800080;">بسم الله الرحمن الرحیم

کافکا می گفت:«از هرچه صورتی مغایر با ذات خود دارد، می ترسم. ظاهر فریبنده، تله شر است. هر قدمی که برمی داری با آن رودررو هستی. چیزی هولناکتر از تظاهر که ماهیت را معکوس جلوه می دهد، نیست.»
شاید کمی عجیب به نظر آید اگر بگوییم امروزه ما همین ترس کافکا را بی آنکه از آن بترسیم در مقیاسی وسیع و همگانی، زندگی می کنیم. همه ما در دنیای مجازی در یک یا چندین شبکه اجتماعی، حضوری مستمر و فعال داریم.


یکی از دغدغه های «اصلی» ما در زندگی واقعی، شاید میزان «لایک ‌ها»، «کامنت ها» و واکنش هایی است که ممکن است از سوی «دوستان» مان نسبت به «پست‌ ها» و «فرسته های» مان ارائه شده باشد. وقتی این دغدغه، «اصلی» است، بدان معناست که ما دیگر دنیای «واقعی» نداریم؛ زیرا در زندگی واقعی نیز با دغدغه های «مجازی» زندگی می کنیم.
برای کسی که در درون چنین جامعه مجازی زندگی می کند شاید درک این حقیقت، سنگین و دشوار باشد؛ اما کسی که از بیرون و بالا به این وضعیت نگاه می کند آن را به مثابه یک بحران فراگیر اجتماعی می بیند که هستی انسان و زندگی بشر را در معرض استحاله و دگردیسی بنیادین و عمیقا خطرناک قرار داده است.


با این وصف، هرگز نباید برای ما عجیب و غیر قابل انتظار باشد که حتی پیش پا افتاده ترین یا خصوصی ترین کنش ها و واکنش های مان را پیش از آنکه منتظر بازتاب یا بازخورد آن در دنیای واقعی بمانیم، در دنیای مجازی به اشتراک می گذاریم: گریه ها، خنده ها، اشک ها، لبخندها، عشق ها، نفرت ها، مراودات، مناسبات، گسست ها، شکست ها، احساسات، بیماری ها، دلتنگی ها، بیکاری ها، بی پولی ها، مشغولیت ها، برنامه ها، دیدارها و میهمانی ها و حتی خواب ها و بیداری های مان را!
در قبال هیچیک از این کنش ها و واکنش های مان در دنیای مجازی، مسئولیتی را که در دنیای واقعی ناگزیریم در قبال عملکردهای مان داشته باشیم، احساس نمی کنیم.


به عنوان نمونه، در دنیای واقعی، هیچگاه نمی توانیم در یک مکان شلوغ و عمومی، بی محابا گریه کنیم؛ زیرا این دیگران را به واکنش وامی دارد، مردم، دولت، دوستان، نزدیکان، اعضای خانواده و... همه نسبت به آن واکنش نشان می دهند و این، ممکن است برای مان هزینه و درد سر و مسئولیت به همراه داشته باشد؛ اما در دنیای مجازی، در برابر یک جامعه چندهزار نفری از «دوستان» مان آشکارا می گرییم!
در دنیای واقعی، حداکثر تلاش مان این است که گریه ها و دلتنگی های مان در خلوت انجام دهیم و در جلوت، شادمان و خوشحال ظاهر شویم؛ شاید به تبع حدیث معروف اندوه مؤمن در دل او و شادی اش در چهره وی است؛ اما در دنیای مجازی عکس این رفتار عمل می کنیم.


این در حالی است که به واقع هیچیک از به اصطلاح دوستان ما نمی دانند ما واقعا گریه می کنیم یانه!
اگر در دنیای واقعی، گریه کنیم ممکن است بسیاری بتوانند به ما کمک کنند؛ تا دردی که ما را وادار به گریه کرده است را درمان کنند یا کاهش دهند؛ اما اگر تظاهر به گریه کردن کنیم برای این بی اخلاقی و دروغ، هزینه خواهیم پرداخت. در دنیای مجازی اما این اتفاق نمی افتد؛ به همین دلیل است که می توان گفت دنیای مجازی دنیای بی اخلاق است و این بی اخلاقی وقتی فراگیر و همگانی می شود، به یک بحران خطیر اجتماعی، تبدیل می گردد.
به تعبیر دیگر، ترسی که روزی کافکا از آن حذر می کرد، امروزه به اندازه ای فراگیر شده است که به یک سبک زندگی بدل شده و این یعنی بحران و انحطاط و ابتذال و سقوط در پرتگاه یک زندگی بی اخلاق و مبتذل و بی مسئولیت.


دنیایی که در آن به راحتی بتوان دروغ گفت، تظاهر کرد، ریا ورزید، خودفروشی کرد و دیگران را فریب داد، بی آنکه ذره ای در قبال این حرکت منفور در یک زندگی واقعی انسانی، هزینه داد، دنیای بحران زده و منحطی است.
آنچه در دنیای مجازی از خود مان به نمایش می گذاریم، تصویری دستکاری شده و گزینش شده از خود آرمانی ماست که در زندگی واقعی، قادر به بازنمود آن نیستیم. شاید به همین دلیل است که در دنیای مجازی، به ویژه در جهان سوم و افغانستان، هزاران شاعر و نویسنده و صاحبنظر و کارشناس و متخصص و نظریه پرداز داریم؛ بی آنکه کسی نسبت به واقعیت این نمایش مضحک، تردیدی روادارد یا پرسشی مطرح نماید.


حتی عکس هایی نیز که از خود به نمایش می گذاریم، عکس هایی است که در آن آنگونه که می خواهیم باشیم جلوه می کنیم نه آنطور که هستیم. نوشته های مان نماینده میزان دانش، عمق اندیشه، گستره تفکر و جدیت درد و درک مان نیست و خود ما به آن باور نداریم. 
در دنیای مجازی به اندازه ای مستغرق در خودپرسی و کذب و تظاهر و ریا و خودفروشی هستیم که حتی معایب و کاستی های خود و نوشته های خود را نیز نمی بینیم؛ زیرا میزان استقبال و تشویق های دروغین دیگران به نمایش دروغین ما، ما را از دیدن این معایب و نقایص بازمی دارد؛ در حالی که در دنیای واقعی، هیچکس نمی تواند چنین آشکار و بی پرده و بی پیرایه، اقدام به دروغگویی و تظاهر و ریاکاری نماید؛ چون هزینه آن به دلیل وجود اخلاق و مسئولیت، سنگین و واقعی است.
در دنیای مجازی با اصالت صورت و استیلای آن بر ذات مواجهیم؛ یا به قول کافکا: صورت های مغایر با ذات.