اكنون در زمان غيبت امام عصر (عج)، ولايت ايشان چگونه است و در چه اموري جاري است؟

دوست محترم!

1. ولايت از يك حيث به دو قسم يا دو شعبه تقسيم مي شود: يكي ولايت باطني و تكويني است و يكي ولايت ظاهري؛ اولي اصلاً نياز به حضور فيزيكي امام معصوم در بين مردم ندارد. چنانچه در زمانه حضور ائمه(ع) امام از افرادي در دوردست مملكت اسلامي و غايب در مدينه و كوفه و... دستگيري معنوي مي كردند و توفيق به آنها مي دادند، توسلات آنان را پاسخ مي گفتند و...، امروز نيز امام عصر(عج) از پشت پرده غيبت همان كار را مي كند و هيچ نائبي هم در اين بخش ندارد.

اما ولايت ظاهري كه همان خلافت ظاهري و تبيين و اجراي احكام الهي است، در زمان غيبت باز هم از آن امام معصوم است، ولي اعمال آن نائبان آن حضرت كه همان فقهاي جامع الشرائط هستند، واگذار شده است. چنانچه در زمان حضور هم، حضرات معصومين(ع) براي ممالك دور و نزديك، نماينده و نائب داشته اند، در دوران غيبت هم اين امر را به نحو عام به فقهاي عادل سپرده اند. مثلا، امام علي(ع) خود حاكم همه كشور اسلامي است، ولي مالك اشتر را به نيابت از خود به مصر مي فرستد، يا سلمان را نائب خود در مدائن قرار مي دهد تا به جاي او بيان و اجراي احكام الهي و رهبري جامعه را بر عهده گيرند.

امروز نيز خلافت ظاهري امام عصر(عج) از سوي فقهاي عظيم الشأن قابل نيابت است، كه به آن نيابت عام مي گويند.

خود امام عصر(عج) فقهاي واجد شرايط را به اين مقام، به خصوص در تبيين دين، نصب كرده است؛ پس ولايت فقيه به نيابت امام عصر(عج)، امروزه به مثابه نيابت سلمان و مالك اشتر از جانب اميرالمؤمنين(ع) است.

در وجود نيابت عامه براي فقها به طور كلي اختلافي بين فقها نيست؛ ولي در حدود و ثغور آن اختلافاتي هست، كه پرداختن به آن مجال ديگري مي طلبد.

مشاوره مذهبي ـ قم.

امام زمان (عج) چگونه انسانها را تربيت مي كند؟

دوست گرامي!

تربيت و هدايت انسان به كمال مطلوب و نهايي‌اش، دو مرحله مي‌تواند داشته باشد: يكي ارائه طريق، و ديگر رساندن به مقصد يا ايصال به مطلوب.

معلم يا استاد مشاوري كه راه درست شدن و كسب ملكات را به ما نشان مي‌دهد با راه اول مي خواهد ما را تربيت ‌كند. او فقط راه را نشان مي‌دهد و حرفهاي او موجب نمي‌شود بلافاصله به مقصد برسيم؛ بلكه اراده ما و نزاع با موانع خارجي و داخلي و... هم لازم است، تا امر تربيت رخ ‌دهد.

پر واضح است كه هر چه معلمان اخلاق و تربيت در تربيت انساني بگويند و بنويسند، صحيح آن را از سرچشمه وحي و تعاليم اهل بيت گرفته‌اند. و پيشتر و بيشتر از آنان، انبياء و اولياء در اين باره براي انسان ارائه طريق كرده‌اند كه كتابهاي آسماني و گنجينه‌هاي حديثي ما مملو از اين معارف ناب است.

امام عصر(عج) به علت غيبتشان در اين ميان امكان كمتري دارند، به خلاف آباء طاهرينشان كه در اين امر، تا حد زيادي موفق بوده اند.

اما آن امام عزيز در مرحله ديگر تربيت ـ كه در واقع قسمت اصلي كار است ـ چون ساير امامان گذشته، نقش مهمي دارد.

جالب آن كه اين مرحله از كار به خلاف مرحله قبل، نياز به حضور حسي امام ـ عليه السلام ـ ديدن و شنيدن از امام ـ عليه السلام ـ و... ندارد. اين روح متعالي امام است كه به ولايت تكويني خود راهبري مي‌كند، و آن هم غيبت و حضور ندارد.

ايصال به مطلوب، يعني كمك كردن به ما در جهت اراده كردن مطلوب و برداشتن موانع داخلي و خارجي، به شكلي كه صلاح ما در آن است.

در مناجات شعبانيه مي‌خوانيم: «إلهي لم يكن لي حول فأنتقل به عن معصيتك إلا في وقت أيقظتني لمحبّتك» يعني خدايا من حال و قوّه اي براي انتقال از عصيان تو در خود نمي‌بينم، الا در هنگامي كه با محبت خويش نوعي بيداري و جذبه در من مي‌آفريني.

