اصرار کنیم یا نه؟

بنده نباید بر سر خواست خود اصرار بورزد؛ شاید خدا برای او صلاح ندیده باشد و از طرف دیگر از رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله نقل شده که خدا رحمت كند بنده ای را كه بر خواسته خود اصرار ورزد؛ بالاخره اصرار كنیم یا نه؟
حقیقت دعا توجه به بارگاه حضرت معبود است و برای مؤمنان، نوعی معراج روحی و معنوی به حساب می‌آید. دعا فقط تلفّظ پاره‌ای كلمات و مراعات برخی آداب خاص نیست؛ بلکه حقیقت و روح دعا، توجه قلبی انسان به خداوند عالم است و قوت این توجه، به میزان معرفت و محبت انسان به خداوند بستگی دارد. از این رو، باید پیش از دعا و هنگام دعا، به صفات خداوند توجه کرد.
حقیقت دعا، چیزی جز عبادت نیست و حتی به دلیل توجه به خداوند در انجام این عبادت، شاید دعا بر بسیاری از عبادات دیگر ترجیح داشته باشد. دعا كه عبادت بسیار عظیمی است، آداب خاصی دارد كه در ارتقای كیفیت آن، بسیار مؤثر است.
گفته شده که تمام نیازهای خود را از خدا بخواهید؛ حتی كوچك‌ترین آنها را و در حقیقت، مؤمن در دعا، غیر خدا را هیچ كاره می‌داند و تمام توجه‌اش به خدای متعال است.
در روایتی آمده است که بر استجابت دعا، اصرار نداشته باشید؛ زیرا خدای متعال، همواره خیر و صلاح بندگانش را می‌خواهد. بنابراین، اصرار بر استجابت دعا به آن نحوی كه ما می‌خواهیم خلاف تفویض و رضاست و شایسته نیست.
در واقع، مؤمن دعا می‌كند؛ ولی نتیجه را به خدای متعال واگذار می‌كند و به آن چه خداوند برایش در نظر گرفته، راضی است. مؤمنی كه امورش را به خدا واگذار كرده، دیگر دلیلی نمی‌بیند كه بخواهد اصرار كند؛ تا همان بشود كه او می‌خواهد. این جا مرزی است كه باید رعایت شود و فراتر رفتن از این مرز با پافشاری بر خواسته، نوعی بی‌احترامی به خدای بنده‌نواز است كه همیشه بهترین‌ها را برای بندگانش می‌خواهد.
دوست گرامی! اصرار بر دعا یعنی بر خود دعا كردن  و به این معنا نیست كه بر رسیدن به خواسته و اجابت دعا هم اصرار بورزیم؛ زیرا انسان مؤمن، توكل دارد و نتیجه را به خداوند واگذار می‌كند و نسبت به خواسته خداوند، راضی و تسلیم است و اصرار نمی‌كند. وقتی ما دعا می كنیم و اجابت نمی‌شود، این بهترین حالتی است كه نسبت به ایمان و تسلیم، امتحان می شویم و در صورت اصرار، در مواردی داریم كه خدای متعال حاجت بنده را برآورده، در صورتی كه به صلاح او نبوده است.
یكی از حالات پسندیده مؤمنین، آن است كه بسیار دعا كنند. در قرآن كریم حضرت ابراهیم، «أوّاه»، یعنی بسیار دعا كننده معرفی شده است؛ اما باید دانست كه بسیار دعا كردن، به معنای پافشاری بر استجابت نیست؛ بلكه مؤمن چون خدا را همه كاره عالم می‌داند و نیاز مطلق و همه جانبه خود را به خدای متعال درك كرده، تنها درب خانه خدا را می‌زند و بسیار هم اصرار می‌ورزد؛ زیرا از مناجات با خدا و راز و نیاز با او، لذت می‌برد و از این كه حاجاتش را نزد خدا بگوید و از او بخواهد و دست‌های خالی خود را نشان خدا بدهد، لذت می‌برد.
پس آن گاه كه گفته می شود اصرار نكنید، منظور اصرار در رسیدن به نتیجه و حاجت خاص است؛ زیرا ممكن است به صلاح ما نباشد و یا بر اثر اصرار زیاد و نرسیدن به آن حاجت، افسرده و ناامید شویم و وقتی كه گفته می‌شود در دعا اصرار كنید, منظور این است كه زیاد دعا كنید و فراوان از خدا بخواهید؛ زیرا دعا، مغز عبادت است و تأثیر معنوی فراوانی برای انسان دارد و اصرار بر دعا، زمینه اجابت است.
