تعليم و تربيت

مؤلف: ابراهيم اميني،1384، وزيري568 ص

اثر نامبرده که با قلمي روان نوشته شده، در موضوع تربيت است. و نويسنده با توجه به جهان بيني و انسان شناسي ويژه اسلام و به منظور تحقق آرمان ها و آموزه هاي قرآن و مکتب اهل بيت(ع) آن را سامان داده است.

ايشان با بهره گيري فراوان از نگرش هاي دانشوران علوم تربيتي و رهنمودهاي قرآني و حديثي و سيره پيامبر(ص)و امامان معصوم(ع) و گاهي با تجربه هاي شخصي، مهم ترين مسائل تربيتي روزگارجديد را در بخش هاي مختلف تجزيه و تحليل کرده است.

 

 تعليم و تربيت در نهج البلاغه

مؤلف: عبدالحميد زهانت، چاپ دوم 1380، 246 ص

چکيده:

امام علي (ع) مفسر وحي و مبين سنت است ونهج البلاغه که تبلور شناخت آن حضرت از خدا و هستي است، چشمه جوشاني از معرفت است که هر کس به فراخور خويش از آن سيراب مي شود.

کتاب نامبرده با خامه اي روان به تبيين تعليم و تربيت از ديدگاه نهج البلاغه پرداخته و تفسيري از ارزش و فضيلت علم، نکوهش جهل، آداب تعليم و تربيت و... به دست مي دهد.

فصل پاياني کتاب به شرح و بيان نامه31 نهج البلاغه (خطاب به امام حسن (ع)) اختصاص يافته است.

7) سلوک علوي، راهبردهاي امام علي(ع) در تربيت فرزندان

مؤلف: سيد حسين اسحاقي، مرکز پژوهش هاي صدا و سيما1381، 200 ص
 

چکيده:

تربيت ضروري ترين نياز انسان است.چراکه وي در پرتو تربيت صحيح روند تکاملي خويش را بپيمايد. اين مهم نيز به الگوها و اسوه هايي احتياج دارد.براي انسان مسلمان، معصومان بهترين الگو هستند.در اين ميان الگوهاي تربيتي امام علي(ع) جايگاه ويژه اي دارد.

مؤلف در اين اثر ابتدا ويژگي هاي تربيتي امام علي(ع) را بيان کرده است و سپس روش هاي تربيتي آن حضرت را بازگفته است.

در بخشي ديگر وظايف و مسئوليت هاي متوليان تربيتي را از ديدگاه علي(ع) برشمرده است.

اين سه بخش بر روي هم ديداندازي کلي از تربيت اسلامي را فراروي خواننده نهاده و او را با گوشه اي از معارف عظيم علوي آشنا مي سازد.