و الحق كه در هنگام عنايت الهي انسان اراده جدي و شوق مؤكّد، براي طي مسير در خود مي‌بيند. اين حالات را جذبه مي‌گويند كه از سوي امام عصر(عج) به ما مي‌رسد. آشنا شدن با يك دوست خوب، خواندن يك كتاب مفيد، ازدواج با فردي باكمال، ورود به رشته‌اي يا دانشگاهي مهيا براي اخلاقيات و … گر چه همه به ظاهر حوادثي بي‌ انتخاب اند، اما دست امامي پشت آن است كه مقدرات ما را در هر سال تعيين مي‌نمايد؛ اين توفيق است. با اين كارها غير از ارائه طريق امام عصر(عج) دوستان خود را به كمال مطلوب و نهايي مي‌رساند.

اين توفيق مي تواند شامل حال هر انسان كمال جوي واقعي باشد، و همه از سوي مقام ولايت اهل بيت(ع)، و البته به اذن الهي است.

در اين باره حرفهاي ديگري هم هست كه اگر مشتاق بوديد، باز هم با ما تماس بگيريد.

مشاوره مذهبي ـ قم.

آيا حديثي از قول آقا امام زمان (ع) هست كه در زمان آغاز غيبت كبري ايشان فرموده باشند: "از اين به بعد هر كس كه ادعا كند مرا ديده، دروغگوي بزرگي است. " در صورت معتبر بودن اين حديث، لطفاً بگوييد اين همه داستان كه كه در مورد ديدن ايشان است چيست؟

دوست عزيز!

در ابتدا شايسته است متذكر شويم كه در زمان غيبت كبري، اين گونه نيست كه مطلقاً و به طور كلي ديدن امام عصر(عليه السلام) ممكن نباشد، و آن حضرت هيچ گونه ملاقاتي با انسانها، حتي افراد شايسته و صالح، نداشته باشند. بنابراين في الجمله ملاقات آن حضرت ممكن است ولي اين ادعا از همه كس و در هر حال پذيرفته نيست، بلكه قابليت ها و شرائط خاصي مي‌خواهد كه براي هر كس فراهم نمي‌شود.

مواردي از ملاقاتهاي با امام(عج) به نقل معتبر ثابت است. كساني كه به ديدار حضرت مهدي(عليه السلام) نائل شده‌اند و يا مي‌شوند چند دسته‌اند: 1ـ كساني كه حضرت را مي‌بينند ولي نمي‌شناسند؛ چنان چه نائب دوم امام زمان(ع) فرمود: «و يرونه و لا يعرفونه»(توجهات امام عصر(عج) به مراجع ـ باقرزاده بابلي)

2ـ كساني كه حضرت را مي‌بينند و مي‌شناسند؛ مانند نائبان چهارگانه در زمان غيبت صغري، و بعضي از بزرگان دين در زمان غيبت كبري، همچون علامه بحرالعلوم.

3ـ كساني كه هم حضرت را مي‌بينند و هم با ايشان سلام و سخن دارند؛ مانند حاج علي بغدادي و علامه بحرالعلوم و مقدس اردبيلي.

4ـ كساني كه حضرت به عيادت آنها مي‌روند؛ مانند حاج ملاعباس تربتي و حاج سيد عبدالله رفيعي.

5ـ كساني كه حضرت با آنان هم سفره مي‌شوند؛ مانند آقا شيخ حسين نجفي.

در آخر به يك نكته توجه كنيد: در روايات هست كه در آخرالزمان مؤمنيني هستند كه حضرتش هميشه در زندگي آنان حضور دارند، و گويا يك لحظه از آن امام همام غافل نمي‌شوند، به گونه‌اي كه غيبت آن حضرت به منزله حضور مي با‌شد؛ يعني از مرحله "عدم بصيرت" به مرحله "بصيرت" رسيده‌اند. اينان با فضيلت‌ترين مردم دنيا هستند.

متن روايت از اين قرار است:

امام سجاد(عليه السلام) به ابوخالد كابلي مي‌فرمايند:

«مردم اهل زمان غيبت مهدي كه معتقد به امامت او هستند و منتظر ظهور او نشسته‌اند، بافضيلت ترين مردم دنيا هستند؛ زيرا خدا عقل و فهمي به آنان عطا كرده كه "غيبت" نزد آنان به منزله ظهور و "مشاهده" گشته است. آنها همانند مجاهدين در ركاب پيامبرند و از مخلصين و شيعيان صادق ما هستند؛ آنها به طور پنهاني و آشكار بسوي دين خدا دعوت مي‌كنند. آري انتظار فرج از بزرگترين اعمال است.»(منتخب الاثر، آيت الله صافي گلپايگاني، ص244)

