داستان پناهنده شدن يك آهو از دست صياد و تقاضا از امام براي ضمانت او، از آن

دست داستان‌هايي است كه دست مايه بسياري از شاعران شده است؛ اين

داستان در زمان هجرت امام از مدينه به مرو پيش آمده است. به اين صورت كه حضرت

رضا(ع) براي رسيدن به خراسان از دشتي در نزديكي سمنان گذشته و موضوع ضامن

شدن در همين دشت اتفاق افتاده. از آن پس اين دشت، به «دشت آهوان» معروف

شده است . 

سعيد نفيسي در اين باره نوشته است «آهوان» نام منزلگاه و آبادي است در ميان

سمنان و دامغان و همان جايي كه امام(ع) ضامن آهو شد و بدان جهت آن را آهوان

ناميده‌اند. 

عبدالرفيع حقيقت هم در تاريخ سمنان نوشته است: «مردم سمنان داستان ضامن

آهو شدن را مربوط به اين منطقه مي‌دانند.» 

اين داستان را شيخ صدوق در كتاب عيون الاخبار الرضا(ع) به اين صورت نقل

مي‌كند: «محمدبن احمد ابوالفضل نيشابوري گويد از ابومنصور بن عبد الرزاق شنيدم

كه مي‌گفت: در دوران جواني، نظر خوشي به مشهد نداشتم و معترض زائران در راه

مشهد مي‌شدم. روزي يوزي را دنبال آهو روانه كردم. آهو به پاي ديواري روانه شد. يوز

جلوتر نرفت و آهو هم فرار نكردو به سوراخ لانه مانندي در ديوار آن منزل داخل شد. من

از ابي نصر مقري پرسيدم: آهويي را كه وارد شد نديدي؟ او گفت: نديدم و از آن پس

با خدا عهد بستم كه زائران اين قبر را نيازارم.»


نويسنده فردوس التواريخ از كتاب الوسيله الرضوان، روايتي نقل كرده با اين شرح:

«پسري بود كه ناخوشي داشت كه اطباي آن عصر چاره‌اش را به تفرج و صيد كردن

ديده بودند. روزي آن پسر كه سلطان زاده بود، به عقب آهويي اسب راند و آهو به

طرف بقعه مطهر رفت. اسب‌هاي ايشان جرئت دخول در آن مكان شريف را

نمي‌نمودند. سلطان زاده خود را بر روي بقعه انداخته و دواي درد خود را خواست و بعد

شفا گرفت و عريضه بلند و بالايي به پدر خود نوشت و سلطان سنجر دستور تعمير بنا

را داد.» 

و اما داستاني كه ابن آشوب نقل كرده، به اين‌گونه است كه: «در نيشابور حضرت

رضا(ع) غسل كرد و نماز خواند. آهويي به حضرت پناهنده شد و ابن حماد در قصيده

خود به آن اشاره كرده است با اين مضمون: او كسي است كه آهو به او پناه آورد و

مردم همنشين او بودند. او مانند پدرش به مردم هم پناه مي‌داد. او بزرگ و سرور

است.» داستان ضامن آهو بودن امام رضا(ع) در ادبيات و شعر فارسي جلوه‌اي خاص

يافته است.