آخرین ارسال ها |
نوار پیام ها |
مدیریت پیام ها |
نمایش موضوع به شکل عادی | |||
اطلاعات نویسنده |
درس های نبرد ایران و عراق اثر آنتونی کردزمن
چهارشنبه ۷ شهریور ۱۳۹۷ ۱۲:۳۳ قبل از ظهر
[#11]
|
||
عضو
شماره عضویت :
3401
حالت :
ارسال ها :
977
جنسیت :
تعداد بازدیدکنندگان :
200
اعتبار کاربر :
1499
پسند ها :
144
تشکر شده : 243
|
بخش هفتم
مرحله چهارم :بن بست و جنگ فرسایشی زمینی و آرام شدن جنگ در خلیج: 7-0- شروع جنگ فرسایشی : ایران در ماه مارس 1984 حملات خود را متوقف نکرد، اما هزینه های جنگ آنقدر بالا رفت که ایران تا شروع عملیات فاو و زمان نبرد بصره در سال 1986 ، دیگر حمله همه جانبه ای را تدارک ندید.در طول 2سال بعد، ایران یک جنگ فرسایشی را آغاز کرد که با تعداد اندکی حمله همه جانبه همراه بود .در عوض عراق حمله به نفتکش ها را کاهش و سعی در تضعیف ایران، از طریق حمله به منابع اصلی درآمدی ایران کرد.از طرفی عراق به شدت بدنبال این بود که خارجی ها را از پیروزی ایران در عراق و کویت بترساند تا بتواند حمایت آنها را جلب نماید. در خلال این مدت، جنگ فشار شدیدی را از نظر بالا رفتن هزینه ها و تلفات بر هر دو طرف وارد کرد .هر دو رژیم، توانایی کنترل مخالفت های داخلی را داشتند .عامل اصلی ای که باعث شد جنگ از این مرحله بر روی زمین ادامه پیدا کند این بود که ایران توانست از برتری نیروی انسانی و شور انقلابی خود بهره برداری کند. در مقابل عراق نیز از برتری خود در دسترسی به تجهیزات نظامی استفاده کرد.درمجموع این عراق بود که سکان جنگ را در دست داشت .ایران در طول سالهای 1983 تا 1985، 3.9 میلیارد دلار تجهیزات نظامی داشت و این در حالی بود که عراق 18.1 میلیارد دلار صرف خرید تجهیزات کرده بود، چیزی بیش از چهار برابر .دسترسی مستقیم عراق به بازار اسلحه غرب و شرق باعث شده بود که دلار عراقی ها 50 درصد بیشتر از ایران در بازار اسلحه ارزش داشته باشد و امتیاز عراق نسبت به ایران در این زمینه 5 به 1 بود .در اواسط سال 1984 ایران هرگز موفق نشد که از تمام پتانسیل نیروی انسانی خود کمک بگیرد ،ایران 550000 هزار نیرو در جبهه داشت، در حالی که پتانسیل حضور 200000 نیروی بیشتر هم وجود داشت .علاوه بر این ،تقسیم این نیروها به سه قوه ارتش، سپاه و بسیج ،آشفتگی سیاسی و نا توانی در حفظ و آموزش نیرو های با تجربه رزمی ، نیروهای انسانی ایران را از دست یابی به بالا ترین حد کارایی محروم کرد. در عوض، عراق نیروی پیاده خود را از از 675000 نفر به 750000 نفر افزایش داد . علی رغم سکولار بودن این رژیم و اینکه جمعیت عراق یک سوم ایران بود، اما این کشور توانسته بود ارتش بزرگ تر و با تجربه تری را نسبت به ایران تهیه کند.تغییرات کلی نیروهای عراقی و ایرانی در جدول زیرقابل مشاهده است .در ضمن اعداد ریز جزئی در آن، دقیق نیستند.این جدول نشان می دهد که عراق در حال بوجود آوردن قدرت بیشتر در بخش سلاحهای زمینی و هوایی بوده است . 1979/80 1979/80 عراق ایران عراق ایران کل نیروهای فعال 675000 555000 535000 240000 نیروی انسانی مناسب برای رزم نیروهای زمینی نیروی انسانی ارتش 600000 250000 200000 150000 فعال 75000 350000 256000 400000 ذخیره 0 250000 0 30000 گارد انقلاب 650000 200000 650000 75000 بسیج/نیروهای مردمی 0 2500000 0 ؟ حزب الله/نیروهای دفاع ملی 10000 0 6000 0 نیروهای داوطلب عرب 0 0 0 ؟ ژاندارمری 0 0 0 10000 گارد ملی 4800 5000+ 5000 0 نیروهای امنیتی معادل لشگر 22-26 21-24 23 9 لشگر /تیپ 2-Jun 3 12+3 3-Jan زرهی 5 4 4 0 مکانیزه 5 3 4 3\1 پیاده نظام 1*1 2 0 */2 نیروهای مخصوص و هلی برن *9 9^13 0 0-Jan پاسداران /نیروهای مردمی حد اکثر تجهیزات رزمی 4820 1050 2750 1735 تعداد تانک های اصلی 4500t54556272 200 m47/48 50t72 400m47/48 260t 59 200 m60a1 100 amx 30 460m60a1 60 m77 300 chieften 2500 t54/55/62 875chieften 100 t72 100 t34 150 t54/55 سایر زرهی ها 3200 1240 2500 1075 ماشین های جنگی 3000 1000 1040 1000 توپخانه نیروی هوایی 38000 35000 38000 70000 نیروی انسانی نیروی هوایی 580 95 332 445 هواپیماهای رزمی عملیاتی 7 tu 22 35 f4 12 tu22 188 f4 8 tu16 50 f5 10 i1 28 166 f5 45 mirage 10 f14 80 mig23 77 f14 100 mig23 3 rf4 40 su7 14 rf4 95 su 7 60 su 20 80 su 20 115 mig 21 5 super etan 15hunter 25 mig 5 mig25 r 150 mig 21 40 mig 19 11 hunter 150 80-90 ah1 41 mi 24 205 ah1 بالگردهای تهاجمی 380 390 260 744 کل بالگرد ها 5 25 5 موشک های زمین به هوا 30 25 25 نیروی در یایی 4500 20000 4250 20000 نیروی انسانی کشتی های عملیاتی 0 1 0 3 تخریب گر 0 3 1 4 ناوچه 0 2 0 4 زیر دریایی 10 6 12 9 گشتی های موشک انداز 2 3 5 7 سایر گشتی ها 5 1 5 5 کشتی های جنگی مین ریز 0 17 0 14 هاور کرفت 11 5 17 4 کشتی های هواپیما بر 0 2پی اف 0 6 پی اف هواپیماهای گشت دریایی جمع آوری شده توسط نویسنده از منبع آی آی اس اس ***** بالانس 7-1- نبرد هوایی و جنگ نفتکش ها : عملیات های والفجر 5 و 6 و خیبر تقریبا در نبرد زمینی نوعی بن بست را ایجاد کرده و نتوانستند منجر به توقف جنگ هوایی و جنگ نفتکش ها شوند .در 1 فوریه عراق تهدید به ضربه زدن به شهرهای کلیدی ایران مانند آبادان،اهواز،دزفول ،ایلام و کرمانشاه کرد و به دنبال راه نفوذ برای این امر می گشت.در 3 فوریه ایران نیز در پاسخ شهرهای بصره ، خانقین و مندلی را تهدید کرد .در پی تهاجم زمینی ایران به عراق ،عراق ضربات سنگینی را به مراکز شهری و اقتصادی ایران وارد کرد و در 11 فوریه ،موشکها ی اسکاد را به سمت دزفول روانه کرد .ایران نیز در عوض بصره را مورد هدف قرار داد و جنگنده های ایرانی، خانقین و مندلی و سپس بعقوبه و موسیان را هدف قرار دادند .در حالی که ایرانی ها تعداد سورتی پرواز کمی بر روی عراق انجام می دادند، اما ضعف عراق در دفاع هوایی کاملا مشهود بود .عراق تلاش کرد که در مورد اهداف شهری آتش بس اعلام کند ،اما ایران آن را نپذیرفت .در نتیجه به نظر می رسد که عراق اندک اندک از حمله به مراکز شهری اجتناب و شروع به حمله به اهداف نفتی کرد. جنگ نفتکش ها در طول ماه ژانویه و اوایل ماه فوریه هم ادامه داشت ،اما عراق حملات بیشتری را نسبت به گذشته انجام داد وبسیاری از آنها به نظر می رسید که در راستای اثر گذاری تبلیغاتی بر مردم عراق و کشورهای دوست خود تا اثر گذاری نظامی بر ایران بود . در اواخر ماه فوریه عراق تهدید کرد که به تک تک کشتی هایی که در بندر بوشهر و بندر امام خمینی پهلو بگیرند ، حمله خواهد کرد .در 27 فوریه هوا پیما های عراقی جزیره خارک را مورد هدف قرار دادند و تهدید کردند که صادرات نفت ایران را مسدود نموده و هر کشتی ای را که نزدیک خارک شود، مورد هدف قرار خواهند داد. اندکی بعد، عراق تهدیدات خود را عملی کرد .با اینکه در کل همه چیز مبهم بود ،اما به نظر می رسید که عراق با هواپیما های خود در خلال 25 فوریه تا اول مارس به هفت کشتی حمله کرد.