 در کتاب قاموس المحیط قنوت به معنای طاعت، سکوت، دعا،قیام در نماز و خودداری از کلام آورده شده است.[1] در کتب فقهی شیعه قنوت به حالت مخصوصی گفته می‌شود که شخص نمازگزار دستهای خود را مقابل صورت بالا می‌آورد و کف دستها رو به آسمان و در این حالت دعا می‌خواند، قنوت گفته می‌شود.[2] شیعیان در تمام نمازهای یومیه و مستحبی پیش از رکوع رکعت دوم خواندن قنوت را مستحب می‌دانند(البته اختلاف در مورد قنوت نماز شفع وجود دارد) اما سایر فرق اسلامی یا همان مذاهب اربعه اهل سنت نیز قنوت را بصورت کلی قبول دارند ولی نه برای هر نمازی. به عنوان مثال حنابله و حنفی‌ها قنوت را فقط مخصوص نماز وتر(آخرین رکعت نماز شب که یک رکعت است) می‌دانند و معتقد هستند سایر نمازها قنوت ندارد. به نظر شافعي و مالكي، خواندن قنوت فقط در نماز صبح مستحب است.[3] برای قنوت در نماز به روایاتی استدلال شده است من جمله: براء بن عازب که از یاران رسول خداست می‌گوید: «کان رسول الله (ص) لا یصلی صلاه مکتوبه إلا قنت فیها.»؛[4]پیامبر نماز واجبی نمی‌خواند مگر این که در آن قنوت به جا می‌آورد. . زراره کی یکی از بزرگان شیعه است و روایات زیادی از او نقل گردید است از امام پنجم وجود نازنین باقرالعلوم روایت می‌کنند:«القنوت فی کل صلاه فی الرکعه الثانیه قبل الرکوع؛ قنوت در تمام نمازها در رکعت دوم پیش از رکوع است».[5] در این روایت انجام دادن قنوت در هر نماز دو رکعتی رابه عنوان فعل اختیاری قبل از رکوع دوم یاد می‌کند. برای قنوت احکامی گفته شده است که به تعدادی اشاره می‌کنیم: در تمام نمازهاى واجب و مستحب پيش از ركوع ركعت دوم مستحب است قنوت بخواند و در نماز وتر با آن كه يك ركعت مىباشد خواندن قنوت پيش از ركوع مستحب است و نماز جمعه در هر ركعت يك قنوت دارد و نماز آيات پنج قنوت و نماز عيد فطر و قربان در ركعت اول پنج قنوت و در ركعت دوم چهار قنوت دارد. اگر بخواهد قنوت بخواند به احتياط واجب بايد دستها را بلند كند و مستحب است دستها را تا مقابل صورت بلند نمايد و كف دستها را رو به آسمان قرار دهد و به قصد رجاء انگشتان دستها را به جز ابهام به هم بچسباند و هر دو كف دستها را پهلوى هم متصل به هم قرار دهد و نگاهش هنگام قنوت به كف دستهايش باشد. در قنوت هر ذكرى بگويد اگر چه يك «سبحان الله» باشد كافى است. و بهتر است بگويد: «لا اله الا الله الحليم الكريم، لا اله الا الله العلى العظيم، سبحان الله رب السموات السبع و رب الارضين السبع و ما فيهن و ما بينهن و رب العرش العظيم و الحمد لله رب العالمين». مستحب است انسان قنوت را بلند بخواند. ولى براى كسى كه نماز را به جماعت مىخواند، اگر امام جماعت صداى او را بشنود، بلند خواندن قنوت مستحب نيست. اگر عمدا قنوت نخواند قضا ندارد و اگر فراموش كند و پيش از آن كه به اندازه ركوع خم شود يادش بيايد مستحب است بايستد و بخواند و اگر در ركوع يادش بيايد مستحب است بعد از ركوع قضا كند و اگر در سجده يادش بيايد مستحب است بعد از سلام نماز قضا نمايد.[6] پی‌نوشت‌ها: [1] القاموس المحیط، مجدالدین فیروزآبادی، ج1، ص 155 [2] مراجعه شود به رساله مراجع تقلید [3] به نقل از پرسمان دانشجویی [4] سنن دارقطنی:۲/۳۷، حدیث ۴؛ سنن بیهقی:2/198 [5] وسائل:۴/۹۰۰، باب ۳ از ابواب قنوت، حدیث ۱ [6] رساله عملیه امام خمینی مسأله 1117 تا 1121 |