روش ھای کاھش تحکم

در تربیت فرزندانمان خوب است گاھی خودمان را جای آن ھا بگذاریم . ھمان طور که اگر کسی چند بار به ما تحکم کرده و بکن- نکن داشته باشد عصبی و کلافه می شویم و طولی نمی کشد که مقاومت نشان می دھیم، ھمین اتفاق می تواند برای فرزندان ما ھم بیفتد. بنابراین باید ببینیم از چه راه کارھایی می توانیم استفاده کنیم تا میزان تحکم را در ارتباطمان با بچه ھایمان کاھش دھیم.
یکی از بھترین روش ھا توضیح دادن و افزایش آگاھی بچه ھاست . مثلاً به جای این که مرتب به کودکمان بگوییم از تلویزیون فاصله بگیر بھتر است یک بار برای وی توضیح داده شود که چرا تماشای تلویزیون از فاصله ی کم اشکال دارد. به جای این که مرتب با درخواست کودکمان برای بازی با گوشی تلفن ھمراه مخالفت کنیم و نه بگوییم، بھتر است برایش توضیح دھیم که امواج گوشی تلفن ھمراه چه ضررھایی برای وی می تواند داشته باشد و غیره.
روش دیگری که می توانیم برای کاھش تحکم استفاده کنیم نادیده گرفتن رفتار نامطلوب و توجه کردن یا پیشنھاد دادن رفتار مطلوب و در مواردی استفاده از روش ھای حواس پرتی است. مثلاً به جای این که به کودکمان که روی مبل بالا و پایین می پرد بگوییم این قدر روی مبل نپر! و ھر چند دقیقه این موضوع را تکرار کنیم، این رفتار را نادیده گرفته و در عوض پیشنھاد می دھیم: علی چطوره خمیر بازی ات رو بیاری و با اونا چند تا حیوون یا میوه درست کنی!
در روش دیگر سعی می کنیم به جای استفاده از جملات امری، از جملات خبری، سؤالی، پیشنھادی و حتی مجھول کمک بگیریم. مثلاً به جای این که تحکم کنیم که:
مریم بشقاب میوه ات را از رو میز بردار، می توانیم بگوییم:
جمله ی خبری: مریم بشقاب میوه ات انگار ھنوز رو میز مونده.
جمله ی سؤالی: یادت رفته بشقاب میوه ات را از رو میز برداری؟
جمله ی پیشنھادی: موافقی بشقاب میوه ات را از رو میز برداری؟
جمله ی مجھول و در عین حال خبری: به نظر می یاد یه نفر یادش رفته بشقاب میوه اش رو از روی میز برداره.
البته تأکید می کنم که ھمیشه این طور نیست که این روش ھا مؤثر واقع شوند ولی در چند درصد مواقع تأثیر دارند و در کل حجم تحکم را در رابطه کاھش می دھند و لذا تأثیر مثبتی روی رابطه گذاشته و بنابراین لجبازی و نافرمانی را کمتر می کنند .مطمئنم در پاسخ به این جملات ممکن است در مواردی کودک نه بگوید یا بی توجھی کند، اما در مواردی نیز ممکن است جواب بگیریم. در ھر حال، در وھله ی اول از این جملات استفاده می کنیم و اگر جواب نداد قاطعانه تر عمل می کنیم.
روش دیگری که می توانیم از آن بھره بگیریم خصوصاً در مورد فعالیت ھایی که به طور روزمره تکرار می شوند و بنابراین ناچار می شویم ھر روز دستوراتی را تکرار کنیم که مثلاً علی کفشھات رو تو جا کفشی بذار، مریم مسواک بزن، رضا بسه ! کامپیوتررو خاموش کن، در چنین مواردی بھتر است قوانین و قواعدی داشته باشیم.

