«سجده » در ظاهر یک عملی است که وقتی انجام می‌گیرد که شخص سر برزمین بگذارد و نگاهش بر زمین بوده و همۀ اشیا و افراد اطرافش را از جلوی چشم خود دور کند.

اما «سجده» در باطن، حقیقت آن حاصل نمی‌شود مگر جدایی وانفصال قلب و روح و خواست انسان از آنچه غیر خداست و متوجه ساختن تمام وجود خود به مقام عبودیت حضرت باری تعالی، که در نهایت به مقام «فناء» منجر خواهد شد، که بالاترین مقام وکمالی است که برای انسان حاصل می‌شود.  وسجده را راهی برای رهایی از کید شیطان معرفی می کنند آنجایی که شیطان قسم یاد می‌کند که بنده‌های خداوند را از چهار جهت (جلو، پشت، راست وچپ) گمراه می کند [اعراف/17] برخی گفته‌اند باز دو راه برای رهایی از کید و وسوسه‌های شیطان باقی می‌ماند که همان راه آسمان و زمین (بالاو پایین) که همان دعاو سجده کردن می‌باشد.

زیرا بالا و آسمان از آن خداست و شیاطین از آن به شهاب ثاقب رانده می‌شوند و پایین وزمین، سجده گاه انسان است که ابلیس از هیچ چیزی بیشتر از سجده، هراسان و بیزار نیست، بنابراین به این دو سو تمایل و گرایشی ندارد تا بتواند از آن دو سمت و جهت کمین کرده و یورش آورد. این مطلب استحسانی است که براساس جهات شش گانه جغرافیایی تبیین شده است.[1]

در روایات نیز بر سجده بسیار تاکید شده است: که امام رضا (علیه السلام) نزدیک ترین زمان نزدیکی بنده به خدا را در حال سجده می‌دانند. [2]

همچنین وقتی به سیره عملی عرفا وعلمای بزرگوار شیعه نگاه می‌کنیم به اهمیت این عمل عبادی پی می‌بریم. از همسر مرحوم ملااحمدحسینقلی همدانی بعد ازوفاتش سوال کردند: شمااز آخوند چه دیدید؟ فرمود: ایشان همیشه در سجده بود.

یا در احوالات مرحوم قاضی به نقل از سید احمدکربلایی آورده‌اند که: وقتی فرزند جوان آقای قاضی از دنیا رفتند ایشان درسرداب منزل خود در حال سجده بودند، بعد سر از سجده برداشتند و سر قبر پسرشان رفتند. [3]

پس سجده یکی از مهم ترین عمل هایی است که شخص می‌تواند برای تقرب یافتن به درگاه خداوند و دوری از وساوس شیطانی انجام دهد.

اما مرحوم آقای کشمیری درباره سجده اینطور سفارش می‌فرمایند:

سجده یکی از ارکان بندگی وتوحید است. معمولا سفارش ایشان به ذکر سجده بوده ومی‌فرمود: ائمه سجده‌ها داشتند، از جمله ذکر سجدۀ حضرت موسی بن جعفر (علیهماالسلام) «عظَََُمَ الذنبُ من عبدک، فلیحسُن العفوُ من عندِک» بسیار عالی است و دیگر ذکر یونسیه (ذکر یونسیه یعنی ذکر: «لا اله الا انت سبحانک انی کنت من الظالمین» است، آن هم بعد از نماز عشا تا آخر شب، که اگر با شرایطش همراه باشد، تجرد برزخی نصیب می‌شود. چون شیطان بر آدم سجده نکرد وبدبخت شد، از سجده خوشش نمی‌آمد، وسالک لازم است آن را ترک نکند. [4]

پس برای پیمودن نردبان بندگی و رسیدن به قله که جوار قرب الهی می‌باشد راه‌های مختلفی سفارش شده است که یکی از آن راه‌ها برای رسیدن به نوک قله که نزدیکترین راه برای بنده و منفورترین راه برای شیطان می‌باشد سجده است که آیت الله مرحوم کشمیری در مورد ذکر سجده و نتیجه ای که در صورت دارا بودن شرایط برای سالکان راه بندگی ایجاد می‌شود بیان می‌فرمایند.

مبع بیشتر برای مطالعه:

هزار ویک حکایت عرفانی، محمد نبی فربودی

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

پی نوشت:

1] [استاد حسین انصاریان، http://www.erfan.ir/farsi/29232.html]

2] [أَقْرَبُ‏ مَا يَكُونُ‏ الْعَبْدُ مِنَ‏ اللَّهِ‏ عَزَّ وَ جَلَّ وَ هُوَ سَاجِد] [الكافي (ط - الإسلامية)، ج‏3، ص265]

3] [هزار ویک حکایت عرفانی، ص 227]

4] [همان، ص226]