در مورد كلمه "مشاهده" در بعضي احاديث آمده است اگر كسي ادعاي مشاهده امام زمان(عج) را كند، از او نپذيريد و او را تكذيب كنيد. مثلاً در يكي از نامه‌هايي كه امام زمان(عج) به نائب چهارم"علي بن محمد سمري" نوشته‌اند آمده است:

« بسم الله الرحمن الرحيم

اي علي بن محمد سمري تا 6 روز ديگر از دنيا مي‌روي در مورد"نيابت" كسي را تعيين نكن زيرا غيبت ثانيه ـ يا تامه ـ شروع مي‌شود تا زماني كه خدا اجازه ظهور دهد؛ و اين پس از آن است كه دلها سخت شود و بي عدالتي زمين را فراگيرد. به زودي كساني از شيعه ادعاي مشاهده مي‌كنند بدانيد هر كس قبل از خروج سفياني و صيحه آسماني چنين ادعايي كند دروغگوي فريبكار است "و لا حول و لا قوة الا باالله العلي العظيم".»

معنا و مفهوم مشاهده در اين گونه احاديث و توقيعات به معناي ديدن تنها نيست،‌ بلكه به معني آن است كه كسي ادعا كند او امام زمان(عج) را ديده و امام او را به عنوان نايب خود و نماينده خاص خود تعيين كرده‌اند. پس آنان كه قبل از "خروج سفياني و صيحه آسماني"، ادعاي نيابت خاص و سفارت از طرف امام زمان(عج) را مي كنند بايد تكذيب شوند.

والسلام- مشاوره مذهبي ـ قم.

پاسخ به سوال دهم

چرا امام(عج) غايب است؟

دوست محترم!

پيش از پرداختن به اسباب و علل غيبت امام مهدي(عج) بايد توجه داشت كه از روايات استفاده مي شود كه علت و فلسفه واقعي غيبت آن امام بر بشر پوشيده است. و جز خدا و پيشوايان معصوم عليم السلام كسي نسبت به آن اطلاع كافي و كامل ندارد.

عبد الله بن فضل هاشمي روايت كرده كه از حضرت صادق(ع) شنيدم كه فرمود: «صاحب الامر غيبتي دارد كه ناچار از آن است، به طوري كه اهل باطل در آن ترديد مي كنند. عرض كردم: يابن رسول الله! چرا غيبت مي كند؟ فرمود: به علتي كه به ما اجازه نداده اند آشكار سازيم. عرض كردم: چه حكمتي در غيبت اوست؟ فرمود: همان حكمتي كه در غيبت سفيران و حجتهاي پيش از او بوده است، حكمت غيبت قائم ظاهر نمي شود مگر بعد از آمدن خود او؛ چنان كه حكمت سوراخ كردن كشتي توسط خضر و كشتن آن بچه و تعمير ديوار، براي حضرت موسي (ع) ظاهر نگشت، مگر موقعي كه خواستند از هم جدا شوند.» ("كمال الدين و تمام النعمة"، شيخ صدوق، ص482)

اين روايت و روايات ديگر مثل آن اشاره دارد كه علت واقعي غيبت حضرت را نمي توان گفت، و اگر سبب و علتي هم بيان مي گردد، اگر چه ممكن است حكمتي براي آن باشد، ولي علت كامل و حقيقي نيست.

اما بعضي از حكمت هاي غيبت حضرتش را كه مي توان با استناد به روايات ذكر نمود، بدين قرار است:

1ـ امتحان و آزمايش: غيبت آن حضرت سبب مي شود تا نفاق پنهان عده اي آشكار شود و ايمان حقيقي محبان و شيعيان واقعي امام(ع) در كوره ولايت امام غايب(عج) از ناخالصي ها و دورويي ها و سست مايگي ها جدا و پاك شود؛ و در يك كلام مؤمن از منافق معلوم مي گردد. در سختي ها و مشكلات گوهر وجود شيعيان ناب آشكار مي گردد.

جعفر جعفي مي گويد: به امام باقر(ع) عرض كردم: فرج شما كي خواهد رسيد؟ فرمود: «هيهات، هيهات! فرج نخواهد رسيد تا شما غربال شويد، (و سه بار تكرار كرد) و افراد آلوده بروند و افراد پاك و مخلص باقي بمانند.»(بحار الانوار، ج51، ص113)

و نيز موسي بن جعفر(ع) فرمود: «هنگامي كه پنجمين فرزند امام هفتم غايب شد، مواظب دين خويش باشيد، تا مبادا كسي شما را از دين خارج كند.... براي صاحب الامر به ناچار غيبتي خواهد بود، به طوري كه عده اي از مؤمنين از عقيده خود برمي گردند؛ همانا خدا به وسيله غيبت، بندگانش را "امتحان" مي كند.»(همان ماخذ)

2ـ بيعت نكردن با ستمكاران: در روايات متعددي يكي از علل غيبت امام(عج) عدم بيعت با كسي بيان شده است.

