چه گناهانی باعث فشار قبر می‌شوند؟ و برای دوری از آن چه باید کرد؟

مؤمن باید بیم و امیدش به خدا در یک سطح باشد، اگر ترسش از عذاب‌های الهی بیش از حد باشد از رحمت خداوند مأیوس می‌شود و به اصطلاح عوام می‌گوید آب که از سر گذشت چه یک وجب و چه صد وجب و از طرفی اگر امیدش به فضل و رحمت الهی بیش از اندازه باشد، امن از مکر الهی پیدا می‌کند و از جانب دیگر سقوط می‌کند و انگیزه‌ای برای انجام اعمال نیک و پسندیده پیدا نمی‌کند در حالی که خداوند کریم‌تر از آن است که بنده ضعیف و ذلیل را عذاب کند، در نتیجه به هر عمل ناشایستی تن داده و باز دم از فضل و کرم و لطف و رحمت خدا می‌زند.

در همین راستا پیامبر عظیم‌الشأن اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «اگر اندازه رحمت خدا را می‌دانستید هر آیینه بر آن تکیه می‌کردید و جز اعمال اندکی انجام نمی‌دادید و اگر میزان غضب و خشم خدا را می‌دانستید گمان می‌کردید که دیگر نجات نخواهید یافت.» (1) ولی بنابر فرمایش امام صادق (علیه‌السلام) «هیچ بنده مؤمنی نیست مگر آن که در قلبش دو نور وجود دارد، نور خوف (از عذاب الهی) و نور امید (به رحمت پروردگار) که اگر هر یک را با دیگری بسنجد از آن زیادتر نخواهد بود»(2) یعنی هر دو به یک میزان خواهند بود. پس شما دوست عزیز هم به همان میزان که از عذاب الهی بیمناک هستید به فضل و رحمت پروردگار هم امیدوار باشید تا انگیزه خود را برای انجام اعمال خوب و پسندیده از دست ندهید و به گناه کبیره یأس از رحمت پروردگار گرفتار نشوید.

انسان تا به امروزَش عوالم مختلفی را پشت سر نهاده و عالم‌های دیگری را در پیش‌رو دارد، انسان با مرگ از عالم دنیا به جهان آخرت منتقل می‌شود که آخرت هم ابتدایش «عالم برزخ» و انتهایش که بعد از برپایی قیامت کبری است بهشت یا دوزخ است. ‌

یکی از ویژگی‌های عالم برزخ فشار قبر است که نسبت به افراد، متفاوت است، بعضی از افراد فشار قبر ندارند و آن‌ها که دارند فشارشان از نظر شدت و ضعف یکسان نیست و بستگی به اعمال آن‌ها دارد.

عواملی که موجب فشار قبر می‌شود:

‌1ـ بداخلاقی. ‌

‌2ـ سخن‌چینی. ‌

3- مراعات نکردن طهارت و نجاست و پرهیز نکردن از بول.(3)‌

4- یاری نکردن مظلوم، در کتاب ثواب الاعمال آمده است که یکی از علمای بنی‌اسرائیل از دنیا رفت و فشار قبر بر او وارد شد چرا که او یک بار نماز را (عمداً) بی‌وضو خوانده بود و از کنار مظلومی گذشته بود و او را یاری نکرده بود.(4)‌

5- تباه کردن نعمت‌های الهی، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمودند: «فشار قبر برای مؤمن کفاره تباه کردن نعمت‌ها از ناحیه اوست.» (5)

عواملی که باعث کاهش یا رفع فشار قبر می‌شود(6)

‌1ـ نماز شب و کامل کردن رکوع، امام رضا (علیه‌السلام) فرمود: «کسی که نماز شب بخواند و در قنوت نماز «وتر» هفتاد بار استغفار کند از عذاب قبر پناه داده می‌شود.» و امام باقر علیه‌السلام نیز فرمود: «هر کس رکوع نمازش را کامل انجام دهد وحشت قبر به او نمی‌رسد».(7)

‌2ـ صدقه و نماز مخصوص. (8)

‌3ـ نماز وحشت، این نماز بسیاری از مردگان را از عذاب قبر و فشار قبر نجات داده است که حکایات عجیبی در داستان‌های شگفت شهید دستغیب در این باره موجود است که می‌توان به آن مراجعه کرد. (9)

‌4ـ حج کردن، دو روایت است که هر کس چهار مرتبه حج به جا آورد عذاب قبر از او برداشته می‌شود. (10)

5ـ خواندن بعضی از سوره‌های قرآن، امام علی(علیه‌السلام) می‌فرماید: ‌«هر کس در هر جمعه سوره نساء را تلاوت کند از فشار قبر امان می‌یابد». (11) سوره‌های زخرف، یاسین، تکاثر و تبارک، نیز در این مورد سفارش شده‌اند.

‌6- این که مرگ انسان در روز جمعه باشد.

7- ریختن آب روی قبر.

پی نوشت ها :

‌1- میزان الحکمه 10 جلدی، ج 3، ص 178.

‌2- بحارالانوار، ج 78، ص 259.

‌3- همان، ج 75، ص 265.

‌4- ثواب الاعمال، ص 111.

‌5- بحارالانوار، ج 6، ص 221.

‌6- با استفاده از کتاب «عالم برزخ در چند قدمی ما» محمد محمدی اشتهاردی، انتشارات نبوی.

‌7- همان، ج 85، ص 107.

‌8- بحارالانوار، ج 91، ص 219.

‌9- حاشیه مفاتیح‌الجنان، شیخ عباس قمی.

‌10- من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 217، روایت 2209، باب 2.

‌11- وسایل الشیعه، ج 7، باب 54، ص 409، روایت 9714.