برای این کار بھتر است یک جلسه ی خانوادگی ترتیب داده و در آن با کمک از استعاره ای مانند چراغ قرمز در ترافیک شھری، مفھوم قانون در زندگی جمعی را به بچه ھا توضیح داده و سپس در مورد لزوم قانون در زندگی خانوادگی صحبت کنیم .البته مراقب باشیم صحبت باید مختصر و کوتاه بوده و شکل سخنرانی نداشته باشد) و بعد 2 الی 3 قانون را مطرح کنیم ).تعداد قوانین نباید خیلی زیاد باشد، بھتر است شامل ھمه ی اعضای خانواده شود مثلاً ھمه موظفند کفش خود را در جاکفشی قرار دھند، ھمه بعد از غذا مسواک می زنند، ھمه در استفاده از کامپیوتر برنامه ی زمانی خاصی را رعایت می کنند. به این ترتیب حالت تحکم نسبت به کودک کاھش یافته و در واقع نوعی توافق بین اعضای خانواده انجام می شود که می تواند احتمال ھمکار ی را افزایش دھد. نکته ی دیگر در وضع قوانین این است که دلایل منطقی آن توضیح داده شده و از ھمه ی اعضا نظرسنجی می شود. در صورت لزوم ممکن است با در نظر گرفتن نظرات مختلف انعطافی در قانون ایجاد کرده و یا تبصره برای آن وضع کنیم. مثلاً در مورد ساعت خواب می توان برای شب ھای تعطیلات تبصره ای قرار داد. از ھمه مھم تر آن که ھمان گونه که در جامعه اگر قانونی ضمانت اجرایی نداشته باشد، عملاً اجرا نخواھد شد. در خانه نیز باید ضمانت اجرایی داشته باشیم. در ھمان جلسه ی خانوادگی بحث و گفتگو انجام شده و در نھایت مشخص گردد که اگر احیاناً کسی قانون را رعایت نکرد چه جریمه یا تنبیھی برای وی در نظر گرفته شود . معمولاً بھتر است این جریمه یا تنبیه به صورت انجام یک کار اضافی یا محروم شدن از یک امتیاز و حتی در مواردی می تواند جریمه نقدی باشد. این با توجه به شرایط خاص خانواده تعیین می گردد. مثلاً اگر کسی کفش خود را در جا کفشی نگذاشت باید کفش بقیه را پاک کند، یا تا وقتی این کار را نکرده اجازه ی تماشای تلویزیون ندارد، یا مبلغ خاصی از پول توجیبی وی کسر می شود.
گاھی می توانیم قوانین را به صورت مراسم خاصی در آوریم مثلاً در مورد مرتب کردن اتاق می توانیم مراسم بازرسی بگذاریم که مثلاً ھر بار یکی از اعضای خانواده به عنوان سربازرس به اتاق ھا سرکشی کرده و نقاط قوت و ضعف را مشخص می کند. یا حالت مسابقه و بازی به فعالیت ھا بدھیم مثلاً ھر کس که زودتر تختش را مرتب کند برنده است.
روش دیگری که می توانیم برای کاھش تحکم استفاده کنیم آن است که یادداشت بگذاریم. گاھی این یادداشت می تواند مستقیم باشد مثلاً روی کمد لباس ھای کودک یادداشت می گذاریم که پسرم کمد لباسھایت احتیاج به مرتب کردن دارد.
در مواردی ھم به خصوص در مورد بچه ھای کوچک تر می توان از  یادداشت ھای جادویی و البته کمی طنز آلود استفاده کرد مثل این که روی کمد لباس ھا از زبان خود کمد می نویسیم که من در حال ترکیدن ھستم خواھش می کنم لطفاً مرا مرتب کن! و در نھایت گاھی می توانیم از یک کلمه به عنوان سرنخی برای بیان غیر مستقیم دستورالعمل ھا کمک بگیریم که البته اگر آھنگین باشد ممکن است برای کودک جالب تر باشد و حتی خودش مشارکت کند مثلاً ایست ! جای لباس ھا روی زمین نیست! یا آآ...! وقته خوابه حالا! ھمان طور که گفتیم استفاده از این روش ھا باعث افزایش حس ھمکاری و کاھش لجبازی شده و بنابراین حداقل 60 درصد مشکلاتمان را با کودک کاھش می دھد.


منبع : آرشیو مقالات روان شناسی پرتال معاونت فناوری رسانه
www.basij-fani.irib.ir