امام باقر علیه‏السلام می‌فرماید: بـه خـدا سوگند! هیچ بـنده مؤمنی در حاجت خود به درگاه خداوند عز و جل اصرار نورزد؛ مگر آن كه حاجتش را بر آورد.
بنابراین، منظور علما از عدم اصرار بر دعا، در واقع، عدم اصرار بر استجابت دعاست.
پس در واقع، انسان باید بر دعا اصرار كند؛ ولی بر استجابت ظاهری، اصرار نكند؛ مثلاً كسی كه صاحب فرزند نمی‌شود، همیشه و تا آخر عمر خوب است كه برای صاحب فرزند صالح شدن، دعا و اصرار كند؛ ولی بر استجابت آن، اصرار نكند و از این كه به ظاهر این دعا بر آورده نمی‌شود، بی تابی نكند و ناامید از رحمت الهی نشود و افسرده نگردد.
دعا كردن از جهات مختلفی پسندیده است. دعا موجب ارتباط با خدا و پیوند دائمی با خدا و دلیل احساس نیاز به خدا و به طور کلی، دعا كردن، امری مطلوب است و خود همین دعا كردن، نوعی استجابت است.
تا خدا نخواهد، كسی توفیق دعا كردن و ارتباط با خدا را پیدا نمی‌كند و از آن جا كه خداوند فرموده است: «ادعونی استجب لكم»، هر دعایی، مستجاب می‌شود؛ ولی نه به آن صورت ظاهری كه ما همیشه بفهمیم.
خداوند، همه دعاها را مستجاب می‌كند؛ ولی گاهی مطابق ظاهر آن و گاهی كه به صلاح نیست، مطابق صلاح فرد و حتی بیشتر از خواسته فرد به او می‌دهد؛ اما انسان به آن توجه ندارد؛ مثلاً كودكی سرما خورده و گلو درد دارد و از پدرش بستنی طلب می‌كند؛ اما پدر دلسوز او كه می‌داند بستنی برایش ضرر دارد، به گفته ظاهری‌اش توجه نمی‌كند.
بنابراین، شایسته است تمام نیازهایمان را در دعاهایمان در نظر بیاوریم و بر آنها اصرار كنیم؛ ولی در عین حال بگوییم: خدایا! اگر به صلاحمان نیست، آن گونه كه خود می‌دانی و به مصلحت ماست، پیش بیاور.
این، یعنی اصرار بر دعا و اصرار نداشتن بر استجابت ظاهری؛ البته گاهی عدم استجابت دعا، به دلیل گناهان شخصی است؛ زیرا برخی گناهان مانع استجابت دعا می‌باشند.
بنابر این، همین كه دعا و عبادت با خلوص نیت و شرایط لازم انجام شود، در همان لحظه، به اجابت می‌رسد و اثر معنوی خود را بر روح و جان انسان می‌گذارد و با استمرار این حالت است كه آدمی به تدریج، مظهر نورانیت و اسما و صفات حق تعالی شده، به كمال و سعادت شایسته خودش می‌رسد. امام صادق علیه‌السلام فرمود: «شما را به دعا سفارش می‌كنم؛ زیرا با هیچ عمل دیگری همچون دعا، به خدا نزدیك نمی‌شوید».
در خصوص استجابت دعا، توجه به این نكته لازم است كه رسیدن به هر خواسته‌ای، راه خود را دارد و باید از مسیر طبیعی خودش بدان دست یافت؛ البته در كنار تلاش فردی و اجتماعی، موضوع دعا هم سفارش شده که باعث جلب توجه و كمك خداوند می‌شود و به عبارت دیگر، باید برخاست و دعا كرد؛ نه این كه نشست و دعا كرد. دعا كردن، نشستنی نیست. دعا برای كسی مفید است كه در مسیر قرار دارد و به صورت عملی تلاش می‌كند و نهایت سعی خود را برای رسیدن به اهداف خود در زندگی، انجام می‌دهد. چنین كسی، بسیار موفق خواهد بود و برای او، رسیدن به خواسته‌ها و استجابت دعاها، دور از انتظار نیست.

منبع : پایگاه اطلاع رسانی پرسمان