به طور كلی بررسی تاریخچه تشكیل نیروی زمینی در ایران را می‌توان از زمان شروع تاریخ مدون آن یعنی دوره مادها مورد بررسی قرار داد كه افراد این نیرو به دو دسته سواره نظام و پیاده نظام تقسیم می‌شدند. سپس با تشكیل حكومت هخامنشیان توسط كورش هخامنشی، این نیروها تحت فرماندهی یك نفر درآمده و شكل و سازمان منسجم‌‌تری یافتند. در زمان داریوش هخامنشی استعداد نیروی زمینی به 700‌‌ هزار نفر افزایش یافت و رسته‌های پیاده، سواره، اراده‌سواران، مهندسان، نفت‌اندازان، كارگزاران و سربازان جاوید شكل گرفت.اشكانیان نیروی زمینی را به دو گروه سواران و پیادگان تقسیم كردند و اهمیت بیشتری برای رسته سواران قائل بودند. در دوره ساسانیان هم پادگان‌های همیشگی ایجاد شد و هزینه سپاهیان و مزد سربازان از سوی دولت پرداخت گردید.پس از آمدن مسلمانان به ایران و فروپاشی حكومت ساسانیان، امیران عرب، نیروهایی نیز از ایرانیان در زیر فرمان خود داشتند كه در میدان‌های جنگ پیكار می‌كردند و پس از مدتی همین نیروها علم استقلال برافراشتند و در گوشه و كنار ایران حكومت‌هایی تشكیل دادند كه دارای ارتش مخصوص خود بود و در این ارتش‌ها، همان شیوه‌های جنگ نیاكان خود را به‌كار می‌بردند. صفاریان، دیلمیان، سامانیان و سایر حكومت‌های متقارن از جمله این حكومت‌ها بودند. با روی كار آمدن صفویان، ارتش دارای سازمانی متشكل و هماهنگ‌تر شد و نیروی زمینی ارتش به چهار دسته:

1- سواران
2- پیادگان
3- توپچیلر (توپخانه)
4- نسقچیلر (راهدار و راهبان سپاهیان) تقسیم گشت.




وضعیت نیروی زمینی در دوره افشاریه هم تقریباً شبیه زمان صفویه بود، اما با كشته شدن نادرشاه، آرامش و مركزیتی كه او پدید آورده بود، به یكباره از میان رفت و آشفتگی و بی‌سرو سامانی در ارتش تا نخستین دهه سیزدهم هجری و آغاز فرمانروایی محمد‌خان قاجار ادامه یافت.در دوره قاجاریه با همت و تلاش میرزا تقی‌خان امیر كبیر كه به حق مقام شامخی در تاریخ ارتش ایران دارد و سپس عباس میرزا، سازمان ارتش ایران مجدداً به صورتی منسجم و هماهنگ در آمد و ارتش ایران به "10تومان" تقسیم شد كه هر تومان متشكل از چهار تا 11 فوج و فرمانده هر فوج یك سرتیپ بود.

به‌طور كلی نیروی زمینی ارتش این دوره را بخش‌های زیر تشكیل می‌دادند:

1) قشون جنوب ایران، 2) دیویزیون قزاق، 3)بریگاد مركزی، 4) نظام ایالات و ولایات، 5) قوای داوطلب شرقی، 6) ژاندارمری، 7) امنیه و قوای مشابه، 8) پلیس منظم و 9) پلیس ایالات و ولایات.

در دوره حكومت رضاخان پهلوی توجه زیادی به امر نظام و اصلاحات وسیع در ارتش می‌شد. در ضمن این اصلاحات، ایران به پنج حوزه نظامی بزرگ تقسیم شد كه باید آن را مبدأ تشكیل نیروی زمینی ارتش به صورت اصولی و تقریباً به‌شكل امروزی آن دانست.