حسن بن فضال مي گويد: علي بن موسي الرضا(ع) فرمود: گويا شيعيانم را مي بينم كه هنگام مرگ سومين فرزندم (امام عسگري) در جستجوي امام خود همه جا را مي گردند، اما او را نمي يابند. عرض كردم: به چه دليل؟ فرمود: زيرا امامشان غايب مي شود، عرض كردم: چرا غايب مي شود؟ فرمود: براي اينكه وقتي با شمشير قيام نمود بيعت كسي در گردنش نباشد.(همان ماخذ، ص152)

3ـ ترس از گزند دشمنان: گفته شد كه با تولد مهدي موعود(عج) همه ستمگران و ظالمان به وحشت افتادند، و از آنجا كه مرگ و انقراض حكومت ظالمانه و اعمال غير انساني خود را در دست پرتوان امام(ع) مي دانستند و مي دانند، لذا جان امام مهدي(عج) تهديد مي شد؛ لذا در روايات يكي ديگر از علل غيبت حفظ جان حضرتش از تعرض و گزند دشمنان ذكر شده است.

زرارة بن اعين از امام صادق(ع) روايت كند كه فرمود: از جان خود بيم و ترس دارد ـ و حضرت با دست به شكم خود اشاره كرد.(كمال الدين، ص342)

البته بديهي است وجود مقدس حضرت(عج) نيز مانند پدران بزرگوارش از كشته شدن در راه خدا هراسي ندارد، وليكن اراده الهي به حفظ امام تعلق گرفته است.

مشاوره مذهبي ـ قم.

پاسخ به سوال 11
مگر امام براي هدايت انسانها نيامده ؟ پس فايده امام غايب چيست؟

دوست گرامي!

در اين مورد به مطالب ذيل توجه نماييد:

1. فايده وجود امام، منحصر به ظهور و قيام او در آخرالزمان و اين كه ظاهراً هم در كارها تصرف و دخالت داشته باشد نيست، بلكه يكي از فوايد وجود امام، امان خلق از فنا و زوال به اذن خدا، و همچنين بقاي شرع و حفظ حجت ها و بينات خدا است. كما اين كه در روايتي از امام علي(ع) نقل شده است: "اللهم بلي لاتخلو الارض من قائم لله بحجه إما ظاهرا مشهورا أو خائفاً مغمورا لئلا تبطل حجج الله و بيناته" يعني خدايا! آري خالي نماند زمين از كسي كه قائم باشد از براي خدا به حجت، يا ظاهر و آشكار، يا بيمناك و پنهان، تا حجت هاي خدا و بينات او از ميان نرود.(نهج البلاغه، صبحي صالح، ص497، كلام147ـ به نقل از"امامت و مهدويت" آيت الله صافي گلپايگاني، ج3، ص152)

از طرفي وقتي فرد مؤمن در بين مردم منشأ خيرات و بركات و سبب نزول و جلب كننده عنايات خاص و دفع كننده بلايات است، پس وجود امام كه ولي الله الاعظم و حجت خدا است فوائد و بركاتش بسيار عظيم و با اهميت تر از يك فرد مؤمن است.

2. ما قطع نداريم كه آن حضرت از جميع اولياء و دوستان خود پنهان باشد و در اموري كه مصلحت باشد به توسط آنها و تأييد و ارشاد آنها دخالت ننمايند.

3. آنچه مسلم است اين است كه در عصر غيبت، آن حضرت از نظرها پنهان است و اين به معني آن نيست كه مردم نيز از آن حضرت پنهان هستند. بلكه چنانچه از برخي اخبار استفاده مي شود آن حضرت در ايام حج حاضر مي شوند و حج به جا مي آورند، با مردم مصاحبت نموده و در مجالس حاضر مي شوند و از بيچارگان فريادرسي مي نمايند و بيماران را عيادت مي فرمايند.

4. بر امام واجب نيست كه شخصا و بدون واسطه در امور دخالت نموده و حل و فصل امور نمايند، بلكه مي توانند ديگران را به نحو خصوصي يا به عنوان عموم از جانب خود بگمارند. همان طور كه امام علي(ع) از جانب خود افرادي را در شهرهاي ديگر منصوب مي كردند.

5. اصل وجود امام موجب دلگرمي و قوت دل براي بندگان خدا و اهل هدايت است.

خود همين موضوع كه امام زنده و حاضر داريم و ملجا و پناهگاه شريعت است موجب قوت قلب مؤمنان و مانع از ايجاد يأس و نااميدي در دل سالكان هدايت است و همواره از او مدد مي گيرند و ياري مي جويند، و اين مساله از نظر علم النفس بسيار اساسي و مهم است.

