معرفی اجمالی امام علی نقی(علیه السلام)

ابوالحسن، علی بن محمد بن علی بن موسی الهادی النقی العسکری، دهمین امام شیعیان است، که از ایشان با عنوان امام علیّ نقی یا امام هادی یاد می‌شود. جز هادی، معروفترین لقب ایشان نقی است نام حضرت، «علی» و کنیه‌اش «ابوالحسن ثالث» و از القابش نقی، هادی، امین، طیب، ناصح و مرتضی را ذکر کرده‌اند. از این امام همام روایات و نکات تفسیر ارزشمندی در کتب معتبر روایی به یادگار مانده است. در این نوشتار سعی داریم به یک مورد از روایات تفسیر این امام جلیل القدر اشاره کنیم:

جناب کلینی در کتاب شریف الکافی این چنین نقل می‌کند:

چون  به متوکل[عباسی] سم دادند، نذر کرد چنانچه بهبود یابد «مال کثیری» را صدقه دهد. چون بهبود یافت، نزد فقها درباره‌ اندازه «مال کثیر» پرسید. با هم اختلاف کردند، یکی گفت: مال کثیر صدهزار، دیگری گفت ده هزار، و هرکسی چیزی گفت، به همین جهت امر بر متوکل مشتبه گردید.

«يُقَالُ لَهُ صَفْعَانُ أَ لَا تَبْعَثُ إِلَى هَذَا الْأَسْوَدِ فَتَسْأَلَ عَنْهُ فَقَالَ‏ لَهُ الْمُتَوَكِّلُ مَنْ تَعْنِي وَيْحَكَ فَقَالَ لَهُ ابْنَ الرِّضَا».[1]

صفعان یکی از ندیمان او گفت: چرا سراغ این سیاه نمی‌فرستی تا از او بپرسی؟ متوکل گفت: وای بر تو! چه کسی را می‌گویی؟ صفعان گفت: ابن الرضا(علیه السلام) او پاسخ آن را نیک می‌داند. اگر تو را از این سرگردانی بیرون آورد باید فلان مقدار به من بدهی و اگر نه، تو صد تازیانه محکم به من بزن! متوکل گفت: پسندیدم. جعفر بن محمود! برو نزد ابن الرضا(علیه السلام) و از او درباره  اندازه «مال کثیر» بپرس!

جعفر بن محمود  نزد امام هادی (علیه السلام) آمد و از اندازه «مال کثیر» پرسید.

امام (علیه السلام) فرمود: اندازه مال کثیر، هشتاد است. جعفر بن محمود گفت: او از من علتش را می‌پرسد. امام هادی (علیه السلام) آیه 25 سوره مبارکه توبه را خواندند که خدای سبحان می‌فرماید:

« لَقَدْ نَصَرَكُمُ اللَّهُ في‏ مَواطِنَ كَثيرَةٍ وَ يَوْمَ حُنَيْنٍ إِذْ أَعْجَبَتْكُمْ كَثْرَتُكُمْ فَلَمْ تُغْنِ عَنْكُمْ شَيْئاً وَ ضاقَتْ عَلَيْكُمُ الْأَرْضُ بِما رَحُبَتْ ثُمَّ وَلَّيْتُمْ مُدْبِرينَ؛ [توبه/25] خداوند شما را در جاهاى زيادى يارى كرد (و بر دشمن پيروز شديد) و در روز حنين (نيز يارى نمود) در آن هنگام كه فزونى جمعيّتتان شما را مغرور ساخت، ولى (اين فزونى جمعيّت) هيچ به دردتان نخورد و زمين با همه وسعتش بر شما تنگ شده سپس پشت (به دشمن) كرده، فرار نموديد!»

«فَعَدَدْنَا تِلْكَ الْمَوَاطِنَ فَكَانَتْ ثَمَانِين»[2]‏ سپس امام هادی آن مواطن را شمرد که هشتاد موطن بود.

حاصل کلام

این حکایت و روایت تفسیری حاکی از قطره‌ای از دریای علوم و معارف  امام  علی نقی (علیه السلام)است. امامی که حتی معاندان و دژخیمان نیز به  بزرگی و عظمت او معترف بوده و خود را تسلیم فهم و درایت او می‌نمودند.

___________________________

[1]. الكافي (ط - الإسلامية)، ج‏7، ص، 464،ح21.

[2].همان.

منبع: فرهنگ جامعسخنان امام هادی (علیه السلام) پژوهشکده باقرالعلوم1385ش چاب و نشر بین الملل