آیا همیشه اضطراب دارید؟ (چطور استرس را کاهش دهیم)
اضطراب مجموعه‌ای از علائم ناخوشایند است که همه ما آن را تجربه کرده‌ایم. این احساس ناخوشایند که شامل مجموعه‌ای از علائم مثل دلشوره، بی‌قراری، به هم خوردن تمرکز ذهنی، بی‌خوابی، تپش قلب و عرق کردن است در مواجهه با خطرات و موقعیت‌های آسیب‌رسان، حالتی طبیعی تلقی می‌شود، ولی وقتی بی‌جهت یا در مواجهه با شرایطی نه‌چندان استرس‌زا ایجاد می‌شود، باید آن را به عنوان بیماری تلقی کرد.
فرض کنیم در یک هواپیمای در حال پرواز هستیم. اگر ناگهان اعلام شود به دلیل نقص فنی خطر سقوط وجود دارد، همه علائم بالا که برای اضطراب شرح داده شد در مسافران طبیعی است.
 حال شرایطی را فرض کنید که هواپیما بدون مشکل در حال پرواز است، در این حال اگر مسافری دچار علائم اضطراب باشد او را بیمار تلقی می‌کنیم.
 اضطراب اگر فقط در شرایطی خاص مثل همین پرواز با هواپیما یا در موقعیت‌های خاص مثل مکان‌های تنگ ایجاد شود، به عنوان ترس مرضی یا فوبیا تلقی می‌شود. این نوع بیماری گاه در برخورد با جانوران ایجاد می‌شود که بسیار شایع است.
 در این نوشتار بیماری «اضطراب منتشر» که ایجاد علائم اضطراب در موقعیت‌های مختلف و روزمره است، توضیح داده می‌شود.

 بیماری اضطراب منتشر
در این بیماری، فرد در شرایط مختلف روزمره که معمولا اضطراب اندکی برای دیگران ایجاد می‌کنند، دچار اضطراب شدید می‌شود.
این بیماران به دلیل اضطراب از انجام فعالیت‌های روزانه باز می‌مانند و فشار زیادی را متحمل می‌شوند. مادری را تصور کنید که هر بار فرزندش از خانه خارج می‌شود، مضطرب است یا هرگاه در شلوغی شهر قرار می‌گیرد از احتمال تصادف، دچار دلشوره و تپش قلب می‌شود.

 چرا برخی افراد دچار این بیماری می‌شوند؟

از مهم‌ترین دلایل این بیماری، موارد زیر هستند:
 - آسیب‌های دوران کودکی: افرادی که در دوران طفولیت صدمات زیادی را تحمل کرده‌اند و زندگی طاقت فرسایی داشته‌اند.
 - بیماری‌های مزمن و صعب‌العلاج مثل انواع سرطان
 - وجود استرس‌های متعدد و مکرر در زندگی

 تفاوت  اضطراب معمولی و بیماری اضطراب
1 ـ بیشتر موقعیت‌ها و فعالیت‌های زندگی در فرد بیمار ایجاد اضطراب می‌کنند.
2 ـ انجام کارهای عادی و روزمره در اثر این اضطراب، در بیمار مختل می‌شود.
3 ـ ‌علائمی مثل خستگی مفرط، به هم خوردن خواب، نداشتن تمرکز ذهنی و بی‌قراری در بیمار وجود دارد.

 درمان بیماری اضطراب
درمان بیماری اضطراب منتشر شامل روان‌درمانی و دارو درمانی است.
 روان‌درمانی به مفهوم جلسات گفت‌وگوی بیمار و روانپزشک برای ایجاد تغییرات در ذهن و رفتار بیمار است که در نهایت بیمار بتواند اضطراب را مهار کند.
 دارو درمانی که معمولا در کنار روان‌درمانی بیشترین تاثیر را دارد، شامل داروهای ضدافسردگی مثل سیتالوپرام، سرترالین، فلوکستین و پاروکستین تجویز شده توسط پزشک است.
 برای درمان اضطراب حاد می‌توان از داروهای آرام بخش مثل دیازپام، لورازپام و اگزازپام نیز کمک گرفت. به خاطر داشته باشیم که این گروه داروها فقط برای بهبودی موقتی موثرند و در صورت استفاده طولانی‌مدت، ایجاد وابستگی کرده و تاثیرشان کم می‌شود.

