در این اداره پست، هرروز پیرمردان و پیرزنانی را می‌بینی که با عصا و ویلچر وارد می‌شوند تا کارت ملی دریافت کنند بیشتر آنها هنوز کارت ملی اصلی‌شان را نگرفته‌اند و به همان شماره‌ی ملی و کارت‌های بدون عکس اولیه اکتفا کرده‌اند.

هزینه اعلام شده برای ثبت‌نام کارت‌های ملی هوشمند ۱۵ هزار تومان است اما مشاهدات میدانی حاکی از این بود که کسانی که این روزها برای تعویض کارت ملی مراجعه می‌کنند در نهایت نزدیک به ۳۰ هزارتومان پرداخت می‌کنند!

در هر حال ثبت‌نام برای تعویض کارت ملی آغاز شده و بر اساس آخرین آمار سازمان ثبت احوال کشور در حال حاضر یک میلیون کارت هوشمند ملی تحویل مردم شده که پنج هزار از این کارت‌ها وارد شبکه ثبت احوال کشور شده است.

به چه درد می‌خورد؟
اما چه نیازی بود به تعویض کارت‌ملی در حالی که همین کارت‌های کاغذی کار روزمره هموطنان را راه می‌انداخت؟ این پرسش بسیاری از هموطنان ماست که برای تعویض کارت اقدام کرده‌اند بسیاری از آنها هنوز از ویژگی‌های کارتی که قرار است برای‌شان صادر شود چیزی نمی‌دانند. 

حمید پارسایی معاون فناوری اطلاعات و آمار جمعیتی سازمان ثبت احوال کشور در همایش ملی روز ثبت احوال که در هفته گذشته برگزار شد اعلام کرده که با توجه به این که در حال حاضر استفاده از تلفن همراه برای کارهای بانکی متداول شده است اما می‌توان کارت هوشمند ملی را روی تلفن همراه قرار داد و به کمک یک نرم‌افزارکارهای بانکی را انجام داد. هویت فرد هم از طریق تراشه موجود در کارت هوشمند ملی احراز می‌شود.

او با بیان اینکه کارت هوشمند ملی به تصدیق هویت در فضای مجازی کمک می‌کند، گفته که مخاطبان شبکه‌های اطلاعاتی دستگاه‌ها توسط این کارت شناسایی می‌شوند و سپس به فرد خدمات ارائه می‌دهند.

در واقع امضای الکترونیک، کدپستی، اثر انگشت و اطلاعات هویتی در تراشه کارت هوشمند ملی وجود دارد و فرد می‌تواند در فضای مجازی و اینترنت خود را معرفی کند و از اپلیکیشن‌های مختلف در فضای اینترنت استفاده کند. کارت شناسایی ملی موجب احراز هویت در فضای واقعی می‌شد، اما کارت ملی هوشمند این کار را در فضای مجازی نیز انجام می‌دهد.

به گفته معاون فناوری و اطلاعات سازمان ثبت احوال کاربر تعریف شده می‌تواند از طریق کارت هوشمند ملی به پایگاه ثبت احوال و پایگاه‌های دیگری مانند سلامت و ناجا در طول شبانه روز متصل شود. تا کنون نام کاربری و رمز عبور قابل انتقال به فرد دیگر بود ولی با استفاده از کارت هوشمند ملی تنها فرد دارنده کارت می‌تواند از نام کاربری و رمز عبور استفاده کند.

مراحل ثبت‌نام
مراحل ثبت نام کارت ملی هوشمند کم نیست. روی دیوار بنری نصب شده که مراحل ثبت نام در آن بطور کامل آمده است. مراحلی که کم هم نیستند.

در سایت ثبت احوال هم مراحل ثبت‌نام برای دریافت کارت ملی هوشمند آمده است بر این اساس در مرحله اول باید به پرتال صدور کارت ملی هوشمند مراجعه کنید در این مرحله نیازی به حضور در دفاتر پستی نیست از خانه هم می توانید این مرحله را بروید و فرم پیش‌ثبت‌نام را که به منظور جمع‌آوری اطلاعات هویتی متقاضی و اطلاعات پدر، مادر، همسر و فرزندان متقاضی طراحی شده را پر می‌کنید. 

پس از تکمیل فرم پیش ثبت نام، یک شماره رهگیری جهت پیگیری وضعیت درخواست ثبت نام در اختیار متقاضی قرار خواهد گرفت. روی بنری که مراحل ثبت‌نام در آن نوشته شده آمده است که کدرهگیری توسط پست به متقاضیان داده می‌شود. به این ترتیب متقاضی می‌تواند در طی فرآیند صدور کارت هوشمند ملی، با مراجعه به بخش «مشاهده وضعیت»، از آخرین وضعیت درخواست خود مطلع شده و در صورت لزوم برای انجام دیگر مراحل صدور که در ادامه تشریح شده، اقدامات لازم را انجام دهد. 

پس از ثبت درخواست توسط متقاضی، صحت هویت او بصورت خودکار با استعلام از پایگاه اطلاعات جمعيت سازمان ثبت احوال بررسی می شود. فرآیند استعلام از پایگاه حداکثر تا ۲۴ ساعت پس از تکمیل ثبت‌نام انجام می‌شود و متقاضی می تواند ۲۴ ساعت پس از تکمیل پیش ثبت‌نام، جهت بررسی نتیجه استعلام اطلاعات وارد شده به بخش «مشاهده وضعیت» مراجعه نماید. چنان چه این اطلاعات مورد تایید قرار گرفته باشد، متقاضی مجاز به ادامه فرآیند ثبت نام خواهد بود. در غیر این صورت باید اقلام مغایر را با مراجعه به بخش ویرایش، ثبت‌نام قبلی را اصلاح کند.

در صورتی که صحت اطلاعات وارد شده در فرآیند پیش ثبت‌نام مورد تایید قرار بگیرد، متقاضی مجاز به ادامه فرآیند ثبت‌نام خواهد بود که شامل کنترل مدارک هویتی، اسکن اثر انگشت و نیز اخذ تصویر چهره است.

متقاضیانی که صحت نتیجه استعلام آنها مثبت بوده، می‌توانند با مراجعه به بخش نوبت‌گیری نسبت به انتخاب مکان و زمان مناسب برای تکمیل فرآیندثبت‌نام خود اقدام کنند.

پس از پایان ثبت‌نام رسیدی در اختیار متقاضی قرار خواهد گرفت که باید آن را تا زمان تحویل کارت نزد خود نگاه دارد. فرآیند صدورکارت بطور متوسط حدود ۲۰ روز به طول خواهد انجامید. اما این زمان ممکن است با توجه به حجم درخواست‌های ثبت نام کوتاه‌تر یا طولانی‌تر شود در صورتی که فرآیند صدور کارت متقاضی انجام شده و کارت وی آماده تحویل باشد، این امر از طریق بخش (مشاهده وضعیت) در پرتال به اطلاع متقاضی خواهد رسید و متقاضی می‌تواند با در دست داشتن رسید ثبت نام و مدارک هویتی خود با مراجعه به محلی که در هنگام تکمیل ثبت‌نام به وی اعلام شده، برای دریافت کارت هوشمند ملی خود اقدام کند. به منظور تحویل کارت حضور شخص متقاضی الزامی است و ارائه کارت فقط با اخذ اثر انگشت فرد و مطابقت دادن آن با اثر انگشت درج شده در تراشه کارت امکان پذیر خواهد بود.