گناه، مانع اجابت دعا

تمام دعاها و زياراتي كه در آن ها وعده به امري چون برآورده شدن حاجات و غيره شده است، قطعا محقق خواهند شد؛ اما منوط به اين شرط كه دعا كننده از ايمان كامل برخوردار باشد و بنده حقيقي خداوند باشد كه البته كسب چنين مرتبه اي كار آساني نيست. در حقيقت آنكه بنده واقعي خداوند است و از ايمان كامل برخوردار است، هيچ گاه دعايي غير از خواست الهي نمي كند و خداوند نيز دعاي چنين شخصي را هيچگاه بي جواب نمي گذارد. البته گاهي اين وعده ها به دليل لطف و عنايت بي پايان الهي، شامل حال بقیه انسان ها نيز مي شود.
اجابت نشدن دعا، علت هاي زیادی دارد كه تنها يكي از اين علت ها ارتكاب گناه و معاصي است. امير مؤمنان علي (ع) در دعاي كميل مي فرمايند: "اللهم اغفر لي الذنوب التي تحبس الدعا: پروردگارا ببخش آن گناهاني را كه سبب حبس و برآورده نشدن دعا مي شود." آنچه مسلم است، تأثير سوء گناه بر اجابت دعا است. 

شرایط دعا
دعا كردن خود شرايط و آداب خاصي دارد كه رعايت هر نكته از آن لازم و ضروري است در استجابت دعاهاي ما مهمترين شرايط دعا چهار چيز است:

- نيت: منظور از نيت به مفهوم مطلق و عام، همان قصد و انگيزه اي است كه آدمي را وادار به انجام كارها مي كند و به سوي هدف نهايي سوق مي دهد و از ديدگاه شرع مقدس اسلام آن انگيزه و قصدي است که صبغه الهي داشته باشد و موجب شود كه كارها در جهت جلب رضايت الهي قرار گيرد. وقتي نيت را به عنوان يكي از شروط دعا در نظر مي گيريم منظور آن است كه دعا كننده مي بايست به اين درجه از معرفت و آگاهي دست يافته باشد كه چه مي خواهد و از كه مي خواهد؟ تا بدين وسيله در چگونه خواستن و دعاي خود دچار شرك نشود و شريكي براي خداوند در اجابت قرار ندهد.

- حضور قلب: منظور آن است كه قلب دعاکننده خواسته اش را از ياد نبرد و آن را پراهميت و مهم برشمرد؛ به گونه اي كه در هنگام دعا دائما به ياد آن باشد و بلكه در جلوي چشمش عيان باشد.

- اخلاص: انسان مخلص كسي است كه عبادات و دعاهايش را براي خدا خالص گرداند. پايين ترين مرتبه اخلاص اين است كه بنده به اندازه اي كه در توان دارد در عبادت حق كوشا باشد و براي عملش نزد خدا قدر و ارزش قائل نشود و پايين ترين مقام مخلص در اين دنيا سلامتي او از جميع گناهان و در آخرت نجات از آتش و رسيدن به بهشت است.

- دعا بايد با آرامش انجام شود: واژه آرامش يعني آزاد كردن و رها كردن. وقتي با آرامش دعا مي كنيم مي آموزيم كه چگونه مشكلاتمان را آزاد و رها كنيم در نتيجه مشكلات نيز مي توانند برطرف شوند. وقتي انسان آرامش دارد و بدون هر تنش مي باشد مي آموزد كه چگونه دعا كند. بسياري مي پندارند دعايي كه مستجاب مي شود كاملا برعكس است؛ يعني دعايي است كه به طور مفصل انجام شود همچون هر چيز ديگر دعا را بايد به شكل ساده انجام دهيم. با آرامش، فشار عصبي متوقف مي شود. آرامش ابتدا در فكر و بعد در جسم مان جاري خواهد شد و ما از قدرتي سرشار خواهيم شد كه عظيم تر از قدرت خودمان است و با آرامش است كه مي توان با خداوند ارتباط برقرار كرد و مشكلات برطرف خواهند شد.
از عوامل ديگري كه به  استجابت دعا كمك مي كند، اول: اعتراف به گناهان، دوم: شكر نعمت ها؛ سوم: صلوات بر محمد و آل محمد است.

جناب سيد بن طاووس شرايط دعا و استجابت آن را به بيان ديگري چنين مي فرمايد:

- اين را بدان كه اسباب و شرط هاي مستجاب شدن دعا بسيار است؛ پس بايد كه در تحصيل كردن و به جاي آوردن آن شرط ها سهل انگاري نكني، از جهت آن كه مبادا هرگاه دعايي بخواني و در اجابت تأخيري شود، پس شيطان تو را وسوسه كند و به خيال تو اندازد كه نَعوُذُ بِاللّه  خداي تعالي وعده خود را خُلف كرده است.

- ازجمله شرط ها آن است كه بايد در وقت دعا خواندن دل خواننده دعا متوجه به خداي عزّوجل باشد و در خواستن حاجت هاي خود هم چنان كه در طلب شهوت هاي دنيوي كه اكثر آن ها ضرر دنيوي و اخروي است كمال توجه و اهتمام را دارد بايد كه در وقت خواندن دعا نيز كمال توجه را داشته باشد.

