بیانات مقام معظم رهبری در مورد خودسازی حیات طیبه سوره مبارکه نحل آیه ۹۷ مَن عَمِلَ صالِحًا مِن ذَکَرٍ أَو أُنثىٰ وَهُوَ مُؤمِنٌ فَلَنُحیِیَنَّهُ حَیاةً طَیِّبَةً ۖ وَلَنَجزِیَنَّهُم أَجرَهُم بِأَحسَنِ ما کانوا یَعمَلونَ(۹۷) هر کس کار شایستهای انجام دهد، خواه مرد باشد یا زن، در حالی که مؤمن است، او را به حیاتی پاک زنده میداریم؛ و پاداش آنها را به بهترین اعمالی که انجام میدادند، خواهیم داد. همه چیز مقدمه حیات طیبه است در اسلام همه چیز مقدّمهى خودسازى انسان است. همهى فرائض، احکام، تکالیف، واجبات، اجتناب از گناهان و نوافل و مستحبّات و
fdhkhj lrhl luzl vifvd nv l,vn o,nshcd (4)
هر کس کار شایستهای انجام دهد، خواه مرد باشد یا زن، در حالی که مؤمن است، او را به حیاتی پاک زنده میداریم؛ و پاداش آنها را به بهترین اعمالی که انجام میدادند، خواهیم داد. همه چیز مقدمه حیات طیبه است در اسلام همه چیز مقدّمهى خودسازى انسان است. همهى فرائض، احکام، تکالیف، واجبات، اجتناب از گناهان و نوافل و مستحبّات و احکام اجتماعى و فردى، همه و همه مقدّمهى حیات طیّبه (۱) است؛ مقدمهى زنده شدن انسان با روح انسانى است؛ مقدمهى عروج انسان از عالم بهیمیّت و حیوانیّت و توحّش است. اگر بشر تحتِ تربیت الهى – که با ارادهى خود او قابل تحقّق است – قرار گیرد، این حیات طیّبه در نفس او به وجود خواهد آمد و محیط را هم طیّب و طاهر خواهد کرد و اگر این تربیت الهى نباشد و عزم و ارادهاى را که انسان براى پیمودن راه خدا با آن، احتیاج دارد از دست بدهد و خود را در دست هواها و هوسهاى بشرى رها کند، در حدّ حیوانیّت باقى خواهد ماند و حیوانى خطرناکتر از حیوانهاى دیگر خواهد شد. همانطور که در طول تاریخ انسانیّت ملاحظه کردهاید، چه انسان صورتهایى با سیرت حیوانات پیدا شدند که افراد بشرى را از سلوک در راه خدا باز داشتند. فرعونها، قارونها، نمرودها و شیطانهاى مجسّم هم استعداد تکامل و ترقّى داشتند. آنها هم اگر به خود مىآمدند، فکر مىکردند و به یاد جوهر انسانى خود مىافتادند، مىتوانستند پیش بروند. خداى متعال به موسى در مواجههى با فرعون مىفرماید: «فَقُولا لَهُ قَوْلاً لَیِّناً لَعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ أَوْ یَخْشى» (۲) فرعون هم این امکان را داشت که تذکّر پیدا کند، به خود آید، یاد خدا را و یاد گوهر انسانى خود را در درون خود زنده کند؛ اما طغیان نگذاشت. طغیان هواى نفس، طغیان دنیا طلبى، طغیان خودخواهیها، کبرها، طغیان روح بهیمیّت در انسان، اینها مانع است.(۲) نظام اسلامی مردم را به سمت حیات طیبه حرکت میدهد هدف از همهى مبارزاتى که ملت ایران به رهبرى امام بزرگوار انجام داد تا انقلاب به پیروزى رسید و همهى تلاشهایى که بعد از پیروزى انقلاب در این کشور انجام شد، تشکیل حیات طیبهى اسلامى بود. اسلام براى انسان، روش زندگى مناسب و لایقى قایل است. اگر تنها این شرایط محقق شد، انسان مىتواند به سعادت و کمال برسد. تلاش همهى دلسوزان بشر و راهنمایان بزرگ انسان و انبیاى عظام و اولیا و مجاهدان فىسبیلاللَّه در طول تاریخ، این بوده است که این حیات طیبه را براى بشر به وجود آورند. از طرف دیگر، سعى همهى دشمنان انسان و شیاطین و طواغیت آن بوده است که بشر را از این حیات طیبه دور کنند.