در مرحله اول عملیات و در محور شمالی، قرارگاه قدس با عبور از کرخه توسط تیپ‌های ۴۳ بیت‌المقدس و ۴۱ ثارالله موفق شد از مواضع عراقی عبور کرده و منطقه‌ای در جنوب رودخانه کرخه کور را به‌عنوان سرپل تصرف کند. و در محور قرارگاه فتح، یگان‌های خودی ضمن عبور از رودخانه کارون به‌سرعت خود را به جاده اهواز – خرمشهر رسانده و به ایجاد استحکامات و جلوگیری از نقل و انتقالات و تحرکات عراق در جاده مذکور پرداختند. ولی در محور قرارگاه نصر، به وجود باتلاق در کنار جاده اهواز – خرمشهر و هم‌چنین تمرکز نیروهای عراقی در شمال خرمشهر، نیروهای این قرارگاه نتوانستند به اهداف موردنظر دست‌یافته و با قرارگاه فتح الحاق شوند. و این الحاق به شب دوم موکول گردید. که با انجام آن تا حدودی اهداف موردنظر محقق شد و پس از ۵ روز، جاده اهواز – خرمشهر از کیلومتر ۶۸ تا کیلومتر ۱۰۳ تثبیت و کاملاً در دست نیروهای غیور ایران قرار گرفت.

مرحله دوم عملیات در ساعت 22:۳۰ روز 16 اردیبهشت آغاز شد. نیروهای قرارگاه فتح در همان ساعات اولیه به جاده مرزی رسیدند. یگان‌های قرارگاه نصر نیز با اندکی تأخیر و تحمل فشارهای عراق، به مرز رسیده و با قرارگاه فتح الحاق شدند. عراق با مشاهده جهت پیشروی نیروهای ایران به‌طرف مرز، عقب‌نشینی کرد. در پی این عقب‌نشینی، نیروهای قرارگاه قدس ضمن تعقیب نیروهای عراق، تعدادی از آن‌ها را به اسارت خود درآوردند و درنتیجه مناطقی همچون جفیر، پادگان حمید و هویزه آزاد شدند.

در مرحله سوم قرارگاه نصر حرکت خود را به سمت خرمشهر آغاز کرد. نیروهای عمل‌کننده که متشکل از چهار تیپ مستقل سپاه پاسداران و دو تیپ ارتش بودند، در آخرین ساعات روز 19 اردیبهشت عملیات خود را آغاز کردند؛ اما به دلیل هوشیاری دشمن و تمرکز نیرو در خطوط پدافندی‌اش، نیروهای خودی در انجام مأموریت خود توفیق نیافتند. به همین جهت مقرر شد دو تیپ المهدی (عج) و امام سجاد (ع) از قرارگاه فجر نیز درحرکت بعدی استفاده شود.

آخرین مرحله عملیات در ساعت ۳۰: ۲۲ در ۱ خرداد ۱۳۶۱ برای آزادی سازی خرمشهر با رمز یا محمد بن عبدالله آغاز گردید. سرعت عمل نیروها باعث وحشت و سرگردانی شدید نیروهای عراقی شد. ازآن‌رو که ارتباط یگان‌های دشمن باهمدیگر قطع‌شده بود؛ سربازان و فرماندهان عراقی همگی پا به فرار گذاشتند.

در روز ۲ خرداد قرارگاه کربلا، خرمشهر را احاطهٔ کامل نمود و یگان‌هایی از آنها را که در منطقه بین نهر عرایض و شلمچه مستقر بودند؛ منهدم کرد. در اواخر روز دوم خرداد، قرارگاه کربلا تصمیم گرفت که نیروهایش به شهر خرمشهر وارد شوند و با ورود به شهر، آنرا از نیروهای عراقی پاک گردانند. و در سه بامداد روز سوم خرداد واحدهایی از رزمندگان ایران به آن‌سوی رودخانه وارد شدند. از طرف دیگر جمعی از نیروهای عراقی با استفاده از تاریکی شب و قایق اقدام به فرار کردند.

در ساعت ۱۲ قوای ایران از سمت شمال و شرق وارد شهر شدند و نیروهای بعثی که ۲۴ ساعت در محاصره کامل قرار داشتند، راهی جز اسارت یا فرار و یا کشته شدن نداشتند. بدین‌جهت واحدهای عراقی گروه گروه به اسارت درآمدند. در ساعت ۲ بعد از ظهر، خرمشهر به طور کامل آزاد شد و پرچم جمهوری اسلامی ایران بر فراز «مسجد جامع» و پل تخریب‌شده خرمشهر به اهتزاز درآمد. بدین ترتیب این شهر مقاوم که پس از ۴۵ روز پایداری و مقاومت در ۴ آبان ۱۳۵۹ به اشغال عراق درآمده بود؛ طی عملیاتی 25 روزه پس از ۵۷۸ روز اشغال آزاد شد.

به امید روزی که عملیاتی دیگر بانام بیت‌المقدس برای آزادی قدس شریف شکل بگیرد و غده سرطانی صهیونیست را، نیست و نابود کند.

---------

برای مطالعه بیشتر

1- عمليات بيت المقدس و آزادسازي خرمشهر / مسعود بختياري / ايران سبز / 1380