براي مطالعه بيشتر به كتاب "امامت و مهدويت"، آيت الله صافي گلپايگاني، ج3، ص151 ـ 156 مراجعه نماييد.

مشاوره مذهبي ـ قم.

پاسخ به سوال 12

فوايد و آثار انتظار چيست؟

دوست گرامي!

برخي چنين پنداشته اند كه انتظار مهدي(عج)، ممكن است سبب ركود و عقب ماندگي، يا فرار از زير بار مسؤوليت ها و تسليم در برابر ظلم و ستم گردد. چرا كه اعتقاد به اين ظهور بزرگ و مفهومش قطع اميد از اصلاح جهان قبل از او و حتي كمك كردن به گسترش ظلم و فساد است تا زمينه ظهور آن حضرت فراهم گردد! در صورتي كه چنين نيست و انتظار اين ظهور بزرگ آثار و بركات بسيار سازنده اي دارد، كه در ذيل به چند نمونه اشاره مي كنيم:

1. خودسازي فردي: چنين تحولي قبل از هر چيز نيازمند عناصر آماده و باارزش انساني است كه بتوانند بار سنگين چنان اصلاحات وسيعي را در جهان به دوش بكشند، و اين در درجه اول محتاج به بالاترين سطح انديشه و آگاهي و آمادگي روحي و فكري براي همكاري در پياده كردن آن برنامه عظيم است. تنگ نظريها، كوته بيني ها، كج فكري ها، حسادت ها، اختلاف كودكانه و نابخردانه و بطور كلي هر گونه نفاق و پراكندگي با موقعيت منتظران سازگار نيست.

نكته مهم اين است كه منتظر واقعي، براي چنان برنامه مهمي، هرگز نمي تواند نقش تماشاچي را داشته باشد، بايد از هم اكنون حتما در صف انقلابيون قرار گيرد.

ايمان به نتايج و عاقبت اين تحول هرگز به او اجازه نمي دهد كه در صف مخالفان باشد و قرار گرفتن در صف موافقان نيز محتاج به داشتن"اعمالي پاك" و روحي پاك تر، و برخوداري از شهامت و آگاهي كافي است.

من اگر فاسد و نادرستم چگونه مي توانم در انتظار نظامي كه افراد فاسد و نارست در آن هيچ گونه نقشي ندارند، بلكه مطرود و منفور خواهند بود، روز شماري كنم. آيا اين انتظار براي تصفيه روح و فكر و شستشوي جسم و جان از لوث آلودگي ها كافي نيست؟ ارتشي كه در انتظار جهاد اسلامي و آزادي بخش به سر مي برد حتما به حال آماده باش كامل در مي آيد. سلاحي كه براي چنين ميدان نبردي شايسته است به دست مي آورد و سنگرهاي لازم را مي سازد. آمادگي رزمي افراد خود را بالا مي برد، روحيه ي افراد خود را تقويت مي كند و شعله عشق و شوق براي چنين مبارزه اي را، در دل فرد فرد سربازانش زنده نگاه مي دارد، ارتشي كه داراي چنين آمادگي نيست، هرگز در انتظار به سر نمي برد و اگر بگويد دروغ مي گويد.

انتظار يك مصلح جهاني به معناي آمده باش كامل فكري و اخلاقي، مادي و معنوي براي اصلاح همه جهان است. فكر كنيد چنين آماده باشي چقدر سازنده است. براي تحقق بخشيدن به چنين انقلابي، مرداني بسيار بزرگ و مصمم و بسيار نيرومند و شكست ناپذير، فوق العاده پاك و بلند نظر، كاملا آماده و داراي بينش عميق لازم است.

و خود سازي براي چنين هدفي مستلزم به كار بستن عميق ترين برنامه هاي اخلاقي فكري و اجتماعي است، اين است معناي انتظار واقعي، آيا هيچ كس مي تواند بگويد كه چنين انتظاري سازنده نيست؟!

2. خودياري هاي اجتماعي: منتظران راستين در عين حال وظيفه دارند تنها به خويش نپردازند، بلكه مراقب حال يكديگر باشند، و علاوه بر اصلاح خويش در اصلاح ديگران، نيز بكوشند، زيرا برنامه عظيم و سنگيني كه انتظار را مي كشند يك برنامه فردي نيست، برنامه اي است كه تمام عناصر انقلاب بايد در آن شركت جويند، بايد كار را به صورت دسته جمعي و همگاني باشد، كوشش ها و تلاش ها بايد هماهنگ گردد، و عمق و وسعت اين هماهنگي بايد به عظمت همان برنامه انقلاب جهاني باشد كه انتظار آن را دارند.

