در مروّت خود که داند کیستی !
0000cd;">به نام خدا
روانشناسها، خصوصا کسانی که بیوگرافی می نویسند، کوشش می کنند برای روحیه ها یک کلید شخصیت پیدا کنند. می گویند شخصیت هر کس یک کلید معین دارد، اگر آن را پیدا کنید سراسر زندگی او را می توانید توجیه کنید. ...
عباس محمود عقاد، دانشمند متفکر مصری، کتابی نوشته به نام «عبقریة الامام» و در این کتاب اظهار نظر می کند که من کلید شخصیت علی را در فروسیت جستجو و پیدا کردم. علی مردی است که در سراسر زندگی اش (چه در میدان جنگ، چه در محیط خانواده، چه در محراب عبادت، چه در مسند حکومت و در هر جایی) روح مردانگی وجود دارد. «فروسیت» یعنی مردانگی، و مردانگی ما فوق شجاعت است.
او می گوید کلید شخصیت علی مردانگی است. ملای رومی حدود هفتصد سال قبل از او به این نکته پی برده بوده است که در علی چیزی بالاتر از شجاعت وجود دارد. در آن داستان معروف، وقتی علی علیه السلام دشمنش را به زمین زد و خواست او را بکشد، آن مرد آب دهان خود را به صورت علی انداخت و علی در آن لحظه او را نکشت و برخاست و قدم زد و بعد که آمد سر او را ببرد، آن مرد سؤال کرد: چرا اول مرا نکشتی؟ گفت: چون من تحت تاثیر غضب خودم قرار گرفتم و نمی خواستم دستم حرکت کند در حالی که خشم خودم هم تاثیر داشته باشد، بلکه می خواستم تو را در راه رضای خدا و هدفهای کلی خلقت کشته باشم. مولوی این داستان را خیلی عالی به نظم در آورده است. این نظم دو بیت دارد که به نظر من بهتر از این در مدح علی گفته نشده است. می گوید:
0000cd;"> تـو ترازوی احـد خـو بوده ای بل زبانـه هـر تـرازو بـوده ای
0000cd;"> در شجاعت شیر ربانیستی در مروّت خود که داند کیستی
در بیت دومش که مورد نظر من است می گوید: در شجاعت، تو اسد الله هستی اما در مروت و مردانگی که ما فوق شجاعت است هیچ کس نمی تواند تو را توصیف کند، تو ما فوق توصیف هستی.
[ حماسه حسینی ج1، استاد شهید مرتضی مطهری ، قم ، صدرا ، چاپ نودم ، 1395 ، ص 33 و 34 ]