واجبات بر دو قسم است: تعبدى و توصلی
«واجب تعبدى يعنى آن‌كه در انجامش قصد قربت شرط است، يعنى اگر انسان به قصد تقرب به خداوند، بدون هيچ غرض دنيوى و مادى انجام دهد صحيح است، و اگر نه صحيح نيست، اما واجب توصلى يعنى آن‌كه فرضاً به قصد تقرب به خداوند هم انجام نيابد تكليف ساقط میىشود.»[1] مانند دفن میت، شستن لباس و...
در این میان، روزه از اعمالی است‌که از واجبات تعبدی محسوب می‌گردد و نیاز به نیت و قصد قربت دارد. البته لزومی ندارد که نیت را به زبان آورد، بلکه با توجه به این‌که نیت امری قلبی است «اگر از كسي بپرسند كه چرا در ماه مبارك رمضان، ساعتی قبل از نماز صبح بيدار شده و سحری می‌خوری؟ پاسخ دهد كه چون مي‌خواهم براي خدا و به قصد انجام فرمان خداوند، امروز را روزه بگيرم. همين انگيزه براي نيت روزه او كافي است و لازم نيست لحظاتی قبل از اذان صبح، نيت خود را به زبان آورد.»[2]
اما با توجه به اقسام روزه، در رابطه با زمان نیت، سه نکته را باید در نظر گرفت:
الف: «روزه ماه مبارک رمضان که وقت آن تا پیش از اذان صبح است»[3]
ب: «روزه قضای ماه مبارک رمضان که وقت نیت آن تا قبل از ظهر است»[4] یعنی اگر کسی قضای روزه ماه مبارک رمضان به عهده دارد و تا قبل از ظهر چیزی نخورد و نیاشامد و به طور کل، مبطلات روزه را انجام ندهد، می‌تواند قبل از ظهر، نیت روزه قضای ماه مبارک رمضان نماید.
ج: «روزه مستحبی که وقت آن تا پیش از مغرب است.»[5] اگر کسی لحظاتی تا مغرب، مبطلات روزه را انجام ندهد، می‌تواند از فرصت استفاده نماید و نیت روزه مستحبی نماید و ثواب یک روزه مستحبی را در پرونده اعمال خود ثبت و ضبط نماید. .................................................
پی‌نوشت:
[1]. مجموعه آثار استاد شهيد مطهرى، ج20، ص67
[2].سيد محمدحسن بني‌هاشمي خميني، توضيح المسائل مراجع، م 1550 وم 942
[3]. توضیح المسائل مراجع،ج1،ص881م1552
[4].همان،ص887م1565
[5].همان،ص881م1553