انجمن یاران منتظر
عنوان موضوع :برخورد باکودکان خیابان؛ طرد یا ترحم؟
نویسنده :employer
جامعه‌شناس کودکان کار و خیابان - آنها را از نظر مطالعات اجتماعی یک پدیده می‌داند و می‌گوید: با توجه به افزایش کودکان کار خیابانی در جامعه و محرومیت‌های آموزشی و عاطفی آنها لازم است تا به آنان توجه جدی شود خصوصاً با توجه به اینکه نتایج به‌دست آمده از مطالعات در این زمینه نشان می‌دهد که این کودکان از مشکلاتی روانشناختی همراه با عملکرد ضعیف اجتماعی، اضطراب، افسردگی و مشکلات رفتاری رنج می‌برند و حضور آنها در خیابان گاهی منجر به بروز شدیدترین آسیب‌های روانشناختی و اجتماعی در آنها می‌شود. بی‌شک فقر، بیکاری، اعتیاد، رشد مهاجرت، ضعف سیستم رفاه اجتماعی، فقدان مهارت‌های زندگی در کلانشهر جزو عوامل ساختاری در تشدید این مسئله محسوب می‌شود. گسترش مهاجرت‌های داخلی و اتباع کشورهای همسایه به شهرهای بزرگ ازجمله کلانشهر تهران نیز یکی از دلایل افزایش روزافزون کودکان خیابان محسوب می‌شود.
یکی از فعال حقوق کودکان می‌گوید: عمده کودکان کار وخیابان محصول حاشیه‌نشینی شهرهای بزرگ هستند. متأسفانه ما برنامه منسجمی برای تغییر در خاستگاه‌های اجتماعی این کودکان نداریم. همچنین فقدان تأمین اجتماعی کارآمد از دیگر مشکلات کودکان کار است. متأسفانه تأمین اجتماعی حداقلی که خانواده را از نیاز‌های اولیه‌اش خودکفا کند و مجبور نشود کودکانش را برای کار به خیابان‌ها بفرستد نداریم. تا زمانی که در سیاست‌ها و برنامه‌های فقرزدایی بخشی را به کودکان اختصاص ندهیم حتی اگر شاخص‌های اقتصادی جامعه هم بهبود پیدا کند همچنان این معضل سر جای خود قرار خواهد داشت. تجربه سایر کشورها نشان می‌دهد رشد و توسعه اقتصادی، کار کودکان را محدود می‌کند ولی از بین نمی‌برد مگر اینکه دولت‌ها برای کار کودکان برنامه مشخص داشته باشند. متاسفانه در ایران هیچ مسئولیت پذیری از سوی نهاد‌های دولتی در مورد کار کودکان وجود ندارد.
ایشان درخصوص مقایسه وضعیت کودکان کار و خیابان کشور ما با سایر کشورها می‌گوید: کودکان کار خیابانی تقریبا در تمام کشورها کمابیش دیده می‌شوند ولی در کشورهای در حال توسعه باتوجه به روند سریع مهاجرت و شهرنشینی و افزایش سریع جمعیت شهرها این مسئله شایع‌تر است. کشور هند و تعدادی از کشورهای آمریکای‌لاتین درصد بالایی از کودکان کار و خیابان دنیا را در خود جای داده‌اند. باید توجه داشت که شکل کار کودک با کشور ما متفاوت است از این جهت که کودکان کار ایران بیشتر دارای سرپرست هستند و با وجود اینکه در خیابان کار می‌کنند در آن زندگی نمی‌کنند. کشورهای همجوار ما مانند افغانستان و پاکستان نیز دارای این مشکل هستند و بخشی از کودکان کار و خیابان ایرانی نیز از اتباع این‌دو کشور هستند.
در برخورد با کودکان خیابان عده‌ای معتقدند به این کودکان کمک نکنید تا سوءاستفاده از آنها کم شود، عده‌ای دیگر نیز معتقدند که کمک به آنها باعث می‌شود از کودکان برای خلاف‌های پنهان استفاده شود.
فعالان حقوق کودکان در مورد نگرش‌های عامیانه یا کلیشه‌های موجود در مورد کودکان کار خیابانی می‌گوید: کلیشه‌ها دو قطبی و متناقض‌اند. در برخی موارد این کودکان را به‌دلیل تصویر‌های نادرستی که از آنها شکل گرفته نوعی تهدید برای امنیت جامعه تلقی می‌کنند مثل اینکه این کودکان یا مجرمند یا فراری یا در حمل‌ونقل مواد‌مخدر استفاده می‌شوند و این کلیشه‌های نادرست مبنای برخورد قهرآمیز و طرد کننده نسبت به کودکان است و نیاز است که این نگاه اصلاح شود.در واقع نوعی نگاه مجرمانه روی آنها حاکم است و نیاز است که این نگاه اصلاح شود. نباید کودکان به‌دلیل این نگاه اشتباه دوباره از جامعه طرد شوند.
نگاه دیگر ترحم و دلسوزی‌هایی است که می‌تواند چرخه کودکان خیابانی را بازتولید کند. در این نگاه کودک را به کار تشویق می‌کند باعث می‌شود که فرهنگ وابستگی و محتاج به دیگران بودن در کودکان تقویت شود. البته این بیشتر در مورد کودکانی صادق است که در خیابان کار می‌کنند. واکنش اصلی که می‌تواند به این کودکان کمک کند واکنشی مبتنی بر احترام و رعایت حقوق شهروندی آنهاست؛ شهروندی که به دلایل خاصی که در خانواده و جامعه‌‌اش وجود دارد مجبور است مسیر طبیعی کودکی خود را با کار کردن ازبین ببرد.
شهروندان نمی‌توانند مسئله کودکان خیابانی را حل بکنند. اگر شهروندان به این کودکان کمک نکنند ممکن است وارد عرصه‌های اقتصاد جنایی شوند. حمایت شهروندان از این کودکان منتهی به تداوم وابستگی آنان به دیگران می‌شود به همین دلیل برای حل مسئله نهاد‌های مسئول باید تمامی بهانه‌هایی که باعث می‌شود این کودکان رو به کار بیاورند را از بین ببرند. درصورتی که شهروندان ببینند که یک سیستم تأمین اجتماعی قوی از خانواده‌های با توان اقتصادی کم حمایت می‌کند نباید به کودکان کمک کنند ولی وقتی پوشش کامل تأمین اجتماعی وجود ندارد شهروندان باید با احترام و کرامت انسانی با این کودکان برخورد کنند.