انجمن یاران منتظر
عنوان موضوع :مشاوره حقوقی/موضوع: حکم ضرب و شتم سارق چیست؟نحوه لغو معافیت پزشکی.
نویسنده :زندگی
مشاوره حقوقی
006400;">سوال:
حاج رضا سوالی داشتم
یكی اینكه ایا حقیقت دارد اگر به دزد خانه در حال جرم كتك بزنی و او زخمی شود می تواند شكایت كند ؟!
دوم اینكه ایا بندی تبصره ای چیزی نیست بشود با معافیت پزشكی كه صاحب ان هیچ ایرادی ندارد در ناجا استخدام شد ؟
متشكرم
006400;">پاسخ:
ببینید دوستان بنا به چند دلیل، عنصر قانونی جرم توسط خود قانون گذار زائل شده. یعنی گرچه در شرایط عادی ارتکاب عمل مشخص عنوان مجرمانه قانونی داره، ولی همین عمل یا اعمال در شرایط مقرر در قانون، جرم تلقی نمیشه.
1:حکم قانون و امر آمر قانونی
2:لزوم ارتکاب عمل برای اجرای قانون اهم
3:دفاع مشروع
4:حالت ضرورت
5:تأدیب و تنبیه صغار و محجورین
6:عملی جراحی یا طبی ضروری با رضایت مجنی علیه
7:رضایت مجنی علیه در حوادث ناشی از عملیات ورزشی
موضوع بحث ما دفاع مشروع هست!
ببینید دوستان. دفاع مشروع یعنی توانایی دفع تجاوز قریب الوقوع و ناحقی که نَفس یا همون جان. عِرض یا همون آبرو. ناموس یا همون زنان خانواده، مال و آزادی تن خود یا دیگری رو به خطر انداخته.
یعنی هر زمان شما در معرض خطر قریب الوقوع و ناحقی گرفتید می تونید از عرض و ناموس و جان و مال و آزادی تن خودتون و اشخاص دیگه دفاع کنین. و دفع و جلوگیری از خطر نباید با انگیزه "انتقام جویی" مخلوط بشه.
خوب توجه کنید: ((شما حق دفاع کردن از خودتون رو دارید. ولی حق مجازات و انتقام گرفتن از متجاوز رو ندارید.))
از شروط دفاع مشروع یکی ضرورت هست و دیگری تناسب دفاع و تجاوز باشه. فرضا اگر کسی با دست خالی به سمت شما حمله کرد و شما می تونستید با هول دادن یا همون مشت زدن خطر رو دفع کنید نباید با کارد و چوب دستی به جان طرف بی افتید و بگید دفاع کردم.
دوستان توجه داشته باشن که دفاع مشروع حق هر انسانی هست که بتونه از جان و مال و ناموس و عرض و آبروی خودش و آزادی تن خودش و دیگری دفاع کنه. و برای همین هم قانون گذار به مدافع اجازه دفع خطر داده و اون رو مقصر بشمار نیاورده. و اگر شخص مدافع در زمان انجام دفاع مشروع به مهاجم خسارت یا صدمه ای وارد کنه ضامن خسارت های وارده هم نیست.
اما اجرای دفاع مشروع، مشروط هست و یکی از شرایط دفاع مشروع این هست که ما سعی کنیم در دفاع مشروع کردن از قاعده الاسهل فالاسهل تجاوز نکنیم.
یعنی مثلا اگه مهاجم با داد زدن از تجاوز و هجومش منصرف میشه به همون داد زدن کفایت کنیم. اگر با دست و مشت و لگد میشه دفاع کرد به همون مقدار کفایت کنیم. اگر میشه تجاوز رو با چوب دستی دفع کنیم به همون مقدار کفایت کنی. و اگر نشد با این شخص بجنگیم تا کشته بشه.
قانون گذار حق دفاع رو برای کسی که مورد تعرض و تجاوز قرار گرقته محترم شمرده ولی اعمال این حق بی قید و شرط هم نیست. برای همین هم یک سری قید هایی رو برای دفاع مشروع لازم می دونه.
