برای روشن شدن، توجّه به چند مطلب لازم و ضروری است:
1ـ قرآن کریم کتاب هدایت و رحمت؛[1] و مایه ی شفاء[2] برای مؤمنان است. و این کتاب شریف راهنمای انسان در رسیدن به کمال نهایی، تکامل و تعالی  و نزدیک شدن به خدا و بهشت رضوان است. هدف اصلی آن تعلیم و تربیت و هدایت انسان‌ها است و آثار و فواید دیگر آن، اهداف فرعی قرآن کریم محسوب می‌شوند. این کتاب بزرگ، معجز‌ه ی علمی حقّ تعالی است و دارای فواید فراوانی می‌باشد.[3]  

 2ـ  برخی از روایات، درباره ی آثار و برکات قرائت سوره‌ها و آیات قرآن کریم مطالبی بیان داشته اند و فواید و کارکرد های زیادی برای تلاوت آن‌ها ذکر کردهاند؛ از جمله؛ پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله سلّم ـ فرمود: « هر کس سوره ی نساء را بخواند گویا به اندازه ی هر مسلمانی که بر اساس محتوای این سوره ارث می‌‌برد، در راه خداوند انفاق کرده است.»[4]در روایت دیگر، آن حضرت می‌فرماید: « هرکس سوره ی واقعه را هر شب بخواند، هرگز فقیر نخواهد شد.»[5] و در روایت دیگری فرمود: « سوره ی حمد، شفای هر دردی به جز مرگ است.»[6]

باید توجّه داشت که فواید و کارکرد قرآن کریم ، تنها به خواندن آیات و سوره‌های آن نیست، بلکه خواندن، مقدّمه‌ای برای فهم قرآن کریم و درک آن است. مقدّمه‌ای برای تحقّق بیشتر دستورهای آن در زندگی فردی و اجتماعی انسان است که اگر انسان از محتوا و پیام‌های سوره‌های قرآن کریم درس بگیرند و به آن عمل کنند به طور قطع تمام پاداش و خواسته‌های مشروع و منطقی در دنیا و آخرت شامل حال آنان خواهد شد.[7]
3ـ گرچه مؤثّرترین عوامل در سرنوشت انسان، تمسّک به قرآن کریم، دعا و توّسل به ائمه ی اهل‌بیت ـ علیهم السّلام ـ است و انسان باید به فضل خداوند امیدوار شود؛ ولی در روایت برای سلامت و هدایت انسان به کمال، عوامل دیگری مانند: عقل، علم، مشورت، دارو و درمان، ذکر  شده است. در این باره به چند نکته باید توجّه کرد:
1ـ به علّت محدودیّت امامان معصوم ـ علیهم السّلام ـ از ناحیه ی خلفای ظالم و آلوده بودن فضای سیاسی و تاریخی، تمام روایات به دست ما نرسیده است و هم چنین تمام کارکردها و فواید سوره‌های قرآن کریم بیان نشده و بسیاری از اسرار قرآن کریم در نزد امام زمان (عج) مانده است .
2ـ برخی به طور ناآگاه و به خیال جذب مردم به قرآن کریم ، دست به جعل روایاتی زدند و آن‌ها را با روایات حقیقی و اصلی در هم آمیخته‌اند.
3ـ گروهی از افراد مغرض و شیطان صفت برای بدبین کردن مردم به روایات و احادیث اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ و به قصد ضربه زدن به مکتب فکری و علمی اهل بیت ـ علیهم السّلام ـ  روایاتی را جعل کردند که حتّی برخی از آن‌ها با عقل و اندیشه ی سالم و حتّی با آیات قرآن کریم سازگار نیست؛ ولی دانشمندان حدیث‌شناس با بررسی‌های لازم و کارشناسانه، روایات حقیقی را از روایات جعلی تشخیص می‌‌دهند.
4ـ استفاده از برخی فواید سوره‌ها که در روایات بیان شده، گاهی تنها با قرائت و خواندن حاصل می‌شود؛ چنان که در روایات وارد شده که هرکس آخرین آیه ی سوره ی کهف را بخواند و قصد داشته باشد ساعت مشخصی بیدار شود، بیدار می‌شود. یک دسته از آیات هم هستند که قرائت آن‌ها مانند دعا خواندن، دارای شرایطی است و با فراهم شدن آن شرایط نتیجه بخش هستند. برخی از آیات نیز هستند که افزون بر قرائت و فراهم شدن شرایط و مقدّمات لازم، باید مفاهیم آن آیات در روح جان و زندگی انسان نقش ببندد و با روح انسان عجین شود. تمام این کارکردها و فواید به دست نمی آید مگر آن که با معرفت قرآنی همراه باشد و به دنبال آن از کارشناس قرآنی استفاده گردد.

معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1ـ ناصر مکارم شیرازی و همکاران، تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه، در 27 مجلد، ابتدای هر سوره.
2ـ مرحوم ابوعلی طبرسی، تفسیر مجمع البیان، لبنان؛ بیروت: مؤسسه الاعلمی، در 10 مجلد، ابتدای هر سوره.
3ـ برنامه ی رایانه‌ای «صراط» مرکز فرهنگ و معارف قرآن، (آشنایی و معرفی سوره‌های قرآن).
4ـ بهاءالدین خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهشی، تهران: انتشارات دوستان و ناهید، ج 2، ص 1236_ 1271.
5ـ محمّد بن یعقوب کلینی، الکافی، لبنان؛ بیروت: دارالتعارف للمطبوعات، کتاب فضل القرآن) ج 2 . (به فارسی نیز ترجمه شده است).
6ـ الجمعة العروسی الحویزی، نور الثقلین، قم: نشر اسماعیلیان، در پنج مجلد، ابتدای سوره‌ها.
 
پی نوشت ها:
[1] - لقمان: 31/ 1و2.
[2] - اسراء: 17/ 82.
[3] - ر. ک: مکارم شیرازی، ناصر و همکاران، تفسیر نمونه، ج8، تهران: دارالکتب الاسلامیه، سال 1367،  ص 317 و 318 ، ج 21 ، ص 256.
[4] -  الطبرسی، مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن، ج3، تهران: انتشارات ناصر خسرو، ص 3.
[5] - الطبرسی، همان، ج 10،  ص 321.
[6] - ر.ک: الجمعه العروسی الحویزی، نور الثقلین، ج1، قم: مؤسسه ی اسماعیلیان، ص 1_ 10.
[7] - ر.ک: تفسیر نمونه، همان، ج 1،  ص 60.

منبع:سایت اندیشه قم