«عابدی در کوهی عبادت می کرد و هر شب از عالم غیب برای او غذا می رسید، یک شب برای او چیزی نرسید و از کوه پایین آمد و به در خانه آتش پرستی رفت و تقاضای غذا کرد.
صاحبخانه سه قرص نان به او داد. سگ صاحبخانه پارس کرد و به دنبال عابد به راه افتاد، عابد یک قرص نان به سگ داد. سگ خورد و دوباره به دنبال عابد به راه افتاد، عابد یک قرص دیگر نان به او داد، سگ آن را هم خورد و عابد را رها نکرد.

عابد که عصبانی شده بود گفت: چقدر تو بی حیا هستی، من از صاحبت سه قرص نان گرفتم، دوتایش را تو خوردی و باز مرا رها نمی کنی؟
سگ به حرف در آمد که: بی حیا تو هستی نه من! من سال ها به در خانه ی این گبر ایستاده ام، گاهی غذا داده و گاهی هم گرسنه بوده ام، اما در خانه اش را رها نکرده ام، ولی یک شب خدا به تو غذا نداد، تو در خانه اش را رها کردی و به در خانه ی این گبر آمده ای!»[۱]
این ماجرا شرح حال بسیاری از ماست که در حوادث گوناگون روی از درگاه خالق بر گردانده و چشم به دست مخلوقی همچون خود داریم و در نتیجه مصداق این حدیث امام جواد (علیه السلام) که می فرماید: «هر كه به غير خدا رو كند، خداوند او را به همان وا گذارد».[۲]
توضیح مطلب آنکه انسان در هیچ شأنی از شئون خود بی نیاز از خدا نیست و احتیاج او به غنی محض دائمی و همیشگی است.

حال اگر کسی از درگاه خداوند که غنی با لذات است روی برتابد و نیازش را به درگاه نیازمندان ببرد، خدا هم او را به همانی وا می گذارد که خود فقیر است و محتاج دستگیری؛
چرا که به تعبیر قرآن همه ی مردم فقیرند «يَا أَيُّهَا النَّاسُ أَنتُمُ الْفُقَرَاء إِلَى اللَّهِ وَ اللَّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ [فاطر/۱۵] اي مردم! شما (همگي) نيازمندان به خدا هستيد، تنها خداوند است كه بي نياز و شايسته هرگونه حمد و ستايش است».
آیا تقاضا و درخواست از مخلوق، حق ناشناسی در برابر خالق نیست که کلید های آسمان و زمین در دست اوست و هرگونه که بخواهد می تواند عطاء کند.
اما در ذیل آیه شریفه تفسیر نمونه آورده است: «در حقيقت اين آيه توضيحى است براى آيات قبل كه مى ‏فرمود: «ذَلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ لَهُ الْمُلْكُ وَ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِن دُونِهِ مَا يَمْلِكُونَ مِن قِطْمِيرٍ. اين است خداوند پروردگار شما كه مالكيت و حاكميت در جهان هستى مخصوص او است و ديگران حتى به اندازه پوسته نازك هسته خرما از خود چيزى ندارند».
بنابر اين انسان ها نيازمند به او هستند و نه غير او، و لذا هرگز نبايد سر تعظيم و تسليم بر آستان غير او بگذارند، و رفع نيازمندى خود را از غير او بطلبند، كه آنها نيز همه مانند خودش نيازمند و محتاجند، حتى بزرگداشت پيامبران الهى و پيشوايان حق به خاطر آن است كه فرستادگان و نمايندگان اويند نه اينكه از خود استقلال دارند.
بنابر اين او هم"غنی" است و هم"حميد" يعنى در عين بى ‏نيازى آن قدر بخشنده و مهربان است كه شايسته هر گونه حمد و سپاسگزارى است، و در عين بخشندگى و بنده ‏نوازى از همگان بى ‏نياز مى ‏باشد.
توجه به اين واقعيت دو اثر مثبت در انسان هاى مؤمن مى ‏گذارد، از يك سو آنها را از مركب غرور و خود خواهى و طغيان پياده مى ‏كند، و به آنها هشدار مى ‏دهد كه چيزى از خود ندارند كه به آن ببالند، هر چه هست امانت هاى پروردگار نزد آنهاست.
و از سوى ديگر دست نياز به درگاه غير او دراز نكنند، و طوق عبوديت غير اللَّه را بر گردن ننهند، از رنگ همه تعلقات آزاد باشند تا همگان غلام همتشان گردند.
مؤمنان با اين ديد و جهان بينى هر چه در عالم مى بینند از پرتو وجود او مى ‏دانند، و هرگز توجه به اسباب آنها را از "مسبب الاسباب" غافل نمى ‏كند».[۳]

- - - - - - - - - -
پی نوشت:
[۱]. بدیع الحکمه، مواعظ آیت الله مجتهدی، ص۱۶۷.
[۲]. «مَنِ انقَطَعَ إلى غَيرِ اللّه ِ وَكَلَهُ اللّه ُ إلَيهِ» کشف الغمه، اربیلی، ج۲، ص۳۶۸.
[۳]. تفسير نمونه، آیت الله مکارم، ج ‏۱۸، ص ۲۲۱.