........................................................................................................................................................

تخت فولاد اصفهان دركنار قبرستان بقیع مدینه، ابوطالب مكه و وادی السلام نجف اشرف از مهمترین و متبرك ترین مرقدهای جهان اسلام به شمار می رود. تا آنجایی كه برخی معتقدند تخت فولاد به واسطه قبور متبرك آن، دومین قبرستان جهان اسلام است.

در جای جای این تكه از بهشت معنوی كه قدم می گذاری عظمت های عرفانی و علمی زیادی مدفون است. یكی از این ذخایر عظیم، آخوند ملا محمد کاشانی مشهور به آخوند کاشی است.

در ادامه شرح حال مختصری از زندگی این بزرگوار می آید:

در محله پشت مسجد جامعجوشقان استرک از یک خانواده کشاورز و مؤمن فرزندی به سال 1249 ه.ق به دنیا آمد که به خاطر ارادت به رسول اکرم(ص) نام او را «محمد» گذاردند دوران کودکی او سپری شد عشق و علاقه مذهبی او به دین و فراگیری علوم دینی سبب شد روستا را ترک کرده و به شهر عالم خیز کاشان رهسپار گردد. او وارد مدرسه سلطانی بازار کاشان گردید. فضای معنوی مدرسه او را مجذوب ساخته، علاقه ماندن در مدرسه را برای او فراهم ساخت.

سفر به اصفهان

آخوند در سال 1286 ه.ق بعد از اینکه 37 سال از زندگی اش می گذشت برای ادامه تحصیل و استفاده از استادان بنام حوزه اصفهان که در آن زمان از مهم ترین حوزه های ایران بود به اصفهان رفتند و از محضر مهمترین استاد فلسفه آن زمان که نامش در همه جا مشهور بود یعنی آیت حق، فیلسوف نامدار، آقا محمد رضا قمشه ای بهره مند گشتند. و زانوی ادب در برابرش زدند و از ملا حسین تویسرکانی و میرزا حسن نوری و دیگران استفاده نمودند.

ایشان  در مدرسه صدر اصفهان، علاوه بر فقه، اصول و حکمت، در ادبیات عربی و فارسی و ریاضیات تبحر داشت و مدرس آنجا شد. ملامحمد، معاصر حکیم بزرگ جهانگیرخان قشقائی بود. جاذبه درس او که فلسفه را با عرفان آمیخته بود و انس با جهانگیرخان، علاقمندان به فلسفه، به ویژه فلسفه صدرایی را از شهرهای دور و نزدیک و حتی از کشورهای دیگر به اصفهان کشاند و در محضر درس او، شاگردان بسیاری حکمت آموختند و به کمال رسیدند.

آخوند کاشی در طول زندگانیش، جز عبادت و درس و تدریس چیزی دیگر از او دیده نشد. همسر و فرزندی اختیار نکرد تا شاید اینگونه کامرانی ها، صدمه ای بر او وارد نکند. در عبادت و ریاضت به قدری غرق در خود بود که هر چقدر طلاب، رفت و آمد در حجره اش می کردند، ملتفت آنها نمی شد و گاه می شد که از شدت توجه و حضور قلب در نماز و ذکر رکوع و سجود دیده شد که غش کرد و افتاد و چون به حال آمد، دوباره نماز را اعاده کرد و هر نیمه شب آنقدر در نماز سوز و گداز داشت و بدنش می لرزید که از بیرون حجره صدای لرزش و وضعیت حال او احساس می شد.

از او حالات عجیبه ظاهر می شده است. بسیاری از اکابر و از جمله مرجع بزرگ آیت الله حاج سیدحسین طباطبائی بروجردی شاگرد آخوند بودند و خود ظهور حالات عجیب را از آخوند اظهار می داشتند. او در نهایت فقر و تنگدستی زندگی می‌کرد. مرحوم شهید مدرس می گوید: من و او هر دو در زمان تحصیل خود، در نهایت سختی معاش بودیم و هر دو نسبت به حال یکدیگر ترحم داشتیم. از ملامحمد کاشی آثار مکتوبی به جای مانده است.

