شلمچه:

منطقه مرزی شلمچه در منتها اله غرب خرمشهر واقع شده است و نزدیک ترین نقطه مرزی به بصره می باشد. شلمچه یکی از محورهای هجوم دشمن در 31/6/59 به خرمشهر بود. در عملیات بیت المقدس اگر چه خرمشهر آزاد شد ولی با توجه به اهمیت نظامی شلمچه، دشمن به سختی از آن دفاع کرد و آن را در اشغال خود نگه داشت و پس از آن موانع، استحکامات و رده های دفاعی متعددی در این منطقه ایجاد کرد. رزمندگان اسلام با اجرای عملیات کربلای 5 در دی ماه 1365، این مواضع را در هم شکستند و شلمچه را آزاد کردند.

طلائیه:
حدود 45 کیلومتر از جاده اهواز را طی می کنید، به سه راهی ای بر میخورید به نام طلائیه، یک جاده فرعی شما را به سمت غرب تا نزدیکی مرز ایران و عراق می برد، درست در کنار مرز، پاسگاه طلائیه نامیده می شود. این منطقه یکی از محورهای مهم عملیات های خیبر و بدر می باشد و نیز کلیدی برای حفظ جزایر مجنون. بعد از جنگ در این مکان مقری جهت جستجوی پیکر مطهر شدا دایر شد. در مکانی که تعداد زیادی از شهدا کشف شد حسینیه ای به نام حسینیه حضرت ابوالفضل(ع) بنا شد که اکنون میزبان زائران کربلای طلائیه می باشد.


اروند کنار:

یکی از بخش های شبه جزیره آبادان است که در 48 کیلومتری جنوب شرقی آبادان و در انتهای جاده آبادان-اروندکنار واقع شده است. این منطقه شاهد یکی از موفق ترین و بزرگ ترین نبرهای دوران دفاع مقدس می باشد. در عملیات والفجر8 غواصان خط شکن شبانه از اروند گذشته، خط دشمن را شکسته و موفق به آزادسازی منطقه فاو شدند. این عملیات ضربه مهلکی بر کمر ارتش بعث وارد آورد.


فکه:
این منطقه در شمال غرب استان خوزستان قرار گرفته است. فکه از شمال به منطقه چنانه، از غرب به خط مرزی و از جنوب به تنگه چزابه و بستان محدود می شود. منطقه فکه رملی و سرزمین شنهای روان است. دشمن بعد از اشغال منطقه در آن 16 رده موانع در مقابل رزمندگان اسلام ایجاد نموده بود. در عملیات والفجر مقدماتی رزمندگان پس از نبردی سخت در محاصره دشمن افتادند و عده ای از نیروها نیز مجبور به عقب نشینی شدند. این منطقه مزین به خون شهدای عملیات های والفجر مقدماتی و والفجر یک و سرداران شهید همچون حسن باقری، مجید بقایی، سید شهیدان اهل قلم مرتضی آوینی و نیز شهدای بزرگوار تفحص می باشد.


دهلاویه:

روستایی است در غرب سوسنگرد که در جریان هجوم دشمن پس از 10 روز دفاع سرسختانه در تاریخ 24/7/59 اشغال شد. در طی عملیات هایی شهیدغیور اصلی و رزمندگان ستاد جنگ های نا منظم به فرماندهی شهید چمران تلاشهایی برای آزادی مناطق اشغال شده انجام دادند و سرانجام در تاریخ 27/6/60 در عملیاتی به نام آیت ا... مدنی (اولین شهید محراب) دهلاویه آزاد شد. در نزدیکی روستای دهلاویه یادمانی واقع شده که محل شهادت دکتر مصطفی چمران (وزیر دفاع و نماینده مجلس ایران) به همراه تنی چند از همرزمانش می باشد.


آبادان:
حدود جغرافیایی شهر آبادان از این قرار است: از شمال به خرمشهر و رود کارون، از شرق به رودخانه بهمنشیر و اراضی مسطح باتلاقی و از جنوب و مغرب به اروند رود منتهی می شود. آبادان به سبب محصور بودن بین رود کارون و بهمن شیر، شبه جزیره ای را تشکیل می دهد. طول جزیر 64 کیلومتر و عرض آن تا 30 کیلومتر متغیر است. دشمن در آغاز تجاوز در سال 1359 تلاش کرد تا آبادان را به واسطه دور زدن خرمشهر و عبور از بهمن شیر اشغال کند ولی مقاومت مردم و حضور نیروهای ارتش و سپاه تلاش متجاوزان را به ناکامی کشاند و تنها توانستند این شهر را محاصره نمایند. با همت و تلاش نیروهای سپاه، ارتش و نیروهای مردمی در عملیات ثامن الائمه، حصر آبادان در مهر 1360 شکسته شد. این هشر در سالهای بعد به عنوان عقبه عملیات های مختلفی از جمله بیت المقدس، والفجر8 و کربلای 4 و 5 قرار گرفت. نقش و حماسه امام جمعه آبادان و جوانان این شهر در عرصه های دفاع مقدس برای همیشه ماندگار است.


