آفت دهان (Aphthous stomatitis یا canker sores) زخم های کوچک و عمیق در دهان بوده که بعضی اوقات خوردن و آشامیدن را سخت و دردناک می کند. آفت های دهانی به دو نوع تقسیم می شوند. اولین نوع آفت دهان ساده نام داشته، این نوع آفت دهان 3 تا 4 بار در سال رخ داده و نهایتا تا 1 هفته باقی می ماند. نوع دوم آفت دهان پیچیده است، این نوع آفت دهان غیرمعمول تر بوده و بیشتر در افرادیکه قبلا به این بیماری مبتلا بوده اند رخ می دهد.
علت آفت دهان
علت اصلی آفت های دهانی نامشخص است. بنظر می رسد استرس و یا آسیب دیدن بافت دهان از علل اصلی آفت های دهانی ساده باشند. بعضی از خوراکی های خاص همچون مرکبات و یا میوه های حاوی اسید همچون لیمو، پرتقال، آناناس، سیب، انجیر، گوجه فرنگی و توت فرنگی می توانند باعث زخم شدن دهان و یا بدتر شدن آفت دهان شوند. بعلاوه مسواک زدن شدید و محک هم ممکن است باعث بوجود آمدن آفت های دهانی شود.
بعضی اوقات تیزی دندان و یا وسایل مورد استفاده برای دهان، می توانند باعث بوجود آمدن آفت های دهانی شوند.
بعضی از موارد آفت های دهانی پیچیده بدلیل بیماری و مشکلات اساسی دیگری همچون، اختلال در سیستم ایمنی رخ داده و یا بدلیل مشکلات تغذیه‌ای همچون کمبود ویتامین B-12، روی و اسید فولیک رخ می دهد. بیماری های دستگاه گوارش، از قبیل بیماری سلیاک و بیماری کرون نیز می توانند، علت این بیماری شود.
آیا آفت های دهانی و تبخال یکی هستند؟
هرچند خیلی اوقات تبخال با آفت اشتباه گرفته می شود، اما این دو یکی نیستند. تبخال که به هرپس سیمپلکس نوع 1 نیز معروف است، گروهی از تاول های حاوی مایعات بوده که دردناک می باشند. برخلاف آفت، تبخال ها توسط ویروس بوجود آمده و شدیدا مسری می باشد. بعلاوه تبخال عموما بیرون دهان ظاهر می شود در حالیکه آفت در درون دهان رخ می دهد.
علایم آفت های دهانی چیست؟
آفت ها معمولا در سطوح داخلی لب و لپ ها، زبان، سقف دهان و پایین لثه ها ظاهر می شوند. علایم آنها شامل:
- یک یا چند نقطه دردناک و قرمز رنگ که رفته رفته تبدیل به زخم می شود، مرکز آنها سفید یا زرد بوده، کوچک هستند و زمانیکه شروع به بهبود می کنند، طوسی رنگ می شوند.
علایم غیرمعمول شامل:
- تب، ناراحتی عمومی و یا ناآرامی (بی حالی)، تورم غدد لنفاوی می شود.
درد معمولا بعد از 7 تا 10 روز از بین رفته و حدود 3 هفته طول می کشد که آفت کامل بهبود یابند. آفت های بزرگتر دیرتر خوب می شوند.
درمان آفت دهان
در اکثر موارد، آفت دهان بدون درمان خاصی بهبود می یابد. سعی کنید در طول دوره این مشکل غذاهای تند، ادویه دار و داغ نخورید تا دردتان شدت پیدا نکند. برای کاهش درد می توانید از داروهای مسکن استفاده نمایید. درمان های دیگر شامل:
- دهان خود را با دهانشویه ها و یا آب نمک (میزان کمی نمک) بشویید.
- مقداری آب اکسیژنه را با میزان برابر با خودش آب مخلوط کرده، یک پنبه را آغشته به این محلول نمایید و روز زخم بگذارید. سپس کمی هیدروکسید منیزیم (شیر منیزیم یا Milk of Magnesia) روی آن بمالید و این کار را 3 تا 4 بار در روز تکرار کنید.
- برای مدت یک دقیقه ترکیبی از شیر منیزیم و بندریل مایع را در دهان خود چرخانده و سپس آن را بیرون بریزید.
برای موارد شدید تر و پیچیده نیاز به مراجعه به پزشک و دندانپزشک و استفاده از داروهای خاص می باشد. در صورتیکه آفت شما طی یک یا دو هفته بهبود نیافت به پزشک یا دندانپزشک مراجعه نمایید.
پیشگیری از آفت های دهان
هرچند معمولا آفت های درمانی چند بار درسال رخ می دهند و راهی برای توقف کامل آنها وجود ندارد، اما با رعایت موارد زیر می توانید تعداد دفعات آفت های هانی در سال را کاهش دهید، این موارد شامل:
- اجتناب از مصف غذاهایی که دهان را ملتهب می کنند، همچون مرکبات و میوه های اسید دار (میوه های ترش)
- اجتناب از جویدن آدامس وقتیکه باعث التهاب می شود
- از یک مسواک نرم استفاده کرده و هرروز دندان های خود را نخ بکشید.