اساتید

۱- آقامحمدرضا قمشه ای
۲- ملاحسین التویسرکانی الاصل (ساکن اصفهان)

شاگردان
آخوند ملامحمد کاشانی، استاد بیشتر طبقه علما و بزرگان است تا جائی که از شمارش بیرون است:
۱- آیةالله سیدابوالحسن اصفهانی
۲- سید جمال الدین موسوی گلپایگانی (که تحت تربیت استاد بوده است)
۳- شیخ اسماعیل الفروی اصفهانی (شیخ الرئیس)
۴- حاج میرزا باقر امامی (دارنده رساله حکمیه)
۵- سیدجلال الدین مؤیدالاسلام کاشانی (مدیر حبل المتین)
۶- حاج میرزاحسن خان جابری انصاری (مورخ شهیر صاحب تاریخ اصفهان)
۷- آقا سیدحسن قوچانی (نجفی) صاحب کتاب سیاحت غرب
۸- آقا سیدحسن مشکان طبسی
۹- آیت الله آقاحسین طباطبائی بروجردی
۱۰- حاج آقارحیم ارباب اصفهانی (شاگرد خاص آخوند)
۱۱- میر سیدابراهیم طباطبائی زواری.

بهترین اثر ماندگار آخوند تربیت شاگردانی بوده که هر کدام به تنهایی بتوانند جامعه و دنیای اسلام را اداره نمایند. و منادی اسلامی راستین باشند.

و هرکدام از شاگردان او برگی هستند از کتاب نانوشته آخوند ، که سبب ماندگاری حوزه ی علم و عمل و معنویت و روحیه خداترس او شدند. امروز تمام علمای حوزه ی ما از حضرت امام خمینی(ره) و دیگر بزرگان حوزه و مراجع فعلی با یک واسطه یا دو واسطه از شاگردان مکتب آخوند کاشی هستند.



 

حالات معنوی
تو مو می بینی و من پیچش مو
یكی از خصوصیات آخوند كاشی این بود كه صورت برزخی افراد را می دید. و داستان های زیادی در این مورد نقل شده است. یك روز مرحوم آخوند در جلسة تدریس خود قرار گذاشت كه تفسیر كشاف را برای شاگردان درس بدهد و بعد هم اعلام كرد كه هر كس می خواهد سر درس بیاید حتماً باید با خودش این كتاب را بیاورد. روز بعد همه طلبه ها سر درس حاضر بودند و كتاب آورده بودند. در میان طلبه ها، طلبه ای بود كه مشهور به قداست و تقوا بود و خیلی تحویلش می گرفتند. این طلبه آن روز كتاب را نیاورده بود، مرحوم آخوند درسشان را كه می دهند نگاهی می كنند كه ببینند چه كسی كتاب را نیاورده وقتی كه می بیند این طلبه معروف كتاب را نیاورده به شدت با او برخورد می كند و هر چه ناسزا بود به آن طلبه می گویند كه تمام آن طلبه ها به ایشان شك می كنند و ناراحت و منزجر می شوند. چند روز بعد یكی از مریدان مرحوم آخوند كه ظاهراً مرحوم خراسانی بوده اند از آخوند در مورد این ماجرا سوال می كنند كه آقا چرا شما اینقدر این طلبه را اذیت كردید؟ او در میان طلاب مشهور به قداست و تقواست. مرحوم آخوند در جواب به او می گوید:

تو مو می بینی و من پیچش مو        تو ابرو بینی و من اشارت های ابرو

چیزی نمی گذرد كه آخوند مرحوم می شود. بعد از فوت آخوند معلوم می شود كه این طلبه كه حجره اش در مدرسة نیم آورد بود مبلغ فرقة ضالة بابیت و بهائیت است. و او گرگی بوده است در لباس میش و در این مدت مرحوم آخوند با چشم برزخی خویش از نیات پلید او آگاه بود.

صورت برزخی
مرحوم آیت الله شهید دستغیب نقل می كنند كه یك روز مرحوم آخوند كاشی وسط مدرسة صدر در كنار حوض مشغول وضو گرفتن بودند كه ناگهان می بینند خرسی دارد به طرفشان می آید. ایشان دوان دوان خودشان را به حجره می رسانند و در حجره را می بندند و از حال می روند. چند روز بعد یكی از حاجی های بازار می رود نزد آخوند و از ایشان گله می كند كه: حاج آقا حالا ما را كه می بینید فرار می كنید؟ مرحوم آخوند، آن وقت متوجه می شوند كه آن خرسی كه آن روز دیده اند همین حاجی بازاری بوده است.

دعای ابوحمزه ثمالی
روزی یكی از شاگردان آخوند كاشی ایشان را برای افطار دعوت می كنند و با اصرار زیاد از او خواهش می كنند كه سحر هم تشریف داشته باشند. آخوند فرموده بودند: به شرطی می مانم كه با من كاری نداشته باشید و دنبال كار خود بروید. طلبه می گوید: من دانم برای پذیرایی نزد آقا می رفتم تا ببینم ایشان چه كار می كنند. متوجه شدم كه ایشان از افطار تا سحر مشغول عبادت بودند و در قنوت نماز وترشان تمام دعای ابوحمزه ثمالی را با صوت حزین و گریه می خواندند.

