آن شب قدري که گويند اهل خلوت امشب است
يا رب اين تاثير دولت در کدامين کوکب است
تا به گيسوي تو دست ناسزايان کم رسد
هر دلي از حلقه اي در ذکر يا رب يا رب است

يکي از بشارت‌هاي عظيمي که خداوند متعال در قرآن مجيد به نبيّ مکرّم اسلام(ص) و هم‌چنين، به برکت آن وجود مقدس به امّت ايشان داده، بشارت شب قدر است. خداوند در قرآن کريم مي‌فرمايد: «إِنَّا أَنْزَلْناهُ في‏ لَيْلَةِ الْقَدْرِ(1) وَ ما أَدْراکَ ما لَيْلَةُ الْقَدْر(2)». اين سوره در مورد شب قدر سخن مي‌گويد نه در مورد قرآن؛ به همين دليل، به سرعت از نزول قرآن عبور مي‌کند و مي‌‌فرمايد: « لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ(3) تَنَزَّلُ الْمَلائِکَةُ وَ الرُّوحُ فيها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ کُلِّ أَمْرٍ(4) سَلامٌ هِيَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ(5) »؛ يعني اين شبي است که از هزار ماه بهتر است.

شب قدر، موهبت الهي در برابر عمر طولاني امم گذشته
طبيعي است براي امّت نبي اکرم(ص) بشارت بزرگي در اين سوره‌ي مبارکه وجود دارد و آن اين‌که به شفاعت پيامبر(ص)، راه امت ايشان به اندازه‌اي کوتاه شده که مي‌توانند راه طولانيِ امم گذشته را در يک شب بپيمايند. آن‌گونه که از ظاهر روايات برداشت مي‌شود شب قدر در امم گذشته وجود نداشته، ولي به شفاعت پيامبر(ص)، راه امت او کوتاه شده است. در روايت آمده که اگر عمر امّت پيامبر(ص) نيز کوتاه است به همين دليل است چون زندگي در اين دنيا هيچ موضوعيتي ندارد و دنيا معبر انسان‌ها است؛ «أَ وَ لَمْ نُعَمِّرْکُمْ ما يَتَذَکَّرُ فيهِ مَنْ تَذَکَّر».(آيا شما را به اندازه‏اى که هر کس که اهل تذکّر است در آن متذکّر مى‏شود عمر نداديم؟) در حقيقت به اندازه‌اي که براي رشد انسان لازم است به او عمر مي‌دهند.
در روايت نوراني در محضر وجود مقدس رسول الله(ص)، درباره‌ي امم گذشته صحبت مي‌شد. در اين ميان، نام فردي از بني اسرائيل به ميان آمد که بيش از هزار ماه در راه خدا شمشير به دوش کشيده و در جبهه‌هاي جنگ مبارزه کرده بود و از برکت جهاد في سبيل الله، بيش از هزار ماه برخوردار شده بود. پيامبر(ص) از شنيدن اين سخن و از اين‌که انساني بتواند بيش از هزار ماه در راه خدا مجاهده کند بسيار شگفت‌زده شد. سپس از خداوند متعال پرسيدند که خدايا در برابر اين عمر طولاني که به امم گذشته عطا کردي آن‌ها که موفق به اين عبادات طولاني مي‌شدند، به امّت من چه عطا کرده‌اي؟ آن‌گاه خداوند متعال سوره‌ي قدر را بر وجود مقدس رسول الله(ص) نازل کرد؛ يعني ما به برکت شما به امت شما شب قدر را داديم و با وجود آن ديگر به آن درنگ و توقّف طولاني در اين دنيا نيازي نيست؛ به بيان ديگر با آمدنِ حضرت، راه بسيار کوتاه شد و با درک اين فضيلت مي‌توان همه‌ي آن راه‌هاي طولاني را پشت سر گذاشت.