در يك ميدان وسيع مبارزه دسته جمعي، هيچ فردي نمي تواند از حال ديگران غافل بماند، بلكه موظف است هر نقطه ضعفي را در هر كجا ببيند اصلاح كند و هر موضع آسيب پذيري را ترميم نمايد، و هر قسمت ضعيف و ناتواني را تقويت كند، زيرا بدون شركت فعالانه و هماهنگ تمام مبارزين، پياده كردن چنان برنامه اي امكان پذير نيست.

منتظران واقعي علاوه بر اين كه به اصلاح خويش مي كوشند، وظيفه خود مي دانند كه ديگران را اصلاح كنند. اين است اثر سازنده ديگري براي انتظار قيام مصلح جهاني.

3. منتظران راستين در فساد محيط حلّ نمي شوند: اثر مهم ديگري كه انتظار مهدي دارد حل نشدن در مفاسد محيط و عدم تسليم در برابر آلودگي است.

توضيح اين كه هنگامي كه فساد فراگير مي شود و اكثريت يا جمع كثيري را به آلودگي مي كشاند، گاهي افراد پاك در يك بن بست سخت رواني قرار مي گيرند، بن بستي كه از يأس اصلاحات سرچمشه مي گيرد. گاهي آنها فكر مي كنند كه كار از كار گذشته و ديگر اميدي به اصلاح نيست، و تلاش و كوشش براي پاك نگاه داشتن خويش بيهوده است، اين نوميدي و يأس ممكن است آنها را تدريجا به سوي فساد و همرنگي با محيط بكشاند و نتوانند خود را به صورت يك اقليت صالح در برابر اكثريت ناسالم حفظ كنند و همرنگ جماعت نشدن را موجب رسوايي بدانند!

تنها چيزي كه مي تواند در آنان روح "اميد" بدمد، و به مقاومت وخويشتن داري دعوت كند و نگذارد در محيط فاسد حل شوند، اميد به اصلاح نهايي است، تنها در اين صورت است كه آنها دست از تلاش و كوشش براي حفظ پاكي خويش و اصلاح ديگران برنخواهند داشت.

به همين دليل، اميد را مي توان همواره به عنوان يك عامل موثر تربيتي در مورد افراد فاسد شناخت، همچنين افراد صالحي كه در محيط هاي فاسد گرفتارند، هرگز بدون اميد نمي توانند خويشتن را حفظ كنند.

نتيجه اين كه انتظار ظهور مصلحي كه هر قدر دنيا فاسدتر مي شود اميد ظهورش بيشتر مي گردد، اثر فزاينده رواني در معتقدان دارد، و آنها را در برابر امواج نيرومند فساد بيمه مي كند، آنها نه تنها با گسترگش دامنه فساد محيط مأيوس نمي شوند، بلكه به مقتضاي:

وعده وصل چون شود نزديك آتش عشق تيز تر مي گردد

وصول به هدف را در برابر خويش مي بينند و كوشش آنان براي مبارزه با فساد و يا حفظ خويشتن با شوق و عشق زيادتري تعقيب مي گردد.

براي مطالعه بيشتر به كتاب "يكصد پرسش و پاسخ پيرامون امام زمان(عج)"، از عليرضا رجالي تهراني، و كتاب "امامت و مهدويت"، آيت الله صافي گلپايگاني مراجعه نماييد.

مشاوره مذهبي ـ قم

پاسخ به سوال 13
آيا در زمان ما كسي از جايگاه دقيق حضرت باخبر ميباشد و يا با ايشان در ارتباط هست؟

دوست گرامي!

پاسخ به شما متوقف بر تحليل سئوال است به دو چيز: اولاً، امام زمان(عج) يك جايگاه خاصي براي زندگي دارند؟ ثانياً، كسي از آن جايگاه، باخبر هست يا خير؟!

در باره سئوال اوّل فرضيه اي از سوي برخي مطرح شده كه امام عصر(عج) در جزيره اي، به نام خضراء، زندگي مي كند و... اما بسياري از محققان شيعه ـ از جمله علامه مجلسي، مرحوم كاشف الغطاء و علامه حسن زاده آملي و... ـ آن را قبول ندارند. به علاوه اين كه برخي كه لياقت تشرف خدمت آن حضرت را داشته اند، ايشان را در بلاد مختلف مشاهده نموده اند.

در باره سئوال دوم بايد گفت: قول مشهور اين است كه سي نفر از خوبان همواره ملازم ركاب آن حضرت هستند كه به آنها ابدال مي گويند. وقتي يكي از آنان به پايان عمر خود مي رسد، فردي ديگر از ميان متقين به جاي او قرار مي گيرد؛ پس اين ها مسلّماً جاي حضرت را مي دانند. در برخي احاديث هم رسيده كه در زمان غيبت كبري جز عده اي خاص كسي از جاي آن حضرت اطلاع ندارد؛ و البته اينها زندگي خاصي دارند و تنها به مأموريت هاي محوله از سوي امام عمل مي كنند.

