0000ff;">از نکات بسیار مهم در امر همسرداری، شناخت و توجّه به حقوق شرعی و اخلاقی همسر و رعایت آن‌ها است که در کلام امام چهارم، علیه السّلام، به آن‌ها اشاره شده است؛ حقوق زن بر شوهر طبق رساله‌ی حقوق امام سجّاد، علیه السّلام، به ۵ دسته تقسیم می‌شود:
۱- باید بدانی که خدا زن را برای شوهر «مایه‌ی آرامش روح»، «باعث آسایش جسم»، «همدم» و «نگهدار از گناه» قرار داده است.
۲- بر هر يك از شما (زن و شوهر) واجب است كه به شكرانه‌ی وجود همسرش خدا را شكر گويد.
۳- باید بدانی که زن برای شوهرش، نعمت و هدیه‌ی خداوند است.
۴- واجب است كه شوهر با این نعمت خدا (همسر) خوشرفتارى كند و به او احترام گذارد و با او سازگارى كند.
۵- هر چند حقّ تو بر زنت واجب‌تر و فرمانپذيرى از تو، تا جايى كه نافرمانی خدا نباشد، بر او لازم‌تر است؛ امّا بر تو نیز واجب است که با او مهربان باشی، همدم او باشی، خوراک و پوشاک او را تأمین کنی، از اشتباهات او درگذری و لذّت‌های مورد نیاز او را تأمین کنی تا در آرامش باشد.[۱]
0000ff;">از کلام زیبای حضرت زین العابدین، علیه السّلام، چند نکته‌ی مهم و کاربردی برداشت می‌شود:
۱- برخی از حقوقِ ذکر شده، جنبه‌ی عملی ندارد؛ بلکه حضرت فقط می‌فرمایند باید بدانی که این‌طور است. همین دانستن و توجّه داشتن، کارگشا است؛ زیرا در بسیاری از موارد، غفلت و بی‌اطّلاعی ما باعث بروز اختلافات زناشویی می‌شود. اگر زن و شوهر از نقش، جایگاه، روحیّات ذاتی، خصوصیّات فردی، نیازها، تمایلات و نیّت‌های یکدیگر باخبر باشند، بسیاری از مشکلات پیش نمی‌آید یا به سادگی حل می‌شود.
۲- تمام حقوق به صورت متقابل وجود دارند و هیچ دو مخلوقی نیستند که یکی به گردن دیگری حقّی داشته باشد و طرف مقابل از هیچ حقّی نسبت به او برخوردار نباشد. حقوق زن و شوهر نیز دوطرفه است؛ همان‌طور که مرد بر گردن زن حقوقی دارد، متقابلاً زن نیز از حقوقی برخوردار است که باید توسّط شوهر به رسمیّت شناخته شده و رعایت شود. امام سجّاد، علیه السّلام، در این بخش از کلام خویش در مقام بیان حقّ زن بر شوهر هستند؛ امّا از بیان حقّ شوهر نیز غفلت نکردند.
۳- در مکتب اسلام، حق، مسؤولیّت‌آور است و همواره هر حقّی در کنار مسؤولیّتی قرار دارد به نحوی که هر چه حق سنگین‌تر باشد، مسؤولیّت بیشتری را به دنبال خواهد داشت. زن و شوهر نیز نسبت به یکدیگر حقوقی دارند و در مقابل نسبت به یکدیگر مسؤولیّت‌هایی دارند و همان‌طور که در متن کلام سیّد السّاجدین، علیه السّلام، به آن اشاره شده است، حقّ مرد مهم‌تر از زن است و در نتیجه مسؤولیّتی که بر دوش مرد است، بیشتر و سنگین‌تر از مسؤولیّت زن است.
۴- حقّ زن، حقّ شوهر، جایگاه زن و جایگاه شوهر همه به جای خود محترم است؛ امّا نباید فراموش کرد که همه چیز از جانب خداست و در هر امری، معیار و محور باید خدا باشد؛ در ۵ دسته حقّی که بیان شد، بدون استثنا در تمام ۵ دسته، از خداوند نامی به میان آمده است؛ حتّی روابط خانوادگی و زناشویی نیز، باید مبنای خدایی داشته باشد.
0000ff;">برای آشنایی بیشتر با حقوقی که به گردن انسان‌ها نهاده شده است و مطالعه‌ی کامل رساله‌ی حقوق امام سجّاد، علیه السّلام، می‌توانید به ترجمههای متعدّدی که به زبان فارسی از کتاب‌های «تُحَفُ العقول» و «خِصال» در بازار موجود است یا کتاب «آداب معاشرت (ترجمه جلد ۷۱ و ۷۲ بحار الأنوار)» که توسّط آیت الله محمّد باقر كمره اى ترجمه شده است، مراجعه نمایید.
___________________________
[۱]. منابع:
۱- ابن بابويه، محمّد بن على، من لايحضره الفقيه، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه‌ی مدرّسين حوزه‌ی علميّه‌ی قم، قم، ۱۴۱۳ق، چاپ دوم، ج۲، ص۶۲۱، باب الحقوق.
۲- ابن شعبه حرّانى، حسن بن على، تحف العقول، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه‌ی مدرّسين حوزه‌ی علميّه‌ی قم، قم، ۱۴۰۴ق، چاپ دوم، ص۲۶۲، حقوق الرّعیّه.
۳- مجلسى، محمّد باقر، بحار الأنوار، دار إحياء التّراث العربي، بيروت، ۱۴۰۳ق، چاپ دوم، ج۷۱، ص۵و ۱۴، باب ۱ جوامع الحقوق.