در 27 مارس 1984،عراق در نهایت اولین سوپر اتاندارد دور پرواز و موشک های اگزوست خود را شلیک کرد و دو کشتی ترکیه ای و هندی را در جنوب غربی خارک ، مورد اصابت موشک قرار داد. یک روز بعد عراق اعلام کرد که یک کشتی یونانی را با موشک اگزوست مورد هدف قرار داده است.این آغاز به حمله از سوی عراق ، الگوی جالبی را در پی داشت. به طورکلی، سوپر اتاندارد در ارتفاع های متوسط و بلند همراه با اسکورت یک فروند میراژ اف 1 پرواز می کرد.آنها از ناحیه شط تا جنوب و جنوب غربی جزیره خارک را پوشش می دادند و در برد 30 کیلومتری شلیک می کردند، بدون اینکه به هدف اصابت کند .در حالی که عراق در این زمان 200 موشک اگزوست دراختیار داشت ،هنوز مبهم است که چرا عراق از بمب های معمولی که اثرات کشنده بسیار بیشتری در برابر کشتی های تجاری داشتند،استفاده نکرد و چرا آنها به هدف اصابت نکردند تا مفید واقع شوند.و به نظر می رسید که عراق از سوپر اتانداردها مراقبت می کرد تا استفاده از آنها کاملا مفید باشد. زمانی هم که عراق برای اولین بار از سوپر اتاندارد استفاده می کرد ،جالب بود ،زیرا همزمان با استفاده آنها از گاز شیمیایی و عدم موفقیت عراق در باز پس گیری جزایر مجنون ، بود.شاید هم عراق این کار را بدین دلیل انجام داد که شرکت نفت ملی ایران در حال از سر گیری قرار داد استخراج نفت با ژاپنی ها به مقدار 200000بشکه در روز بود. ایران در پی افزایش تولید برای جبران هزینه های جنگ و در پی صدور نفت از جزیره خارک با یک قیمت استثنایی بالاو به میزان 3 میلیون بشکه بود. ایران نیز در مقابل از نیروی هوایی خود که در حال تحلیل رفتن بود، استفاده می کرد. جنگنده های ایرانی در 7 می، یک نفتکش سعودی و در 13 و 14 می، نفتکش های کویتی را در نزدیکی بحرین مورد هدف قرار دادند .از ابتدای جنگ این اولین حمله بزرگ ایران به کشتی های تجاری بود .همچنین ایران به ندرت مسئولیت حمله به این کشتی ها و سایر تهاجمات را می پذیرفت .نفتکش دیگری در آب های عربستان در 16 می مورد هدف قرار گرفت که این امر خشم عربها را در پی داشت و به موجب آن ، عربستان سیستم دفاع هوایی خود را آغاز و با حمایت هواپیماهای آواکس که پایگاه آن ها در "دب حردان" بود، به منطقه پوشش هوایی داد . در مدت 5 هفته ،دو طرف در مجموع یازده کشتی را مورد هدف قرار دادند که 10 تای آنها نفتکش بود . گسترش جنگ نفتکش ها اثراتی داشت که تا کنون هم اثرات محدودی از آن در روابط بین المللی و اقتصادی بجا مانده است .آمریکا در مورد مسدود کردن راههای ارتباطی به ایران هشدار داد.آمریکا در منطقه پایگاهی نظامی داشت که توسط USS MIDWAY هدایت میشد، اما هیچگونه تحرک نظامی نداشت .با اینکه عراق رسانه های زیادی را در زمان استفاده از سوپر اتانداردها در اختیار داشت و از توانایی بیشتری در هدف قرار دادن ناوها برخورداربود ، اما هیچکدام از طرفین نتوانستند صادرات نفت کشور دیگر را به کلی قطع نموده و یا اینکه عرضه جهانی نفت و نیازهای کشورهای وارد کننده نفت را با بحران روبرو کنند. قیمت نفت نوسانات کمی را در بازارها ، از خود نشان می داد .نرخ بیمه افزایش پیدا کرد ، اما ایران به سرعت پیشنهاد کاهش قیمت نفت صادراتی خود را مطرح کرد. و در حالی که صادرات نفت ایران در مدت چند روز به میزان 50 در صد کاهش یافت و مشتریان تقاضای خود را تغییر دادند، با این پیشنهاد دوباره ایران تقاضا برای نفت خود را به حالت قبل باز گرداند . به سرعت روشن شد که جنگنده های عراقی می توانند با 5 موشک اگزوست جریان صدور نفت را متوقف کنند، اما این امر مانع ایران نشد.