کميل نقي پور – رجانيوز: سخنگوي وزارت خارجه آمريکا صراحتا اعلام کرده است که در لوزان تيم ايراني پذيرفته موضوع ابعاد احتمالي نظامي برنامه هسته اي يا همان PMD را مشخص کند و بر همين اساس بايد دسترسي هاي لازم را در اختيار آژانس قرار بدهد.

به گزارش رجانيوز، در  حالي که برخي مقامات کشور و کارشناسان تيم مذاکره کننده هسته اي را از انعقاد توافق دو مرحله اي نهي مي کردند ، با اين حال در مذاکرات لوزان طرفين مذاکره بر روي يک سند کلي و داراي ابهام به توافق رسيدند.

هر چند تيم مذاکره کننده ايران تاکيد داشت که در لوزن توافقي صورت نگرفته است با اين جال کارشناسان با استناد به متن بيانيه مطبوعاتي و همچنين برگه توجيهي وزارت خارجه ايران  و امريکا از انعقاد توافق اوليه در لوزان خبر مي دادند.

حال سخنگوي وزارت خارجه آمريکا صراحتا گفته است که بر اساس توافقات صورت گرفته در لوزان ايران بايد سازوکارهاي مورد نياز آژانس براي روشن شدن موضوع PMD را در اختيار بازرسان اين نهاد قرار بدهد.

جان کربي سخنگوي وزارت خارجه آمريکا چهارشنبه گذشته در اين باره گفت:  

رفع تحريمها تنها زماني روي خواهد داد که ايران گام هايي را که بر روي آنها از جمله رفع نگرانيها درباره  بعد احتمالي نظامي  برنامه اتمي اش، توافق شده است، بردارد. ايران بايد دسترسي لازم را به آژانس درباره بعد  احتمالي نظامي برنامه اتمي اش بدهد و اين سياست ما تغيير نيافته است. .... اگر دسترسي لازم براي آژانس به منظور رفع نگراني هايش در رابطه با اين موضوع نباشد آنگاه توافقي نخواهد بود. ما بارها گفته ايم که دسترسي موضوعي ضروري است. البته ما با آنها درباره ايجاد سازو کارهاي لازم براي دسترسي و ساز و کاري  که آژانس به منظور رفع نگراني هايش پيشنهاد داده است با آنها گفتگو کرده ايم و درباره اين موضوع در ماه آوريل در لوزان توافق شده است. تيم ما در حال حاضر در حال مذاکره است و من نمي توانم تمامي جزئيات را بيان کنم.

اين قسمت از اظهارات جان کربي به دو موضوع اشاره دارد :

اول ) رفع تحريم ها به اقدامات ايران براي روشن شدن موضوع PMD منوط شده است.

دوم) در مذاکرات لوزان درباره سازو کار دسترسي هاي آژانس در لوزان توافق شده است.

در کدام قسمت از بيانيه لوزان درباره PMD توافق شده است؟

اما در کدام بخش از بيانيه لوزان به اين دو موضوع يعني منوط شدن رفع تحريم هاي ايران به روشن شدن  PMD و توافق درباره نقش آژانس در حل موضوع ابعاد نظامي احتمالي ايران اشاره شده است؟

در پاسخ بايد گفت در دو قسمت بيانيه لوزان به نقش آژانس در توافق نهايي اشاره شده است:

اول اين قسمت از توافق لوزان:

یک مجموعه اقدامات برای نظارت بر اجرای مفاد برجما (JCPOA) شامل کد اصلاحی ۳.۱ و اجرای پروتکل الحاقی (تا هنگام تصویب در مجلس) مورد توافق واقع شده است. به آژانس بین المللی انرژی اتمی اجازه داده خواهد شد تا از فن آوری های مدرن استفاده کند و به منظور روشن کردن موضوعات گذشته و حال ، دسترسی های آژانس که روی رویه آن توافق شده تقویت خواهد شد.

دوم:

اتحادیه اروپا، اجرای تحریم های مالی و اقتصادی مرتبط با هسته ای خود را خاتمه خواهد داد و ایالات متحده اجرای تحریم های مالی و اقتصادی ثانویه مرتبط با هسته ای را، همزمان با راستی آزمایی آژانس بین المللی انرژی اتمی از اجرای تعهدات کلیدی هسته ای ایران ، موقتا متوقف خواهد کرد.

بنابر اين

آژانس بر اساس توافق لوزان دو وظيفه بر عهده دارد: الف) راستي آزمايي از تعهدات ايران  ب) روشن کردن موضوع PMD

گفتني است اعضاي تيم مذاکره کننده به وظيفه دوم آژانس يعني روشن کردن موضوع PMD اشاره نمي کنند و در مصاحبه ها فقط به موضوع اول يعني راستي آزمايي از تعهدات اشاره دارند.

در لوزان توافق شده است براي روشن شدن موضوع PMD که در بيانيه لوزان با نام "موضوعات حال و گذشته" آمده بايد بازرسي هاي بيشتر از پروتکل در اختياز آژانس قرار بگيرد.

ويژگي اصلي بازرسي هاي فراتر از پروتکل "دسترسي به همه سايتها، اشخاص، مواد و تجهيزات، اسناد و اطلاعات مي باشد" که در گزارش هاي فصلي مديرکل آژانس به آن اشاره شده است.

علاوه بر ين در سايه سکوت مقامات ايراني درباره توافق با کشورهاي ۱+۵ درباره سازوکار دسترسي ها به منظور روشن شدن PMD، در فکت شيت آمريکا آمده است که در صورت پايبندي ايران به تعهداتش ، تخفيف هاي تحريمي اعمال ميشود و همانگونه که در بالا گفته شد ، يکي از تعهدات ايران همکاري با آژانس درباره روشن شدن موضوع PMD‌است. در فکت شيت آمريکا آمده است:

- ایران در صورتی که به صورتی قابل راستی‌آزمایی به تعهدات خود پایبند باشد، تخفیف تحریمی دریافت خواهد کرد.

- آمریکا و اتحادیه اروپا زمانیکه آژانس تائید کند ایران تمام گام‌های کلیدی مرتبط با هسته‌ای را برداشته، تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای را تعلیق خواهند کرد. در هر زمان که ایران به تعهدات خود عمل نکند، این تحریم‌ها فورا به جای خود باز می‌گردند.

همانگونه که گفته شد در توافق لوزان ايران دو تعهد داده است:

۱) تعهداتي که در توافق نهايي قيد مي شود مانند کاهش تعداد سانترفيوزها که اين تعهدات توسط آژانس مورد راستي آزمايي قرار مي گيرد.

۲)تعهد ايران به روشن شدن موضوع PMD توسط آژانس . آژانس نيز اعلام کرده در صورتي موضوع PMD را مي تواند به صورت کامل بررسي کند که ايران اجازه دسترسي به موضع به تماد اسناد و اطلاعات ، مواد و تجهيزات، سايت ها و پرسنل و اشخاص را صادر کند.

به همين دليل است که وزير انرژي آمريکا امروز شنبه، در مصاحبه با شبکه خبری پی‌بی‌اس اعلام کرده است:

دسترسی به اشخاص و اماکن، عوامل اساسی برای رسیدن به توافق هسته‌ای هستند.