ذكر درختان
مرحوم آخوند گزی اصفهانی از علمای برجسته اصفهان و معاصر با آخوند كاشی بودند نقل می كنند كه: من یك شب در مدرسة صدر اصفهان میهمان یكی از طلبه ها شدم. در آن شب احساس كردم در و دیوار و درخت ها مشغول ذكر گفتند. آمدم درب حجرة آخوند كاشی دیدم ایشان با یك حالت مخصوصی مشغول نماز خواندن هستند و من احساس كردم در و دیوار و درخت ها همراه آخوند ذكر می گویند.

همچنین آقا رحیم ارباب نقل می كنند: یك شب من از اتاقم به قصد وضو به صحن مدرسه آمدم كه نماز شب را بخوانم وقتی از اتاق بیرون آمدم دیدم صدای همهمه ای می آید هر چه نگاه كردم دیدم همه جا خاموش است ولی از همه جا و درختان و در و دیوار نجوایی كه مانند ذكر بود به گوش می رسید. رفتم وضوخانه دیدم آن جا هم صدا می آید، تعجب كردم كه این صدای ذكر از كجاست؟ آمدم در ایوان نماز بخوانم متوجه شدم كه مرحوم آخوند كاشی در قنوت و نماز وترشان ذكر می گویند و گریه می كنند. و در و دیوار هم اذكار را با او تكرار می كنند. من همینطور ایستادم و به او نگاه كردم تا نماز صبح شد و دیدم كه سر و صدا تمام شد. فردا نزد ایشان رفتم و گفتم: آقا من یك حاجتی به شما دارم. فرمودن بگویید. و من ماجرای دیشب را برای ایشان بازگو نمودم. آخوند فرمودند خودتان شنیدید؟ گفتم بله. فرمودند: خداوند به شما عنایتی كرده است كه شنیده اید.

طلبه ورزشکار

آخوند علاوه بر اینکه یک عالم ، عارف ، حکیم ، فقیه ، منجم ، ریاضیدان بوده اند و در تمام این علوم دارای اجتهاد بودند به ورزش علاقه زیادی داشتند و اهل ورزش زورخانه ای بوده است. او در اصفهان داستان ورزشی خود را برای رفیق اش جهانگیر خان قشقایی نقل می کند، وقتی جهانگیر خان به شوخی از او می پرسد آیا هنوز که کهن سال هستید به ورزش پهلوانی میل دارید ؟ آخوند جواب داد : «تا کدام زورخانه باشد.»

رفع حاجات پس از مرگ

از عارف سالک حاج شیخ اسدا... طیاره نقل شده در یکی از روزها اقامتم در اصفهان مادری پیش من آمد و گفت که جوان بی گناهش به زندان افتاده و آزاد نمی شود واز من برای آزادی او کمک خواست از این رو بر سر آرامگاه مرحوم آخوند کاشی در تخت فولاد رفته یک سوره یس برای شادی روح ایشان خواندم و از او برای آزادی آن جوان مدد جستم سپس به طرف زندان رفتم تا برای آن جوان وساطت کنم. اما دیدم که به حمد خدا پیش از وساطت من او را آزاد کردند.

شهرت گریزی و گمنامی

آخوند کاشی در طول عمر با برکت خود از مطرح شدن دوری گزیدند اما خداوند نام او را جاویدان ساخت. در زمان حیاتش حوزه اصفهان به نام آخوند کاشی و جهانگیرخان معنا و مفهومی نداشت و همواره نام آخوند و خان ورد زبان طالبان علم بود. و بعد از وفاتشان با اینکه سفارش کردند مرا در بیابانی به خاک بسپارید که فقرا و غربا را دفن می کنند و بر لوح قبر من نوشته شود«فقیر به حق اضعف خلق ا...»بدون هیچ گونه القاب و عناوین و هیچ بقعه و بارگاهی ساخته نشود شاگردان بر حسب وصیتش او را در تکیه ملک در قبرستان تخت فولاد اصفهان در 20 شعبان 1333 ه. ق به خاک سپردند. اما کرامتی دیگر از آخوند این بود که در زمان انقلاب اسلامی این قسمت از مزار تخت فولاد از آبادترین قسمت های تخت فولاد گشت بدنهای پاک شهداء را به آن مکان آوردند و این قسمت به گلزار شهداء تبدیل شد و در میان گلزار ، خیمه و حسینیه شهداء .

منابع:

نغمه های داوودی شرح بر زندگانی حکیم ملا محمد کاشانی(آخوند کاشی)

دانشنامه جهان اسلام

سایت موسسه فرهنگی اطلاع رسانی تبیان

پایگاه اطلاع رسانی آیت الله بروجردی

التماس دعا . . .