این پنج حوزه شامل: لشكر مركز، لشكر شمال غرب، لشكر شرق یا خراسان، لشكر جنوب و لشكر غرب می‌شد. سپس طی سال‌های 1314 تا 1320، تحولات اساسی دیگری در سازمان نیروی زمینی ارتش به‌وجود آمد و این سازمان شامل پنج لشكر، چهار تیپ مستقل، دو واحد توپخانه 105 بلند و ضد هوایی شد. در سال 1314 شمسی، درجات نظامی نیز تعیین و اعلام گردید.

در این زمان، مدارس مختلف نظامی مانند مدرسه دیویزیون(برای دیویزیون قزاق)، مدرسه نظام مشیر‌الدوله(برای بریگاد مركزی)، مدارس افسیه و سوزافسیه(برای ژاندارمری و كلاس‌های بیطاری) كه قبلاً در زمان قاجاریه تشكیل شده بودند، درهم آمیخته شدند و برای اولین بار مؤسسه‌ای به‌نام مدارس نظام كل قشون ایجاد شد. در ادامه، این مدارس به سه مدرسه جداگانه: 1-مدرسه ابتدایی نظام، 2-مدرسه متوسطه نظام و 3-مدرسه عالی نظام تبدیل شدند كه نام این سه مدرسه نیز در سال 1314 به‌ترتیب به دبستان نظام، دبیرستان نظام و دانشكده افسری تغییر یافت.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و پیدایش تغییر و تحولات اساسی در بخش‌های مختلف كشور، از جمله ارتش؛ نیروهای انقلابی موجود در ارتش كه بیشتر آنان طی سال‌های گذشته نیز هدایت افراد انقلابی و مذهبی ارتش را بر عهده داشتند، با توجه به وضعیت كشور و بروز هرج و مرج در نقاط مرزی، در زمان شروع تهاجم رژیم عراق به كشورمان كه نیروهای ارتش از انسجام و هماهنگی لازم برخوردار نبودند، به مقابله با دشمن متجاوز شتافتند.

نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران در طول هشت سال دفاع مقدس، 45 عملیات گسترده و مؤثر علیه نیروهای متجاوز انجام داد كه بیشتر آنها منجر به آزادسازی بخش عمده‌ای از خاك اشغال شده كشورمان شد و ضربات جبران‌ناپذیری بر پیكره ماشین جنگی عراق وارد گردید.همزمان با عملیات‌های نظامی این نیرو، كاركنان فداكار و متعهد جهاد خود‌كفایی آن، دوشادوش سایر نیروهای درگیر در جنگ، ضمن بازسازی و تعمیر و تدارك وسایل و قطعات آسیب‌دیده؛ منشأ خدمات بسیار ارزشمندی برای نیروهای نظامی كشور شدند و اقدام به ساخت قطعات مورد نیاز كردند.

در زمینه امور آموزشی نیز اقدامات زیادی انجام گرفت تا نیروی زمینی ارتش به نیرویی منسجم و مبتنی بر علم روز درآید.اكنون با گذشت 25 سال از پایان جنگ تحمیلی؛ نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران با گذر از دوران سازندگی و تعمیر تجهیزات و امكانات مورد استفاده خود در جنگ، با استفاده از نیروهای متخصص و مهندسان، توانسته است كه تسلیحات و تجهیزات نظامی متعددی را طراحی و تولید كند و به مرحله خودكفایی برسد.از نظر نیروی انسانی نیز، با گزینش و استخدام نیروهای متعهد، مومن و تحصیلكرده، نیروهای آماده‌ای را جهت دفاع از كشور و نظام جمهوری اسلامی ایران تربیت كرده است.
https://www.uplooder.net/img/image/90/f4c508da66e9619718a01c4dd5bf8447/%D8%AD%D8%B3%D9%86%D8%B9%D9%84%DB%8C__%D8%A7%D8%A8 %D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85%DB%8C_%D8%B3%D8%B9% DB%8C%D8%AF_(3).jpg



منبع: پایگاه اطلاع رسانی ارتش