- چون جهت خواستن مطلبي دست به دعا برمي داري، بايد كه اميد و تعظيم نمودنِ تو خداي تعالي را زيادتر باشد از آن كه دست به سوي خوردن طعام ها يا آشاميدن آبي دراز كني؛ زيرا كه دست دراز كردن تو به نزد پروردگار جهت خواستن نعمت ها و ثواب هاي اخروي اَهَمّ و عظيم تر و پر فايده تر است از دست دراز كردن تو به سوي طعام ها و نعمت هاي دنيوي.

شرايط دعا كننده
هرگاه كه داعي، طلبيدن چيزي را از خداي تعالي اراده داشته باشد، پس بايد كه در وقت دعا خواندن، دو دست خود را بگشايد. اول ابتدا به حمد و ستايش خداي تعالي و صلوات بر محمد و آل محمد صلي الله عليه و آله كند و سپس حاجت خود را نام برده، از جانب اقدس الهي درخواست نمايد. و ديگر آن كه دعا كردن در خلوت و پنهاني بهتر از دعاي بلند و آشكار در ميان مردمان است.

اوقات استجابت
به سندهاي معتبر، منقول است كه ازجمله اوقات استجابت دعا اين اوقات است: (بعضي از اين اوقات، روايت دارد و بعضي از اين ها به تجربه رسيده است)

ـ وقت زايل شدن آفتاب از دايره نصف النهار (ظهر)
ـ موقع اذان
ـ ساعت اول از روز جمعه و ساعت آخر از روز جمعه
ـ سه يك آخر از همه ي شب ها كه آن را وقت سحر گويند
ـ تمام شب جمعه
ـ وقت آمدن باران
ـ بعد از هر نماز واجب
ـ بعد از نماز شام هر گاه به سجده رود
ـ در وقت گريه و تضرع و زاري

- در شب قدر که آن شب نوزدهم و شب بيست و يكم و شب بيست و سوم ماه رمضان المبارك است و احاديث درباره فضيلت شب بيست و سوم بيشتر است و از براي اجابت دعاها اين شب راجح تر است.

ـ و از آن جمله، روزهاي اين شب ها است: روز نوزدهم و بيست و يكم و بيست و سوم.
ـ روز ولادت پيامبر صلي الله عليه و آله كه هفدهم ربيع الاول است.
ـ شب مبعث پيامبر صلي الله عليه و آله كه بيست و هفتم رجب است و روز آن.
ـ روز عرفه و شب عرفه، خصوصا از براي شخصي كه در عرفات يا كربلاي معلا باشد.

ـ شب ها و روزهاي سه عيد و آن شب عيد غدير است و روز آن و شب عيد رمضان (فطر) و روز آن و شب عيد قربان و روز آن.

ـ شب اول ماه مبارك رجب و به روايتي ديگر در هر شب از ماه رجب
ـ روز نصف (نيمه ي) شعبان و شب.

آفت دعا

اگر دعايتان مستجاب شده، مواظب سه حالت باشيد:

اول: آن كه عجب نكني و نگويي که معلوم مي‌شود آدم خوبي هستم كه دعايم مستجاب شد. زيرا عجب و خودپسندي باعث فساد عمل و غلبه  شيطان است.

دوم: شكر و حمد خدا نمايي كه تفضل كرد بر تو به اجابت دعاي تو؛ بلكه مستحب است دو ركعت نماز شكر به جا آوري.

سوم: همين كه دعاي تو مستجاب شد ترك دعا نكني و باز در خانه خدا بروي تا بيگانه و در وقت حاجت خواستن دوباره آشنا باشي.

اگر دعايتان به اجابت نرسيد مواظب اين سه حالت باشيد:

اول: آن كه مايوس نشوي از رحمت خدا؛ زيرا به اجابت نرسيدن دعا ممكن است به سبب گناهان تو باشد كه مانع اجابت است پس درصدد آن به توبه و تهذيب نفس برآي.

دوم: ترك دعا كردن!!!

سوم: راضي باش به تقدير الهي تا همان رضاي تو باعث اجابت دعايت بشود.

چهارم: بدان كه مصلحت تو در اين بوده و تنها خداوند به مصلحت خلقش آگاهي دارد.

امام حسن (ع) مي‌فرمايد: من ضامنم از براي كسي كه در قلب او چيزي خطور نكند به جز رضا و خشنودي به قضاي خدا و دعا كند پس مستجاب شود.

دعا كردن سه حالت دارد كه به هر حالتي كه باشد براي انسان اجر معنوي دارد:

حالت اول: آن كه صلاح بنده در آن هست و به او مي‌رسد و مشروط به دعا نيست و در اين صورت ثمره تقرب بنده است به خدا.

حالت دوم: آن كه صلاح بنده در آن هست و رسيدن به آن مشروط است به دعا كردن و در اين صورت ثمره دعا دو چيز است يكي رسيدن به مطلوب و ديگر تقرب به خدا.

حالت سوم: آن كه صلاح بنده در آن نيست و به آن نمي‌رسد چه دعا بكند چه نكند و در اين صورت ثمره دعا دو چيز است يكي تقرب به خدا، دوم عوض آن كه در دنيا او منع شده اما در آخرت مضاعف آن به او عطا مي‌شود.