درس سوم : همزه قطع و وصل در عربی همزه با الف فرق دارد. الف همیشه ساكن است (البته ساكن ذاتی نه علامتی) اما همزه همیشه با حركات گوناگون و نیز با علامت ساكن دیده می‌شود، مانند: اِسْماعیل- بَأسٍ که گاهی قطـع و گاهی هم وصل می باشد كه ذیلاً به تعریف هر یك می پردازیم: 1- همزه وصل همزه‌ای است كه اگر به حرف ماقبل متّصل گردد ساقط گردیده و خوانده نمی‌شود. مانند: همزة اَللهُ در «بِسْمِ اللهِ» و «سُبْحانَ اللهِ» با اینكه همین همزه اگر در اول كلام قرار گیرد خوانده
nvs s,l : ilci rxu , ,wg
در عربی همزه با الف فرق دارد. الف همیشه ساكن است (البته ساكن ذاتی نه علامتی) اما همزه همیشه با حركات گوناگون و نیز با علامت ساكن دیده می‌شود، مانند: اِسْماعیل- بَأسٍ که گاهی قطـع و گاهی هم وصل می باشد كه ذیلاً به تعریف هر یك می پردازیم:
1- همزه وصل همزه‌ای است كه اگر به حرف ماقبل متّصل گردد ساقط گردیده و خوانده نمی‌شود. مانند: همزة اَللهُ در «بِسْمِ اللهِ» و «سُبْحانَ اللهِ» با اینكه همین همزه اگر در اول كلام قرار گیرد خوانده می‌شود، مانند: اَللهُ اَكْبَرُ.
2- همزه قطع
همزه‌ای است كه در حال وقف و وصل خوانده می‌شود و هیچگاه ساقط نمی‌شود مانند: اِبْراهیمْ - اَیْنَ- اَقْلِعی.
چگونگی تشخیص همزة قطع و وصل از یكدیگر و نحوه خواندن آنها
الف) همزة قطع باید دانست همزه های قطع بر پنج دسته تقسیم می‌شوند:
1- كلیّة همزه‌هایی كه با آن اسم یا فعل یا حرف ساخته شده باشد و همزه جزو آنها باشد مانند: اِبْراهیمْ، اَساسْ، اَخَذَ، اَتاهُمْ، اِذْ، اِنَّ، اِلی و فقط هفت كلمه در قرآن كریم با اینكه اسم می‌باشند، لكن استثناءً همزة آنها وصل می‌باشند كه عبارتند از: اِمْرَءْ، اِمْرَءَةً، اِبْنْ، اِبْنَتِ، اِثْنانِ، اِثْنَتانِ، اِسْمكه همگی به‌صورت مستقل، مكسور خوانده می شوند و نیز از حروف فقط كلمة "اَلْ" استثناءً همزه اش وصل می‌باشد و در همه جا ابتدا مفتوح خوانده می‌شود.
2- همزه استفهام که معنی فارسی آن كلمة "آیا" می‌باشد، مانند: ءَاَنْتَ قُلْتَ، اَهكَذا، اَفَرَءَیْتَ كه همیشه هم مفتوح هستند.
3- همزه های باب اِفعال در مصدر و ماضی و فعل امر حاضر مانند: اِكْرامْ، اَكْرَمَ، اَكْرِمی كه همگی قطع هستند.
4- همزة اَفْعَلُ التّفضیل که معمولاً بر وزن اَفْعَلُ می‌باشد، مانند: اَصْدَقُ و اَكْرَمُ.
5- همزه‌های مُتكلّم وحده از هر باب و هر وزن كه باشد، مانند: اَعْلَمُ و اَرْحَمُ. توجّه: همزه های فعل تعجّب از فروعات باب افعال می‌باشد و لذا همزة آنها نیز قطع می‌باشد، مانند: اَسْمِعْ بِهِمْ وَ اَبْصِرْ (سورة مریم آیة 38).
ب) همزة وصل به جزء موارد یاد شده، همزه های دیگر در قرآن كریم همگی وصل می‌باشند كه اگر در ابتدا خواسته باشیم آنها را بخوانیم نحوة خواندن آنها به این شرح است:
اگر حرف سوّم فعل (با احتساب همزة وصل) مفتوح یا مكسور باشد، همزة وصل آن مكسور خوانده می شود و اگر حرف سوّم فعل، مضموم باشد، همزة وصل آن نیز مضموم خواهد شد مانند: قُلِ اِنْظُروُا، رَبِّ اغْفِرْ، مَااكْتَسَبَ، اَلَّذینَ اسْتُضْعِفوُا كه اگر خواسته باشیم بر كلمات قُلْ، رَبِّ، ما، اَلَّذینَ وقف كرده باشیم كلمات بعد به این صورت خوانده می‌شوند: اُنْظُروُا، اِغْفِرْ، اِكْتَسَبَ، اُسْتُضْعِفوُا.