منظور از ارتباط با امام اگر از نوع ارتباط نواب اربعه باشد، مسلماً وجود ندارد، امّا تشرّفات كه به اختيار خود آن حضرت رخ مي دهد كم نيست. البته مدعي آن به حسب روايات دروغگو است و بايد تكذيب شود. لذا اين افراد ساكتند و از ارتباطشان كسي مطلع نيست، مگر گاهي پس از مرگشان.

در اين باره كتاب جمع و جور خوبي به نام "حديث وصال"، تأليف سيدمهدي شمس الدين، چاپ انتشارات شفق قم(سال82)، به چاپ رسيده است، كه در پاسخ به سؤالات از اين دست شما بسيار سودمند خواهد بود.

مشاوره مذهبي ـ قم.

در كتابي خواندم كه امام زمان(عج) در اثر پرتاب سنگي به شهادت مي رسند در حاليكه در روايات داريم كه دنيا هيچوقت از وجود امام (ولايت معنوي) خالي نيست. اين مسأله چگونه است؟

دوست عزيز!

مسئله شهادت و يا رحلت امام زمان(عليه السلام) به طور قطعي براي ما معلوم نيست، و در احاديث ما هر دو مورد آمده است.

بعضي از روايات مسئله شهادت را بيان كرده، و در بعضي ديگر به صورت رحلت و مرگ طبيعي آمده است.

از آن جا كه در بعضي روايات ائمه اطهار(عليهم السلام) مسئله شهادت به صورت كلي و در مورد همه ائمه بيان شده است ـ مانند اين حديث از امام حسن مجتبي(عليه السلام): «هيچ يك از امامان نيست جز آن كه مسموم يا شهيد مي‌شود.»(بحارالانوار، ج27، ص217) ـ مي‌توانيم روايات "شهادت" را بر روايات "رحلت عادي" ترجيح ‌دهيم.

علاوه بر اين كه مسئله رحلت و فوت به مرگ طبيعي بيشتر در روايات اهل سنت آمده است، و از نظر شيعه مورد اعتماد نمي‌باشد؛ اگر چه در بعضي از روايات اهل سنت مسئله شهادت امام زمان(ع) نيز آمده است؛ از جمله:

«هنگامي كه سال هفتاد به پايان آيد و مرگ حضرت فرارسد، زني به نام سعيده از طايفه بني تميم ايشان را به شهادت مي‌رساند. ويژگي آن زن اين است كه همانند مردها ريش دارد. او از بالاي بام به هنگامي كه حضرت در حال عبور است سنگي به سوي ايشان پرتاب مي‌كند و آن حضرت را به شهادت مي‌رساند و وقتي حضرت رحلت مي‌كند، امام حسين(عليه السلام) مراسم غسل و كفن و دفن آن حضرت را به عهده مي‌گيرد.»(الزام الناصب، ص190 ـ تاريخ مابعدالظهور، ص881)

با اين وجود در مورد كيفيت شهادت حضرت كه بيشتر در روايات اهل سنت آمده است، مدرك قابل اعتمادي وجود ندارد.

اما بنا براين كه شهادت امام زمان(عليه السلام) را مانند بقيه ائمه معصومين(عليهم السلام) بپذيريم، آيا زمين از امام خالي مي‌ماند؟ خير،‌ زيرا در همين روايات آمده است كه امام حسين(عليه السلام) با اصحاب خويش زنده شده و به دنيا رجعت مي‌كنند، و پس از امام زمان(ع) اداره حكومت را به عهده مي‌گيرند، و پس از آن در سلسله امامان و انبياء تا قيامت ادامه پيدا مي‌كند. والسلام.

مشاوره مذهبي ـ قم.

پاسخ به سوال 15

لطفا در مورد خروج سفياني و دجال كه يكي از نشانه هاي ظهور امام زمان(عج) است توضيح دهيد .

دوست عزيز!

الف) يكي از علائم ظهور امام مهدي(عج) كه وقوعش حتمي و قطعي شمرده شده، خروج سفياني است.