چطور استرس را کاهش دهیم؟
استرس به معنی فشار و نیرو است و هر محرکی که در انسان ایجاد تنش کند، استرس‌زا یا عامل استرس نامیده می‌شود.
به عبارتی هر عاملی موجب تنش روح و جسم و از دست دادن تعادل فرد شود، استرس‌زاست. هنگام وارد شدن استرس، بدن واکنش‌هایی از خود نشان می‌‌دهد تا تعادل از دست رفته را بازگرداند.
 کم حوصلگی، سردرد، تغییر ضربان قلب، خستگی جسمی، خشم و پرخاشگری، بی‌خوابی، احساس فشار در سینه، اختلال گوارشی، سوزش معده، عرق کردن، خشکی دهان، بی‌اشتهایی، داغ شدن یا سرد شدن بدن، غمگینی، لرزش بدن، میل به سیگار، از دست دادن تمرکز، احساس سرگیجه، تغییر تنفس، تکرر ادرار، کم شدن حافظه، دردهای بدنی پراکنده، آه کشیدن، تمایل به تنهایی، آشفتگی، التهاب و سرخ شدن پوست صورت از علائم جسمی استرس است.
 مردم اغلب چنان به استرس عادت کرده‌اند که از وجود آن در خود بی‌خبرند. بسیاری از ما به‌رغم این که عصبی و هیجان زده نمی‌شویم، از تأثیرات مخرب استرس در امان نیستیم؛ حتی در صورتی که احساس یأس و اضطراب نکنیم، استرس می‌تواند شیوه و طرز رفتار ما را با دیگران تغییر دهد یا به بدن آسیب جدی وارد سازد.
 عوامل بسیاری سبب بروز استرس می‌شوند؛ مثل بیماری دیر رسیدن به محل کار، ترافیک و...، اما مهم‌ترین عامل، طرز برخورد، نوع نگاه و نگرش ما به حوادث و اتفاقاتی است که پیرامون ما می‌افتد.
ما می‌توانیم احساسات خود را تغییر دهیم. این کار از طریق تغییر در رفتار یا تفکر میسر می‌شود؛ به‌عنوان مثال انجام دادن مقداری از یک کار می‌تواند ما را از نگرانی درباره آن برهاند.
 ایجاد یک برداشت و فهم جدید از یک وضعیت خاص، از هراس و استرس ناشی از آن می‌کاهد.

راه‌های کاهش استرس
1- یاد بگیرید که برنامه‌ریزی داشته باشید. آشفتگی، بی‌نظمی و عدم سازمان دهی در کارها و برنامه‌ها می‌تواند تولید استرس کند.
 
2- محدودیت‌ها و ضعف‌هایتان را بشناسید. ما هرگز نمی‌توانیم کامل و بی‌نقص باشیم. پس برای خود اهدافی تعیین کنید که دست یافتنی و قابل دستیابی باشند.
3- در زندگی؛ بازی، تفریح و سرگرمی داشته باشید. شما هر از گاهی نیاز دارید که از فشار زندگی فرار کنید و به تفریح و سرگرمی روی آورید. صرف‌نظر از سطح توانایی و مهارتتان در بازی، سرگرمی‌ها و بازی‌هایی پیدا کنید که برایتان جذاب و لذت‌بخش باشند.
4- شخصی مثبت، سازنده و مفید باشید.
5- یاد بگیرید که گذشت داشته باشید و عقاید دیگران را تحمل کنید.
6- از رقابت‌ها و چشم‌ و هم‌چشمی‌های بی جا و غیرضروری پرهیز کنید.
7- به‌طور مرتب ورزش کنید.
8- سعی کنید روش شما برای استراحت و آرامش، منظم و عاری از داروهای آرام بخش و مسکن باشد.
9- مشکلات و مسائل خود را درون خود نگه ندارید و با مشاور و افراد قابل اطمینان مشورت کنید.
10- تفکر خود را عوض کنید و با آرامش به مسائل نگاه کنید.
همه انسان ها استرس را در زندگى خود تجربه می‌کنند و طبیعى است که هنگام مواجهه با موقعیت‌هاى تهدیدکننده، مضطرب ‌شوند.

چند نکته در رابطه با استرس
بدن انسان در مقابله با استرس از الگوى مشخصى پیروى کرده و فرایند عصبى شیمیایى، معینى را طى مى کند.
1- یک خبر خوب بسیار هیجان آور، همان اندازه استرس ایجاد مى کند که یک خبر بد ایجاد مى کند.
2ـ استرس هاى شدید و طولانى در همه حال باعث از پا درآمدن فرد نمى شوند و افراد در بعضى موارد مى توانند با عوامل استرس زا سازگار شوند. نمونه ی آن خو گرفتن افراد در شرایط سخت و طاقت فرسا مثل دوران اسارت یا خو گرفتن به کارى سخت و طاقت فرسا مثل کارکردن در معادن است.
3ـ افراد با وجود سازگارى با شرایط استرس زا نمى توانند از آثار زیان بار آن صد درصد مصون بمانند و دچار مشکلات جسمانى، روانى، عاطفى و اجتماعى مى شوند؛ مثلا فردى که مدت زیادى در اسارت است یا فردى که تحت شرایط بدى در معدن تاریک و دورافتاده اى کار مى کند، بعد از مدتى دچار ناراحتی هاى روحى ـ عاطفى و پیرى زودرس مى شود.
4ـ بدن ما وقتى چیزى را استرس تلقى کرده و به آن واکنش نشان مى دهد که ذهن ما پیشتر، آن را به عنوان استرس شناخته باشد.
5ـ نوع پاسخ افراد به استرس به ویژگی هاى شخصیتى، مسائل فرهنگى، شرایط زندگى و تجربه هاى افراد برمى گردد.

منبع :پایگاه اطلاع رسانی تبیان