در كلمات اِقْضوُا، اِبْنوُا، اِمْشوُا، اِمْضوُا اگر چه ظاهراً طبق قاعدة بالا باید در ابتدا مضموم خوانده شوند لكن چون در اصل و قبل از اعلال اِقْضیُوا، اِبْنِیُوا، اِمْشیُوا، اِمْضیُوا. بوده‌اند فلذا علی القاعده همزة وصل در همة اینها ابتدا به كسره خوانده می‌شود.
توضیحات مهم 1- باید دانست بعضی از همزه ها علاوه بر این كه در قرائت ساقط می‌شوند در كتابت هم نگاشته نمی شوند مانند كلمات: اَسْتَكْبَرْتَ- اَفْتَری و امثال اینها، كه در ابتداء "ءَاِسْتَكْبَرْتَ- ءَ اِفْتَری" به معنای "آیا استكبـار می‌ورزید- آیا افتری می‌زنید" بوده‌اند و همزة دوم در كلمات فوق كه همزة وصل است، هم در قرائت و هم در كتابت ساقط گشته است و همزة باقیمانده، همزة استفهام بوده و لذا قطع می‌باشد و همین طور در كلمات لِلّهِ (لِ + اَللهِ) و بِسْمِ اللهِ (بِ + اِسْمِ اللهِ) كه همزة اَللهُ و اِسْمْ در قرائت و كتابت ساقط گشته است.
در بارة كلمة اَلله گفته شده كه از دو كلمة اَلْ + اِله تشكیل شده است كه همزة اِله به علت كثرت استعمال، فقط در همین كلمة اَلله حذف گشته و به‌صورت كنونی تبدیل یافته و در بقیّة موارد ثابت است مانند: وَ ما مِنْ اِلهٍ اِلاَّ اللهُ و نتیجتاً همزة (اَلله) نیز طبق قاعده، وصل است و لكن حذف این همزه یعنی (همزة اَلله) در قرائت و كتابت فقط در كلمة (لِلّهِ) است و در سایر موارد تنها در قرائت حذف می‌شود مانند: كلمة وَاللهُ، بِاللهِ و غیره…. و در مورد كلمة (لِلّه) نیز چنین است، یعنی از سه كلمة (لِ + اَلْ + اِله) تشكیل شده است كه پس از حذف همزة اِلهْ و همزة اَل، دو لام باقیمانده در هم ادغام شده و لام مكسور به آن اضافه گشته و "لِلّه" می‌شود و فقط استثناءً در كلمة "یا اَللهُ" با اینكه همزة وصل است لكن در قرائت و كتابت ثابت بوده و حذف نمی‌شود و اكثر دانشمندان، بر این عقیده اند كه ثبوت همزة (یا اَللهُ) در قرائت و كتابت، سِماعِ از عرب است و در بقیه موارد حذف آن قیاسی است مانند: وَاللهُ- لِلّهِ و غیره…. (لازم به‌تذكر است كه جملة "یااَللهُ" در قرآن كریم وجود نداشته و فقط در ادعیة مختلفه موجود می‌باشد.) 2- همزة ساكنه در كلمات (اِئْتُوا- اِئْتُونی- اِئْتِیا- اِئْتِ- اِئْتِنا- اِئْذَنْ) در حالی كه متّصل به كلمة ماقبل گردند به همین صورت مذكور خوانده می‌شوند مانند: "یَقُولُ ائْذَنْ‌لی". ولی هرگاه خواسته باشیم به ابتدا این كلمات را بخوانیم ، همزة ساكنه بدل به یاء می‌شود و چنین می‌خوانیم: ایتُوا- ایتُونی- ایتِیا- ایتِ- ایتِنا- ایذَنْ. 3- در مورد همزة اسم باید گفت حذف این همزه در قرائت و كتابت تنها در (بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیم) است و در بقیة موارد فقط در قرائت حذف می‌شود مانند: فَسَبِّحْ بِاسْمِ رَ بِّكَ الْعَظیمِ. 4- در مورد جملة «بِاسْمِهِ تَعالی» نیز همزه تنها در قرائت حذف می‌شود، لكن اغلب، همزه را دركتابت هم حذف می‌كنند كه البته كتابت آن به دین صورت (بِسْمِهِ تَعالی) صحیح نیست. 5- در مورد كلمة اَلْ و كتابت آن در كلمة اَلله، در بحث حروف قمری و شمسی به طور تفصیل توضیح داده شده است.
تعداد پسند های ( 1 ) از این کاربر
تعداد آنلایک ها ( 1 ) از این کاربر
امضای کاربر : الی . ارمیا
شمع وقتي داستانم راشنيدآتش گرفت
شرح حالم را اگرنشنيده باشي راحتي!
... وقتی برای خودم می نویسم
خشک می شوم مثل دریاچه ی ارومیه... وقتی با تعریف دیگران می نویسم
می شوم مثل زاینده رود...
که با سطل خیسش می کنند!! وقتی برای تو می نویسم
می شوم خلیج فارس آنقدر زیبا
که دیگران
نوشته هایم را
به اسم خود ثبت می کنند
مثل خلیج عربی....
دانلود محتوای موضوع
پرینت موضوع
ارسال این موضوع به یک دوست