پاسگاه زید:
وقتی در جاده اهواز خرمشهر از ایستگاه حسینیه به سمت غرب (جاده شهید کاظمی) بروی پس از طی مسافتی به مزار تعدادی از شهدای گمنام عملیات رمضان می رسی. منطقه زید و ایستگاه حسینیه از محورهای مهم هجوم دشمن به خوزستان بود که عراق از این طریق به جاده اهواز-خرمشهر دست یافت. این منطقه یکی از محورهای مهم عملیات های بزرگ بیت المقدس و کربلای 4 و 5 می باشد.


تنگه چزابه:

تنگه مهم چزابه در شمال غربی بستان و در مسیره جاده ای که از مرز به طرف بستان کشیده شده، بین تپه های رملی و هورالهویزه، قرار دارد. دو جاده نظامی در دو سوی آن قرار دارد، جاده ای در خاک ایران که چزابه را به فکه متصل می کند و جاده دیگری که به العماره متصل می شود. دهانه این تنگه 5/1 کیلومتر می باشد و لذا از جنبه نظامی بسیار مهم و استراتژیک است. تنگه چزابه یکی از پنج معبر اصلی هجوم ارتش عراق به خوزستان بود.


هویزه:

شهر هویزه در 10 کیلومتری جنوب غربی سوسنگرد، مرکز یکی از بخش های دشت آزادگان است. دشمن در آغاز جنگ با اشغال شمال و شرق هویزه، عملا آن را محاصره کرد. در عملیات هویزه در 15/10/59 رزمندگان از این منطقه نفوذ کردند و به محل استقرار دشمن در جنوب کرخه کور هجوم بردند و 800 نیروی عراقی را اسیر کردند که این تعداد تا آن روز جنگ بی سابقه بود. اما با شروع پاتک های دشمن، نیروهای خط مقدم عملیات که گروهی از پاسداران هویزه، حمیدیه و اهواز و گروهی از دانشجویان پیرو خط امام بودند، در محاصره قرار گرفتند و تعدادی از آنان از جمله سید حسین علم الهدی فرمانده سپاه هویزه به شهادت رسیدند. در طی عملیات بیت المقدس (اردیبهشت 61) منطقه هویزه آزاد شده و پیکر عزیر این شهدا در مکانی که امروز به عنوان یادمان شهدای هویزه میزبان زایرین می باشد، کشف شد.


خرمشهر:

این شهر مهم استراتژیک مرزی 6500 کیلومترمربع مساحت دارد. خرمشهر از شمال به اهواز، از شرق به بندرماهشهر، از جنوب به آبادان و از غرب به مرز ایران و عراق محدود است و در زمان وقوع انقلاب اسلامی در سال 1357 حدود 000/220 نفر جمعیت داشت. خرمشهر در طول تاریخ خود چهار بار اشغال شد که سه بار آن با اتکا به بیگانگان یا در برابر واگذاری بخشی از سرزمین ایران به وطن بازگشت. اما در آخرین بار، بدون پشتیبانی بیگانگان و بدون واگذاری حتی یک وجب از خاک ایران، خرمشهر آزاد شد. خرمشهر بعد از ظهر 31/6/59 زیر آتش سنگین ارتش عراق قرار گرفت. یگان های دشمن سپس در این منطقه تهاجم خود را از سه محور آغاز کردند: از جنوب ایستگاه حسینیه برای بستن جاده اهواز-خرمشهر و از سمت شمال و غرب خرمشهر برای دستیابی به دروازه شهر (پلیس راه). دشمن با اجرای آتش سنگین و هجوم قوای زرهی به سمت خرمشهر و محاصره آن طرح ریزی کرده بود که هماهنگ با برنامه اشغال سه روزه استان خوزستان خرمشهر را نیز به اشغال در آورد، ولی با مقاومت حماسی مدافعان خرمشهر نه تنها دشمن در اشغال خوزستان ناکام ماند، بلکه با تحمل خسارات و تلفات بسیار، بعد از 34 روز جنگ و گریز، تنها توانست بخش غربی خرمشهر را تصرف کند. برای آزادسازی منطقه وسیع جنوب غربی اهواز، عملیات بیت المقدس از 10/2/61 آغاز شد که نهایتاً در مرحله چهارم عملیات و در تاریخ 3/3/61 خرمشهر آزاد گردید. در روزهای پایانی جنگ و پس از پذیرش قطعنامه 598 از طرف ایران، ارتش عراق که هیچگاه دست از خوی تجاوزکارانه خود برنداشته بود با انبوهی از لشکرهای خود در 31/4/67 با تهاجمی دیگر خود را به جاده اهواز خرمشهر رساند و 30 کیلومتر از این جادهخ را اشغال کرد. در حالی که خرمشهر در خطر محاصره و اشغال مجدد قرار گرفته بود، با پیام هشدار دهنده امام خمینی(ره) و با حضور سپاه و انبوه نیروهای مردمی در این منطقه، طی سه روز درگیری و مقاومت، دشمن عقب رانده شد و حتی فرماندهان برای حمله مجدد و آزادسازی بصره نیز اعلام آمادگی کردند که این بار حضرت امام فرمدند ما بر پیمانی که بسته ایم، استواریم.



سایت 4 و 5 :

سایت موشکی و رادارهای 4 و 5 قبل از انقلاب برای کنترل کشورهای منطقه توسط آمریکا درست شد. این منطقه در همان روزهای اول جنگ به اشغال دشمن بعثی درآمد و به یکی از مراکز فرماندهی ارتش بعث تبدیل شد. به دلیل موقعیت استراتژیک، این منطقه یکی از اهداف عملیات فتح المبین قرار گرفت، که پس از دور زدن دشمن و تصرف توپخانه های دشمن در تپه های علی گره زد توسط رزمندگان اسلام آزاد شد. طی عملیات فتح المبین غنایم زیادی به دست رزمندگان افتاد که موجب تقویت و گسترش سازمان رزم سپاه شد.


یادمان شهدای فتح المبین:
در اولین روزهای جنگ دشمن تا پشت رودخانه کرخه جلو آمد و در حاشیه کرخه که مشرف بر شهر شوش و جاده اندیمشک اهواز بود مستقر شد. حضور رزمندگان اسلام در این جبهه، با شکل گیری خط دفاعی و اجرای عملیاتی تحت عنوان امام مهدی(عج) در سال 1360، مقدمه اجرای عملیات فتح المبین شد. در جریان این عملیات تعدادی از نیروهای اسلام که قصد رخنه به سنگرهای دشمن در شیارهای المهدی، شیخی و شلیکا را داشتند با سنگرهای کمین دشمن درگیر شدند که منجر به شهادت تعدادی از رزمندگان شد. مزار شهدای گمنام عملیات فتح المبین و سنگرها و شیارهای به جای مانده از آن زمان بیانگر حماسه ای است که شیر مردان الهی در آنجا خلق کردند.


بیمارستان صحرائی امام حسین(ع):
وقتی در جاده اهواز خرمشهر از ایستگاه حسینیه 7 کیلومتر به سمت دارخوین بروی یک ساختمان بتونی بزرگ که کاملاً استتار شده را به شکل شلی از خاک می بینی که نام آن بیمارستان صحرایی امام حسین(ع) است. این بیمارستان توسط وزارت مسکن و شهرسازی قرارگاه مهندسی خاتم الانبیاء جهت پشتیبانی و مداوای مجروحین عملیات کربلای 5 و عملیات های بعدی همچون والفجر8 ساخته شد. این بیمارستان علاوه بر پذیرش مجروحین جنگی، مصدومین شیمیایی را نیز پذیرش می کرد. بیمارستان امام حسین(ع) کاملا مجهز بود بطوریکه دارای 8 اتاق عمل، 25 تخت اورژانس برای مصدومین شیمیایی، داروخانه، بخش ICU و آزمایشگاه، و 1450 نفر پزشک و کادر مرتبط پزشکی و 120 نفر کادر اجرایی بود. این بیمارستان با ارتفاع 5/1 متر خاک و 5/0 متر ماسه و قطعات بتونی که قدرت تحمل بمبهای 500 پوندی را داشت، پوشیده شده بود