اخبار و رواياتي كه گوياي خصوصيات سفياني و خروج او هستند، بدين ترتيب مي‌باشد:

1) حتمي بودن خروج او:

امام صادق(ع) فرموده اند: «پيش از قيام قائم(عليه السلام) پنج علامت حتمي مي‌باشد: يماني‌، سفياني ، صيحه آسماني، قتل نفس زكيه، و فرورفتن سرزمين بيداء»(كمال الدين و تمام النعمة، شيخ صدوق، ص650)

2) نام و نسب او:

اميرالمؤمنين فرمودند: «فرزند خورنده جگرها، از وادي يابس خارج مي‌شود … اسمش عثمان و پدرش عنبسه و از اولاد ابوسفيان است.»(همان، ص651)

3) خصوصيات فردي او:

امام باقر(ع) در اين رابطه مي‌فرمايند:«سفياني، سرخ رويي سپيد پوست و زاغ چشم است؛ هرگز خدا را پرستش نكرده، و هرگز مكه و مدينه را نديده است و …»

و از برخي روايات چنين استفاده مي‌شود كه وي مسلمان منحرفي است كه كينه حضرت علي(ع) را به دل دارد. چنان كه امام صادق(ع) مي‌فرمايند: «گويا سفياني را مي‌بينم كه در ميدان كوفه جايگاه خود را گسترده، و منادي او فرياد مي‌زند: هر كس سر شيعه علي بن ابي طالب را بياورد‌، هزار درهم خواهد گرفت. همسايه به همسايه مي‌جهد و گردنش را مي‌زند و هزار درهم مي‌گيرد. آگاه باشيد كه در آن روز حكومت شما فقط به دست زنازادگان خواهد بود.»(كتاب الغيبة، شيخ طوسي، ص273)

4) زمان خروج او:

امام صادق(ع) مي‌فرمايند: «امر سفياني از مسائل حتمي است، و خروجش در ماه رجب مي‌باشد.»

5) مدت حكومت و محل مرگ او:

حضرت اميرالمؤمنين(عليه السلا م) در ذيل آيه شريفه "و لو تري إذا فزعوا فلا فوت" مي‌فرمايند: «كمي پيش از قيام مهدي(عليه السلام) سفياني خروج مي‌كند؛ سپس به اندازه دوران حاملگي يك زن كه 9 ماه باشد، حكومت مي‌كند؛ لشكريان او به مدينه وارد مي‌شوند، تا اين كه به "بيداء" مي‌رسند، و خداوند آنها را در زمين فرومي‌برد.»(تاريخ غيبت كبري، سيد محمد صدر، ص648)

ب) يكي ديگر از علائم ظهور حضرت كه در بعضي روايات از نشانه‌هاي حتمي شمرده شده است، خروج شخصي به نام "دجال" است.

1) نام و نسب او:

عده‌اي گويند كه نام دجال "صائد بن صيد" يا "ابن صياد" است؛ و برخي مخالف رأي ايشان را گفته‌اند.

2) خصوصيات فردي او:

حضرت اميرالمؤمنين(عليه السلام) مي‌فرمايند: «او چشم راست ندارد، و چشم ديگرش در پيشاني او است، و مانند ستاره صبح مي‌درخشد، چيزي در چشم او است كه گويي آميخته به خون است. وي در يك قحطي سختي مي‌آيد، و بر الاغ سفيدي سوار است...»(مهدي موعود، ترجمه و نگارش علي دواني، ص972)

3) عقيده او:

اميرالمؤمنين(عليه السلام) مي‌فرمايند: «او با صداي بلندي فرياد مي‌زند بين مشرق و مغرب، كه صدايش را جن و انس و شياطين مي‌شنوند ـ نگارنده مي گويد: به فرض صحت اين روايت، ممكن است اين عمل به وسيله راديو و تلويزيون صورت بگيرد ـ و مي‌گويد: اي دوستان من! به سوي من آئيد، من هستم كسي كه آفريده است، پس استوار ساخته و مقرر كرده و هدايت نموده است. من پروردگار برتر شما هستم.»(مهدي موعود، ترجمه و نگارش علي دواني، ص965)

4) مكان خروج:

اميرالمؤمنين(عليه السلام) مي‌فرمايند: «او از شهري كه آن را اصفهان مي‌گويند، و قريه‌اي كه معروف به "يهوديه" است بيرون مي‌آيد.» (مهدي موعود، ترجمه و نگارش علي دواني)

محدث قمي(ره) مي گويد: در روايت است كه رسول خدا(صلي الله عليه و آله) فرمودند: «هر مؤمني كه دجال را ببيند آب دهان خود را بر روي او بيندازد و سوره مباركه حمد را بخواند، تا سحر آن ملعون دفع شود و در او اثر نكند. چون اوظاهر شود، عالم را پر از فتنه و آشوب نمايد، و ميان او و لشگر حضرت قائم(عليه السلام) جنگ واقع شود، و بالاخره آن ملعون به دست مبارك حضرت حجت(عليه السلام) يا به دست عيسي بن مريم(عليه السلام) كشته شود.»(منتهي الآمال، شيخ عباس قمي، ج2،‌ ص336)

البته روايات شيعه بر اين است كه امام مهدي(عليه السلام) است كه دجال را مي‌كشد، نه عيسي بن مريم.

مشاوره مذهبي ـ قم.