به نام خدا
نام مادر امام جواد عليه السلام «سبيكه» بود و امام رضا عليه السلام او را خيزران ناميد. سبيكه از خاندان ماريه قبطيه مادر ابراهيم پسر پيامبر اسلام بود و از برترين زنان آن عصر به شمار مي‏ رفت. پيامبر اسلام در سخنان خود اشاره به سبيكه كرده بود با اينكه هنوز خبري از اين رويدادها نبود. حضرت امام موسي بن جعفر عليه السلام هم اشاره به اين بانو كرده بود با اينكه اين بانو هنوز به مدينه آورده نشده بود و در آفريقا زندگي مي‏ كرد.

امام موسي بن جعفر به يزيد بن سليط فرمود: اگر آن بانو را ديدي سلام مرا به او برسان و همين در عظمت مقام او كافي است كه امام موسي ‏الكاظم عليه السلام به او سلام برساند.

علامه مجلسي در بحار الانوار، ج 50 ص  1 آورده است:

مادر امام جواد بَرْده ‏اي بود به نام سبيكه و برخي نام او را خيزران گفته‏ اند و روايت شده كه او از خاندان ماريه قبطيه است. علامه مجلسي اين مطلب را از اصول كافي آورده است. علامه مجلسي به نقل از مناقب آورده است كه مادر امام جواد برده‏ اي بود كه «دُرّة» ناميده مي ‏شد و امام رضا عليه‏السلام او را خيزران ناميد و برخي گفته‏ اند نام او سبيكه بود و بعضي هم گفته‏اند: نام او ريحانه و كنيه ‏اش ام الحسن بود. سبيكه مادر امام جواد از روستايي در مصر به نام مِريسه بود.

بر اين اساس مي‏توان گفت: كه نام مادر امام جواد سبيكه و خيزران است و از اهل مصر و از روستاي مِريسه مي‏ باشد او را ريحانه و دُره هم گفته ‏اند.

 درباره مادر امام جواد عليه اسلام گزارش‏هاي مفصل داده نشده است. علامه در بحار الانوار و شيخ عباس قمي در منتهي الامال درباره مادر امام جواد عليه السلام روايات زيادي ذكر نكرده ‏اند و دراين دو كتاب حتي نسبت به قبر سبيكه مطلبي نياورده ‏اند و بر اساس شواهد، قبر سبيكه مادر امام جواد در مدينه است و امام رضا عليه السلام وقتي كه از مدينه رفتند، همسر و اولاد خود را نبردند. بلكه آنان در مدينه ماندند. در كتاب منتخب التواريخ هم درباره قبر سبيكه چيزي ذكر نكرده است.

منبع:

1-منتهي الامال، ج 2، ص 571، چاپ هجرت

2- بحار الانوار، ج 50 ص1

 3-(بحار الانوار، ج 50، ص 7 ح 8)