حالا این تجاوزی که صورت گرفته باید چه شرایطی رو داشته باشه که ما بتونیم دفاع مشروع بکنیم. با توجه به قید هایی که خدمت دوستان عرض شد. میشه گفت در همه حال می تونیم دفاع مشروع کنیم؟
خیر! یکی از شرایطش این بود که تجاوز فعلی باشه. و خطر قریب الوقوع. این یعنی چی؟
یعنی متجاوز قصد تجاوز به جان و مال و عرض و ناموس و آزادی تن شما و یا دیگری رو به مرحله فعلیت رسونده باشه. یعنی در حال تجاوز باشه.
یعنی برای شمایی که مدافع هستید باید یقین حاصل بشه که تعرض و تجاوز حتمی هست و بدون شک به وقوع می پیونده.
فرضا اگر کسی به شما اس ام اس داد که من فردا شما رو می کشم. شما هم مخاطب رو می شناسید. می تونید پیشدستی کنید و برین این فرد رو به اسم دفاع مشروع بقتل برسونید؟ خیر. در ماده 61 قانون مجازات اسلامی این قید شده که تجاوز فعلی و یا خطر قریب الوقوع. البته بعد از تصویب قانون مجازات اسلامی جدید مصوب سال 92، این موضوع در ماده 156 گنجانده شد.
پس اگر تجاوز تمام شد و شما هم دفاع کردید و دیگه خطری کسی رو تهدید نمیکنه. شما حق ندارید عمل مقابله به مثل انجام بدید. این دیگه اسمش دفاع نیست. میگن انتقام جویی که با اصول عمومی حقوق کیفری در تعارض هست.
فرضا اگر کسی با چوب دستی به شما حمله کرد و شما چوب دستی رو بگیرید و به اسم دفاع مشروع سر مهاجرم رو مضروب کنید و در اثر همین ضربه اون شخص فوت کنه شما قاتل هستید. نه مدافع. چون با گرفتن چوب دستی خطر دفع شد. ادامه دادن یعنی انتقام جویی که عرض کردم با سیاست کیفری در تعارض هست.
اتفاقا در دیوان عالی کشور در این خصوص رأیی صادر شد. که برابر این حکم بیان شد : اگر متهم پس از گرفتن داس از دست مقتول با همان داس او را بکشد، چون در حین ایراد جرح منتهی به فوت خطر جانی برای متهم وجود نداشته، نمی توان عمل او را دفاع از نفس دانست. چه پس از اینکه متهم داس را از دست مقتول گرفت دیگر هیچگونه خطری برای او باقی نبوده است.
یکی دیگه از شروط دفاع مشروع تناسب دفاع با تجاوز هست. که در بند 1 ماده 61 ق.م.ا قدیم و بند ت ماده 156 قانون مجازات اسلامی جدید هم پیشبینی شده.
اتفاقا یکی از سخت ترین موارد قضاوت همین هست که تشخیص بدن دفاع متناسب با تهاجم بوده یا نه.
اصولا دفاع متناسب دفاعی هست که از حد ضرورت فرا تر نره. قانون گذار هم مطابق بند دو ماده 61 ق.م.ا قدیم از مدافع انتظار داره عمل ارتکابیش بیش از حد لازم نباشه/ و بر آوردن چنین انتظاری از سمت مدافع واقعا هم مشکل هست.
چون گاهی اوقات مدافع نمی تونه تشخیص بده که این ضرباتی که بهش وارد میشه با قصد ایجاد جرح هست یا قصد قتل نفس ایشون رو کردن. با این که چنین مشکلاتی در اجزای بند دو ماه 61 قانون مجازات اسلامی هست. ولی مدافع می تونه با توسل به شواهد و قرائنی که در صحنه وجود داره از خودش واکنش مناسبی نشون بده. که فرضا اگر شخصی با یک شمشیر عریان به سمت ایشون حمله ور شد؛ چه اینکه قصد مهاجم قطع عضو مجنی علیه باشه و چه اینکه قصدش قتل نفس مدافع باشه. مدافع در چنین حالتی می تونه به کمک هر وسیله ای به دفع تهاجم بپردازه. حتی اگر این دفاع منجر به قتل نفس مهاجم بشه.
با رعایت این شرایط که عرض کردم شما می تونید به متعرض به نفس، عرض، ناموس، مال یا آزادی تن خود یا دیگری در برابر هرگونه تجاوز یا خطر فعلی یا قریبالوقوع اقدام به دفاع مشروع کنید.
