 ای کـــــــــــــــــاش... بخش اول: یا لیتنی های دنیوی آیه 73 سوره مبارکه نساء میباشد. «وَ لَئِن أَصابَکُم فَضلٌ مِنَ الَله لَیَقُولُنّ کَأَن لَم یَکُن بَینَکُم وَ بَینَهُ مَودّۀٌ یا لَیتَنِی کُنتُ مَعَهُم فَأَفُوزُ فَوزاً عَظِیماً». «اگر فضلی از ناحیه خداوند به شما برسد، مثلاً دشمن را تار و مار کرده غنیمتی به دستتان آید مثل کسی که خود را از شما بیگانه بداند و مثل اینکه اصلاً میان او و شما مودتی نبوده، خواهد گفت: ای کاش من نیز با آنها بودم و به آن غنیمتها میرسیدم». شرح واژگان: لئن: لـَ، إن: البته اگر. أصاب (صَوب) : رسید. لَیقولنّ: البته حتماً میگوید. کأن: گویا. کأن لم تکن بینکم مودّه: گویا میان شما هیچ دوستی و آشنایی نبوده است. کنتُ : بودم. أفوزَ (فُوز) : کامیاب میشدم. شرح و توضیح : همانها که به سبب ضعف ایمان خواهان مشکلات و مصائب و تلاش در راه خدا نیستند، چشم داشت به غنائم دارند؛ لذا اگر غنیمتی به مؤمنان برسد، همان طور که بیگانه ای آرزوی امتیاز بیگانه دیگر را میکند، آنها نیز بدون آن که دوستی و پیوندی با مؤمنان داشته باشند، آرزو میکنند که ای کاش ما هم با آنها بودیم و به این پیروزی بزرگ نائل میشدیم و نصیبی از این غنائم میبردیم. از نشانه های ضعف ایمان آنها همین بس که کسب غنائم و امتیازات را پیروزی میدانند و کشته شدن و جراحت و سختیهای نبرد را مصیبت می شمارند. نکات: «کَأَن لَم تَکُن بَینَکُم وَ بَینَهُه مَودَّۀٌ »، جمله معترضه است میان " لَیقولنَّ " و مفعولش " یالیتنی" و در حقیقت ارتباط به سابق دارد و منظور این است که میگوید: خداوند به من لطف کرد، گوئی میان شما و او مودۀ نبوده است؛ یعنی شما را در جنگ با دشمن یاری نمیکند و پیمانی که در میان شما هست، زیر پا میگذارد. خداوند متعال در آیات بعد با بیان خاصی مؤمنان را به جهاد فرا میخواند و چنین میفرماید:" پس باید کسانی که زندگی دنیا را به آخرت میفروشند، در راه خدا پیکار نمایند؛ و هر کس در راه خدا پیکار کند، پس کشته شود یا پیروز گردد، به زودی او را پاداشی بزرگ عطا میکنیم". 1 آیه شریفه مقابل آیه قبل است. آنان برای نبودن با مسلمانان و پیروزی شما حسرت میخورند و میگویند: ای کاش ما با شما بودیم تا غنیمتهای جنگی را ما نیز بدست میآوردیم. این گروه دنیاپرست و ظاهربین غوطه ور در دنیای خود هستند و منتظرند تا میدان مال و دنیا در میان باشد، و آنها جزء آن جرگه قرار گیرند. برایشان مهم نیست که آن گروه حق باشند و یا گمراه و ظالم. معیار این دسته از مردم که حسرتشان را با " یالیتنی" بیان میکنند، فقط غنائم و مادیات دنیاست. همانند کسانی که آرزو میکردند که جای قارون بودن و قدرت او را داشتند. 2 در قرآن کریم آیات بسیاری در باب دنیا و دنیاپرستان وجود دارد؛ مانند آیه 20 سوره شوری: «مَن کانَ یُرِیدُ حَرثُ الدُنیا نُؤتِهِ مِنها وَ ما لَه فِی الآخِرَۀِ مِن نَصِیب». خداوند متعال میفرماید: اگر کسی فقط برای دنیا کشت کند و کاری به آخرت نداشته باشد، تنها کمی از آنچه را میطلبد به او میدهیم، اما در آخرت هیچ نصیب و بهره ای نخواهد داشت؛ و آن که برای کسب آخرت تلاش نماید، او را به هدفش میرسانیم. در این آیه شریفه تشبیه روشنی برای اعمال انسان آورده شده است. دنیا مزرعه آخرت و انسان هم زارع است. اعمال ما بذرهای کشت است، لیکن محصولات عده ای کم و عده ای فراوان است. علامه طباطبایی (ره) در تفسیر آیه میفرماید: «فإِن أَصابَتکُم مُصِیبَۀٌ »، مصیبۀ، یعنی کشته یا مجروح شدن. " قال قد أنعم الله ..."، تا آنکه به آنچه مؤمنین مبتلا شده بودند، مبتلا بگردید. جمله " و لئن أصابکم ..." منظور اشیاعی از قبیل غنیمت است و فضل، مال یا مانند آن است و جمله " و لیقولنّ کأن لم تکن" تشبیه و تمثیل حال ایشان است، زیرا که همه مؤمن اند و مسلمان؛ و مسلمانان دستی هستند که محکمترین رشتهها آنان را به هم پیوند داده، یعنی ایمان به خدا و آیات او که بر سایر روابط مانند نسب و ولایت و بیعت و دوستی حکومت دارد لکن به سبب ضعف ایمانشان کمترین ارتباطی بین خود و سایر مؤمنین نمیبینند و لذا حضور در جهاد با ایشان را آرزو میکنند و میگویند «یالَیتَنی کُنتُ مَعَهُم فَأَفُوزَ فَوزاً عَظیماً»، یکی از علائم ضعفشان هم مهم شمردن غنیمت جنگی است که کسب مال و امتیاز را خود پیروزی و بردی شگرف میپندارند و حوادث نازل بر مؤمنین، مانند کشته شدن و مجروح گردیدن یا سختی؛ را مصیبت. 3 ......... 1.نساء/74 2. قصص/ 79 و 80. 3.طباطبایی، محمدحسین، المیزان، ج 8، ص 274.  |