چرا در شب قدر بايد قرآن بر سر گرفت ؟
آيت الله جوادي آملي فلسفه قرآن بر سر گرفتن در شب قدر را چنين بيان کرده اند: منظور از قرآن به سر گرفتن در اين شب عزيز اين است که قرآن در رأس همه امور ما قرار بگيرد و تمام شئون زندگي ما قرآني شود. رأس امور قرار دادن قرآن يعني تمام علوم اسلامي بشود و متون درسي دانشگاه هاي ما اسلامي بشود و اگر قرآن رأس امور بود همه مسايل درسي، سياسي و اجتماعي ما حل مي شود. اينکه بعد از قرآن به سر گرفتن نام ائمه برده مي شود اين است که بفهميم اينها مفسر و مبين قرآن هستند پس هم قرآن بر سر است وهم عترت و سر هم جزء اعضاء رييسه است و شريفترين عضو بدن. اينکه مي گويند قرآن در شب قدر نازل شد،نزول قرآن بمانند نزول باران نيست. در نزول باران مي گوييم خدا باران نازل کرد به معني انداختن ولي نزول قرآن به معني انداختن نيست. بلکه بمعني آويختن است، مانند آويختن طناب به درون چاه خداوند مي فرمايد که ما اين طناب را آويختيم که يک طرف آن بدست من است و طرف ديگر به دست شما. بگيريد و بالا بياييد. « و اعتصموا بحبل الله جميعا» به اين ريسمان الهي چنگ بزنيد بنابراين چون قرآن در شب قدر نازل شده است و اهميت شب قدر و ماه رمضان هم بخاطر همين نزول قرآن است، پيشوايان دين و ائمه معصومين به ما ياد داده اند که در اين شب با تمسک و چنگ زدن به قرآن و بر سر گرفتن آن و دستورات آن را عمل کردن، خود را به خداوند نزديک کنيم و از گناهان مان توبه کنيم.

توضيه هايي براي شب قدر
حجت الاسلام و المسلمين فاطمي نيا: گناهان چند قسم هستند، اين ماه مبارک رمضان گناهان را ميسوزاند، نسبت به بقيه گناهان که بايد قدمي برداشته شود، پولي است بايد داده بشود، دلي است بايد بدست آورده شود، نمازي است بايد قضا شود، خب اينها را ما بايد در اين ماه تجديد نظر کنيم و من گاهي اوقات اينطور به دوستان عرض ميکنم مخصوصا در شب هاي قدر ميگويم شما که الان نشسته ايد روبه قبله ميخواهيد "بک يا الله" بگوييد، الان امکان بعضي از جبران ها نيست، الان تو درهمين شب بلند بشوي بروي فلان شهرستان آن دل را بدست بياري يا آن پول را بدهي يا مثلا حدود دو سال، سه سال نماز قضا همين جا في المجلس بجا بياري اينکه امکان ندارد، اما من به رفقا اينطور ميگويم، ميگويم به خدا عرض کنيد که خدايا من با تو عهد ميکنم که از اينجا آمدم بيرون در اولين فرصت ودر اولين امکان اين قدم ها را بردارم و تو به آن کرم بي پايان که داري کاري کن که امشب اينها مانع اجابت دعاي من نشوند، اينطور به رفقا ميگويم و يقين هم بدانيد که ان شاء الله موثر است چون خدا از دل ها آگاه است.

اعمال مخصوص شب بيست و سوم
الف ـ غسل
ب ـ تأکيد بر شب زنده دارى
ج ـ تأکيد بر صد رکعت نماز
د ـ زيارت امام حسين عليه السلام
ه ـخواندن سوره هاى عنکبوت ، روم و دُخان
و ـ خواندن هزار بار سوره قدر
ز ـ دعا براى امام زمان عليه السلام

فضيلت روز قدر
امام صادق عليه السلام: صبح روز شب قدر ، مثل شب قدر است. پس ، عمل و تلاش کن .


منابع:
سخنراني آيت الله جوادي آملي
سخنراني حجت الاسلام ميرباقري
سخنراني حجت السلام ميرباقري