در احکام شرعی برای یک موضوع فقهی معمولا پنج حکم وجود دارد این احکام عبارتند از: واجب، حرام، مستحب، مکروه و مباح
یکی از موضوعات شرعی مرتبط با مبارک رمضان بحث افطار کردن می‌باشد. افطار کردن می‌تواند گاهی واجب یا مستحب باشد و گاه حرام یا مکروه و در مواردی هم مباح باشد.
قبل از اینکه مثال برای این موارد بزنیم ابتدا بحث افطار کردن را کمی توضیح می‌‌دهیم. چند معنا برای افطار گفته شده است، معانی چون باطل کردن روزه و رسیدن زمان گشودن روزه و همچنین خوردن اوّلین غذا بعد از مدّتی امساک را افطار می‌گویند و دو مفهوم اول را در روزه و مفهوم سوم را در بحث نماز، مطرح شده است. بعضی به اشتباه فکر می‌کنند که افطار کردن تنها خوردن و آشامیدن است در حالیکه اینگونه نمی‌باشد و حتی نزدیکی عمدی با همسر نیز جزء موارد افطار می‌باشد و یا کارهای دیگر که در بحث مبطلات روزه آمده است.

مواردی که بر روزه گیر واجب است تا افطار کند:
اگر روزه دار پیش از ظهر سفر کند، واجب است ـ هرچند با دست برداشتن از نیت روزه ـ افطار کند.[1] همچنین اگر شخص در میان روز متوجه شود که ادامه روزه برای وی زیان آور است.[2]
بر زن باردار که وضع حمل او نزدیک است یا زن شیرده که روزه گرفتن برای آنها ضرر دارد واجب است که افطار کنند.[3]
اکثر فقهاء قائل به وجوب افطار برای پیرمرد و پیرزن در صورتی که روزه گرفتن برای آنها مشقت دارد، شده‌اند.[4]
مواردی که بر روزه گیر حرام است تا افطار کند:
افطار کردن روزه واجب معین، مانند روزه ماه رمضان و روزه نذر معیّن و قضای روزه ماه رمضان بعدازظهر، و نیز به قول مشهور، افطار روزه ماه رمضان در سفر در صورت مسافرت بعدازظهر و باطل کردن روزه اعتکاف بعد از واجب شدن آن، حرام و موجب کفاره است.[5]
موردی که افطار کراهت دارد:
افطار روزه مستحب بعد از زوال یعنی وقت اذان ظهر، کراهت دارد.[6]
موردی که افطار کردن مستحب است:
کسی که روزه مستحب گرفته، اگر مهمان مؤمنی شود، مستحب است بدون آنکه میزبان را از روزه بودن خود مطّلع سازد، افطار کند.[7] شاید حکمت این عمل به این‌خاطر باشد که شخص اخلاص خود را حفظ کند و از حالت روزه او کسی مطلع نشود.
و آخرین مورد، موارد مباح بودن افطار:
مباح بودن دو صورت دارد: اول در قضای واجب که اگر وقت برای قضا کردن وسعت داشته باشد شخص حق دارد قبل از ظهر روزه را بدون عذر یا باعذر باطل کند.[8]
و همچنین در روزه مستحبی تا قبل از ظهر افطار کردن مباح است.[9]

پی‌نوشت‌ها:
[1] جواهر الکلام ج۱۷، ص۱۳۳
[2] جواهر الکلام ج۱۶، ص۳۴۷
[3] جواهر الکلام ج۱۷، ص۱۵۱-۱۵۴
[4] جواهر الکلام ج۱۷، ص 150
[5] جواهر الکلام ج۲۹، ص۵۰
[6] العروة الوثقی ج۳، ص۶۶۰
[7] وسائل الشیعة ج۱۰، ص۱۵۲
[8]وسائل الشیعة ج۱۰، ص۱۵۲
[9] العروة الوثقی ج۳، ص۶۶۰.