تلاشهای عراق برای مذاکره صلح علی رغم اینکه به مدت 5 روز و از 19 تا 24 می جنگ متوقف بود،بی نتیجه ماند. عراق مجددا در اوایل ماه ژوئن شروع به هدف قرار دادن کشتی ها کرد .عراقی ها یک نفتکش ترکیه ای را در 3 ژوئن در جزیره خارک غرق کردند.این حمله ایران را بر آن داشت که با جنگنده های خود قسمت های جنوبی خلیج را پوشش دهد . آمریکا و عربستان در جهت محدود کردن این اقدامات ایران، قسمت های شمالی خلیج را پوشش هوایی دادند .عربستان سعودی یک محدوده دفاع هوایی ایجاد کردو نام آن را «خط فهد» گذاشت که تمام محدوده سعودی و محدوده نفتی عربستان در میانه های خلیج را درپوشش می داد.عربستان سعودی اعلام کرد که اف 15 های سعودی بوسیله ناوگان دریایی ایالات متحده هدایت شده و توسط تانکرهای سوخت رسان سوختگیری می شوند تا به هر گونه حرکتی که تاسیسات نفتی عربستان را تهدید کند، پاسخ دهند.جنگنده های سعودی با سرنگون کردن یک جت فانتوم ایران که در آن محدوده پرواز می کرد، ادعای خود را ثابت نمودند .این جنگنده های عربستان سعودی که بوسیله هواپیماهای تجسسی آواکس هدایت می شدند، یک جنگنده ی ایرانی را قبل از اینکه بتواند در آبهای خلیج مانور دهد، سرنگون کردند.ایران سریعا تحرکات خود در آبهای عربستان را متوقف کرد . دارایی های هوایی ایران ،تکنولوژی و آموزش آنها در حدی نبود که بتوانند با نیروی هوایی پیشرفته عربستان که به هواپیماهای اف 15 مجهز بود،مقابله کند..و پس از این، دیگر چالش جدی ای بوجود نیامد که از توانایی های دفاع هوایی عربستان در آن استفاده شود. ایران نیز مشکلات مشابهی در زمینه حمله به عراق پیش رو داشت .وقتی ایران موج جدیدی از حملات توپخانه ای به بصره را در 5 ژوئن آغاز کرد ،عراق دیگر تلاشی برای آتش بس در جنگ شهری انجام نداد و در همان روز بانه را مورد حمله قرار داد و در پی آن در صبح روز بعد به شهر های دزفول، مسجد سلیمان و نهاوند حمله کرد .ایران نیز یک نفتکش کویتی را در نزدیک قطر احتمالا توسط یک جنگنده خود ،مورد حمله قرار داد .این حمله که اولین حمله به نفتکش ها در ناحیه جنوبی خلیج بود ،نوعی نگرانی قابل توجه را در مورد گسترش جنگ بوجود آورد. با این اوصاف این ایران بود که آتش بس را قبول کرد.در 11 ژوئن ،یک روز پس از مورد هدف قرار گرفتن نفتکش کویتی،رهبران عراق و ایران قطعنامه سازمان ملل در مورد توقف حمله به مراکز شهری را پذیرفتند. در 15 جولای رییس مجلس ایران هاشمی رفسنجانی ،آتش بس در حوزه های تاسیساات نفتی و کشتیرانی خلیج فارس را پیشنهاد داد.در این زمان صادرات نفت ایران از خارک به طور متوسط 1.6 میلیون بشکه در روز بود . عراق اعلام کرد چنین توافقی باید مورد پذیرش ایران نیز قرار بگیرد، تا در آن زمان بتواند تجیزات نفتی خود را تعمیر و خسارت ها را جبران کند.ایران هیچ گونه مسئولیتی را در قبال پایبندی به این قرار داد اعلام نکرد اما این معاهده تا پایان جنگ باقی ماند .ایران هیچ وقت آتش بس جزئی در مورد خلیج را قبول نکرد تا او را از امتیاز استراتژیک بزرگی که در تسلط بر خلیج داشت محروم کندو نپذیرفت که عراق بدون اجازه ایران به صادرات نفت بپردازد.و در عوض ایران به دنبال یک آتش بس جزئی بود که همزمان با تداوم نبرد زمینی، بتواند از صادرات نفتش محافظت کند. عراق ایران سال تولید نفت ایران و عراق در سال های جنگ /میلیون بشکه در روز 2.6 5.2 1978 2.5 1.7 1980 1 1.4 1981 1 2.3 1982 0.9 2.5 1983 1.2 2.2 1984 1.4 2.3 1985 1.7 1.9 1986 2.15 2.2 1987 2.4 2.1 1988 منبع:تخمینهای سی آی ای در شاخصهای اقتصادی و انرژی |
||
|