اما در باب دفاع در برابر سارقین، توجه شما رو به تبصره ی 1ماده ی واحده ی لایحه ی راجع به تشدید مجازات سارقین مسلح که وارد منزل یا مسکن اشخاص میشن مصوّب نهم تیر ماه 1333 جلب می کنم: درصورتی که ساکنان محل مزبور در مقام مدافعه از مال یا جان یا ناموس و یا جلوگیری از بردن مال در محل سرقت مرتکب قتل یا جرح و یا ضرب سارق بشوند. از مجازات معاف خواهند بود.
رعایت شرایط بالا در دفاع الزامی هست دوستان! فراموش نکنید، شما حق کیفر کردن ندارید! در صورت تسلیم شدن یا رفع کردن آلات ضرب و جرح سارق، حق ندارید این شخص رو مجروح یا مصدوم کنید. کیفر کردن تنها در صلاحیت دستگاه قضایی هست و بس و شما صرفا تا زمان استمرار تجاوز و تهاجم حق "دفاع" دارید! در این صورت نه نیاز به پرداخت خسارت به مجرم هستید و نه مرتکب جرمی شدید.
در انتها توجهتون رو به متن و 4 بند و 3 تبصره ماده 156 قانون مجازات اسلامی جدید جلب می کنم: ماده 156- هرگاه فردی در مقام دفاع از نفس، عرض، ناموس، مال یا آزادی تن خود یا دیگری در برابر هرگونه تجاوز یا خطر فعلی یا قریبالوقوع با رعایت مراحل دفاع مرتکب رفتاری شود كه طبق قانون جرم محسوب میشود، درصورت اجتماع شرایط زیر مجازات نمیشود:
الف- رفتار ارتكابی برای دفع تجاوز یا خطر ضرورت داشته باشد.
ب- دفاع مستند به قرائن معقول یا خوف عقلایی باشد.
پ- خطر و تجاوز به سبب اقدام آگاهانه یا تجاوز خود فرد و دفاع دیگری صورت نگرفته باشد.
ت- توسل به قوای دولتی بدون فوت وقت عملاً ممكن نباشد یا مداخله آنان در دفع تجاوز و خطر مؤثر واقع نشود.
تبصره1- دفاع از نفس، ناموس، عرض، مال و آزادی تن دیگری در صورتی جایز است كه او از نزدیکان دفاعکننده بوده یا مسؤولیت دفاع از وی برعهده دفاعكننده باشد یا ناتوان از دفاع بوده یا تقاضای كمك نماید یا در وضعیتی باشد كه امكان استمداد نداشته باشد.
تبصره 2- هرگاه اصل دفاع محرز باشد ولی رعایت شرایط آن محرز نباشد اثبات عدم رعایت شرایط دفاع برعهده مهاجم است.
تبصره 3- در موارد دفاع مشروع دیه نیز ساقط است جز درمورد دفاع در مقابل تهاجم دیوانه كه دیه از بیتالمال پرداخت میشود.
اما در مورد سوال دوم باید عرض کنم نداشتن کارت معافیت پزشکی از الزامات استخدام در نیروی انتظامی هست و اگر عزیزانی وضعیت جسمانیشون در شرایط فعلی بهبود پیدا کرده می تونن درخواست ابطال كارت معافیت پزشکی رو بدن تا بعد از بررسی و اثبات سلامتی كامل توسط شورای پزشكی ویژه وظیفه عمومی به خدمت دوره ضرورت اعزام و از كارت پایان خدمت استفاده کنن.
ضمنا می تونید به وظیفه عمومی شهرستان محل سكونت مراجعه کنین تا از شرایط ابطال کارت معافیت با خبر بشید.
ff0000;">سایر عزیزانی که سوالات حقوقی دارند می تونند سوالاتشون رو به صندوق پیام همین کاربری ارسال کنند.
لزوما هزینه این مشاوره ها ختم 3 صلوات و یک فاتحه و توحید نثار روح معصومین و شهدای اسلام،شادی روح اموات خودم بالاخص مرحوم پدر عزیزم، مادر بزرگ عزیزم و خاله عزیزم و خودتان.
التماس دعا.