(۳) نظام اسلامى به وعدهى قرآن کریم، مردم را به سمت حیات طیبه حرکت مىدهد. آیهى قرآن مىفرماید: «من عمل صالحاً من ذکر او انثى و هو مؤمن فلنحیینه حیاة طیّبة». حیات طیبه یعنى زندگى گوارا. یک ملت آن وقتى زندگى گوارا دارد که احساس کند و ببیند که دنیا و آخرت او بر طبق مصلحت او به پیش مىرود و به سمت هدفهاى او حرکت مىکند؛ این زندگىِ گواراست؛ فقط «دنیا» نیست، فقط هم «آخرت» نیست. آن ملتهایى که به زندگى دنیا چسبیدهاند و موفق شدهاند که زندگى دنیوى را به مراتب پیشرفتهیى از کمال برسانند، لزوماً زندگى گوارا ندارند. زندگىِ گوارا وقتى است که رفاه مادى با عدالت، معنویت و اخلاق همراه شود. و این را فقط ادیان الهى مىتوانند براى بشر تأمین کنند. از طرف دیگر، حیات طیبه و زندگى گوارا فقط آخرت هم نیست. اسلام نمىگوید من مىخواهم زندگى اخروىِ بعد از مرگ مردم را آباد کنم، دنیاى آنها هرجور شد، شد؛ این منطق اسلام نیست.(۴) جامعه امریکا، آن جامعهاى است که مادیّت دارد؛ اما معنویت ندارد. اسلام نمىخواهد اینطور جامعهاى درست کند. اسلام مىخواهد هم مادّه و هم معنا، هم پول و رفاه، هم ایمان و معنویت، هم پیشرفت اقتصادى و هم شکوفایى اخلاقى و معنوى در جامعه باشد.(۵) آرمانهای جوان ایرانی حیات طیبه یعنى زندگىاى که در آن، هم روح انسان، هم جسم انسان، هم دنیاى انسان، هم آخرت انسان تأمین است؛ زندگى فردى در آن تأمین است، آرامش روحى در آن هست، سکینه و اطمینان در آن هست، آسایش جسمانى در آن وجود دارد؛ فوائد اجتماعى، سعادت اجتماعى، عزت اجتماعى، استقلال و آزادى عمومى هم در آن تأمین است. قرآن اینها را به ما وعده داده است. وقتى قرآن میگوید: «فلنحیینّه حیاة طیّبة»، یعنى همهى اینها؛ یعنى آن زندگىاى که در آن عزت هست، امنیت هست، رفاه هست، استقلال هست، علم هست، پیشرفت هست، اخلاق هست، حلم هست، گذشت هست. ما با اینها فاصله داریم؛ باید به اینها برسیم.(۶) جوان ما مایل است در کشورى که خانهى اوست، فقر و عقبافتادگى و بدبختى نباشد؛ امنیت و عزت و افتخار وجود داشته باشد؛ صفا و محبت و روشنبینى بر فضاى زندگى حاکم باشد؛ میدان کار و تلاش و پیشرفت در برابر او باز باشد؛ احساس پوچى نکند؛ هدف روحى و معنوى و والایى که در دل هر انسانى هست، بتواند آن را اشباع کند. این یک ترسیم کلى از آرمانهایى است که قاعدتاً یک جوان ایرانى دارد. این چیزهایى که عرض کردم، مجموعاً در اصطلاح قرآنى حیات طیبه است؛ «فلنحیینّه حیاة طیّبه». حیات طیبه یعنى زندگى در رویهى مادى و نیازهاى جسمانى و همچنین در لایهى نیازهاى معنوى – چه علمى، چه عملى، چه روحى – پاسخگو باشد.(۷) پینوشت: ۱) نحل: ۹۷ ۲) طه: ۴۴ ۳) بیانات در دیدار اقشار مردم ۱۳۷۷/۱۰/۲۸ ۴) بیانات در دیدار اقشار مختلف مردم و میهمانان خارجى شرکتکننده در کنفرانس اندیشهى اسلامى ۱۳۶۸/۱۱/۱۲ ۵) بیانات در دیدار زائرین و مجاورین حرم مطهر رضوی ۱۳۸۳/۰۱/۰۲ ۶) بیانات در دیدار مردم ساری ۱۳۷۴/۰۷/۲۲ ۷) بیانات در دیدار قاریان قرآن ۱۳۸۹/۰۴/۲۴ ۸) بیانات در دیدار دانشجویان و اساتید دانشگاههاى استان کرمان ۱۳۸۴/۰۲/۱۹ پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیتاللهالعظمی سیدعلی خامنهای (مدظلهالعالی) – مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی