 آدمی به صورت طبیعی، در زندگی مادی خویش نیاز به تغذیه دارد تا به واسطه آن به حیات خویش ادامه دهد. بزرگان دین اسلام، به خصوص ائمه طاهرین(علیهم‌السلام) و در راس آن‌ها پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) به این نیاز مادی با نگاه ابزاری و فرعی نگریسته‌اند. پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) در دعایی به حکمت نیاز بنده به نان در قالب دعا چنین فرمودند: «خدایا در نان به ما برکت عطا فرما و میان ما و نان جدایی نیافکن؛ زیرا اگر نان نباشد قادر به ادای نماز و گرفتن روزه و انجام عبادات تو نخواهیم بود».[1] درباره آداب غذا خوری در سیره امام کاظم(علیه‌السلام) به روایتی مفصل اشاره می‌کنیم و با دقت در مضامین آن به چند نکته اخلاقی و رفتاری دست خواهیم یافت. «محمد بن جعفر بن عاصم» می‌گوید: «یک سال با جمعى از اصحاب به حج رفته، و از آن‌جا به مدينه رفتيم، در مدينه به دنبال مكانى مىگشتيم كه در آن سکونت كنيم، در بين راه یکی از همراهان موسى بن جعفر(علیه‌السلام) را ديديم كه بر مرکب نشسته و غذا مىبرد. ما به میان نخلهاى خرما رفتیم، امام کاظم(علیه‌السلام) نيز تشريف آوردند، طشت آبى براي ایشان آوردند، اول خودش دستش را شست، و بعد از طرف راست حضرت همه اصحاب دست‌شان را شستند، سپس غذا آوردند،(هر کس غذایی که همراه داشت را روی سفره قرار داد تا همه از آن بخورند) حضرت با نمك شروع كرد، سپس فرمود: «بخوريد با نام خدا». سپس سركه آوردند، بعد كتف بريان گوسفندى را آوردند، فرمود «بخوريد، با نام خدا» اين غذايى است كه پيغمبر(صلی الله علیه و آله) آن را خيلى دوست مىداشت. سپس زيتون آوردند. حضرت فرمود: «بخوريد، با نام خداوند». اين غذايى است كه فاطمه(سلام‌الله‌علیها) آن را خيلى دوست داشت... بعد از غذا سفره بر چيده شد، يك نفر بلند شد كه خرده‌هاى غذايى كه از سفره ريخته بود جمع كند، حضرت فرمود: جمع نكن اين كار براى خانه‌هاى سقفدار است، ولى در اين‌جا خرده غذا مورد استفاده پرندگان و حيوانات قرار مىگيرد، بعد خلال آوردند فرمود: قاعده خلال اين است كه زبان را دور دهان بگردانى هر چه با زبان بيرون آمد فرو برى، و هر چه در لاى دندان‌ها باقى ماند را با خلال بيرون آورى، و دور بياندازى، بعد طشت و آب آوردند، از دست چپ حضرت شروع كردند و دست همه را تا آخر شستند...».[2] از این روایت چند اصل درباره آداب غذا‌خوردن را می‌توان استنباط کرد: 1. تناول غذا به صورت دسته جمعی. 2. شستن دست‌ها، قبل و بعد از صرف غذا. 3. رعایت ادب در شستن دست(اول صاحب خانه و سپس مهمان). 4. آغاز غذا با نام خدا. 5. شروع غذا با مقداری نمک. 6. خوردن غذایِ در دهان مانده و سپس خلال کردن دندان‌ها. 7. در محیط‌های باز اضافه غذا را برای پرندگان و دیگر حیوانات بریزیم.
-------------------------------------------- برای مطالعه درباره اصول تغذیه در دین اسلام می‌توان به کتب زیر مراجعه کرد: 1ـ آداب طب پزشکی در اسلام/ جعفر مرتضی عاملی. 2ـ طب اسلامی گنجینه تندرستی/ دکتر رضا منتظر. |