روزه یکی از عبادت‌هایی است که علاوه بر آن‌که در پرورش روح و سازندگی انسان نقش بی‌بدیلی دارد، بلکه در سلامت جسم و پیش‌گیری و درمان بسیاری از بیماری‌ها نیز تأثیر بسزایی دارد، چنان که پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌واله) در اين زمينه مى‌‏فرمايند: « روزه بگيريد تا بدن سالمی داشته باشيد».[1]

قرآن کریم دربیان وجوب روزه می‌فرماید: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُواْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَىالَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ[بقره/183] اى كسانى كه ايمان آورده‌‏ايد روزه بر شما واجب شده است همان گونه كه بر كسانى كه پيش از شما [بودند] واجب شده بود؛ باشد كه پرهيزگارى كنيد» و در ادامه می‌فرماید:« وَأَن تَصُومُواْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ: روزه برای شما بهتر است اگر بدانید».

روایات بسیاری در تأثیر «روزه» بر روی سلامت جسم و روح وارد شده است و دانشمندان و اطبای بسیاری به این حقیقت اذعان کرده‌اند و در طب قدیم و جدید نیز اثر معجزه‌آسای آن در سلامت جسم و درمان بیماری‌ها به اثبات رسیده است. چرا که کانون بسيارى از بيمارى‏‌ها، معده است که زياده روى در خوردن غذاهاى مختلف و تغذیه نادرست در فساد معده اثر بسزایی دارد، چنان که پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌واله) می‌فرمایند:«معده خانه تمام دردهاست و امساك(خودداری کردن) بالاترين داروها».[2] و روایت دیگری از اميرالمؤمنين(علیه‌السلام) وارد شده است که مى‏‌فرمايد: «سه چيز بلغم را از بين مى‏‌برد و حافظه را زياد مى‌‏كند: مسواك كردن، روزه گرفتن و قرائت قرآن».[3]

«الكسى سوفورين» دانشمند روسى در كتاب خود مى‌‏نويسد: «درمان از طريق روزه فائده ويژه‏‌اى براى درمان كم‌خونى، ضعف روده‌‏ها، التهاب بسيط و مزمن، دمل‌هاى خارجى و داخلى، سل، اسكليروز، روماتيسم، نقرس، استسقاء، نوارستنى، عرق النساء، خراز (ريختگى پوست)، بيماری‌هاى چشم، مرض قند، بيماری‌هاى جلدى، بيماری‌هاى كليه، كبد و بيماری‌هاى ديگر دارد. معالجه از طريق امساك اختصاص به بيماری‌هاى فوق ندارد، بلكه بيماری‌هایی كه مربوط به اصول جسم انسان است و با سلول‌هاى جسم آميخته شده همانند: سرطان سفليس، سل و طاعون را نيز شفا مى‌‏بخشد»![4]

غذایی که انسان مصرف می‌کند، درصدی از آن صرف سوخت و ساز بدن می‌گردد و مواد اضافى جذب نشده به صورت چربی‌هاى مزاحم در نقاط مختلف بدن، يا چربى و قند اضافى در خون باقى مى‏‌ماند، اين مواد اضافى در لابلاى عضلات بدن در واقع لجن‌زارهاى متعفنى براى پرورش انواع ميكرب‏‌ها و بيمارى‏‌هاى عفونى است، و در اين حال بهترين راه براى مبارزه با اين بيماری‌ها نابود كردن اين لجن‌زارها از طريق امساك و روزه است! در واقع روزه زباله‏‌ها و مواد اضافى و جذب نشده بدن را مى‏‌سوزاند، و بدن را «خانه تكانى» مى‌‏كند.

دكتر الكسيس كارل(222 انسان وجود ناشناخته) در باره تأثیر روزه می‌گويد: «با روزه داری قند خون در كبد می‌ريزد و چربی‌هایی كه در زير پوست ذخيره شده‌اند و پروتئين‌های عضلات و غدد و سلول‌های كبدی آزاد می‌شوند و مصرف می‌رسند، و چون با سخن «ژان فروموزان» كه گفت بعضی عناصر ذخيره‌ای بدن برای سی روز كافيست در كنار يكديگر قرار داده شود، نتيجه می‌گيريم كه در ظرف مدت يك ماه روزه‌داری آدمی دارنده يك بدن تازه تعمير شده و آزاد گرديده از قيد و بند سموم و كهنه‌هاست. به علاوه نبايد اثر فاصله هلال تا محاق و ماه را كه قريب 30 روز می‌شود را فراموش نمود؛ يعنی گردش آسمان‌ها نيز مدت روزه داری را سی روز اعلام داشته و می‌دارند».[5]

تحقیقات تجربی و پزشکی محققان نیز نشان داده است که روزه نه‌ تنها از بيماری‌هاي قلبی و عروقی پيش‌گيری می‌كند؛ بلکه شاخص‌های قند خون، كلسترول، فشار خون و وزن در اثر روزه‌داری وضعيت مطلوب و رضايت بخشی پیدا می‌کند. لذا روزه گرفتن برای بيماران ديابتی نیز اثرات مفيدی از لحاظ كنترل بيماری دارد.[6]

بنابراین روزه و روزه‌داری نه‌ تنها جلا دهنده روح آدمى است و انسان را از رذایل اخلاقی و آلودگی‌های روحی دور می‌سازد؛ بلکه جسم انسان را نيز طراوت و جان تازه مى‌‏بخشد و تأثیر شگرفی در پیش‌گیری و درمان بیماری‌ها دارد. این نکته را نیز فراموش کنیم که این مسأله یکی از معجزات دین و دستورات و احکام الهی است که خداوند دین و شریعت را برای سعادت بشریت و خوش‌بختی انسان‌ها قرار داده است، و هر کس بدان ملتزم و جامعه عمل پوشانید، خود سود و نفع آن را برده است و هر کس از آن فرار نمود، در واقع از  سعادت و خوش‌بختی و سود خود فرار کرده است.

___________________________________________
پی‌نوشت
[1]. بحار الانوار ج 93، ص 255.
[2]. همان، جلد 14، ص345؛  تفسير نمونه، ج 1، ص 628.
[3]. وسائل الشيعه، ج 10، باب استحباب صوم كل يوم عدا الايام المحرمة، ص 400، ح 13686،
[4]. روزه روش نوين براى درمان بيماري‌ها، ص 65 چاپ اول.
[5].اولین دانشگاه، آخرین پیامبر، ج3، ص31.
[6]. خلاصه مقالات همايش تحقيقات علوم پزشكي در اسلام، كرمان، 3 الي 5 آبان 1379.