حکمت 9 :

شناخت ره آورد اقبال و ادبار دنيا (اجتماعي،سياسى)

وَ قَالَ [عليه السلام] إِذَا أَقْبَلَتِ الدُّنْيَا عَلَى أَحَدٍ أَعَارَتْهُ مَحَاسِنَ غَيْرِهِ وَ إِذَا أَدْبَرَتْ عَنْهُ سَلَبَتْهُ مَحَاسِنَ نَفْسِهِ .

امام علیه السلام  فرمود:

 

 حکمت 10 :

روش زندگى با مردم (اخلاقى، اجتماعى)

وَ قَالَ [عليه السلام] خَالِطُوا النَّاسَ مُخَالَطَةً إِنْ مِتُّمْ مَعَهَا بَكَوْا عَلَيْكُمْ وَ إِنْ عِشْتُمْ حَنُّوا إِلَيْكُمْ .

امام علیه السلام  فرمود:

 

 حکمت 11 :

روش برخورد با دشمن (سياسى ، اخلاقى)

وَ قَالَ [عليه السلام] إِذَا قَدَرْتَ عَلَى عَدُوِّكَ فَاجْعَلِ الْعَفْوَ عَنْهُ شُكْراً لِلْقُدْرَةِ عَلَيْهِ .

امام علیه السلام  فرمود:

 

 حکمت 12 :

آيين دوست يابي (اخلاقى، اجتماعي، تربيتى)

وَ قَالَ [عليه السلام] أَعْجَزُ النَّاسِ مَنْ عَجَزَ عَنِ اكْتِسَابِ الْإِخْوَانِ وَ أَعْجَزُ مِنْهُ مَنْ ضَيَّعَ مَنْ ظَفِرَ بِهِ مِنْهُمْ .

امام علیه السلام  فرمود:

 

 حکمت 13 :

روش استفاده از نعمت ها (اخلاقى ، معنوى)

وَ قَالَ [عليه السلام] إِذَا وَصَلَتْ إِلَيْكُمْ أَطْرَافُ النِّعَمِ فَلَا تُنَفِّرُوا أَقْصَاهَا بِقِلَّةِ الشُّكْرِ.

امام علیه السلام  فرمود:

 

 حکمت 14 :

روش برخورد با خويشاوندان (اخلاقى ، معنوى)

وَ قَالَ [عليه السلام] مَنْ ضَيَّعَهُ الْأَقْرَبُ أُتِيحَ لَهُ الْأَبْعَدُ .

امام علیه السلام  فرمود:

از چند چیز ساده پیه ، گوشت، استخوان و منفذی کوچک که به دست سازنده ای بزرگ و تدبیرگری حکیم آفریده شده ، کارهایی بزرگ ساخته است . سادگی جنس این اعضا بر بی اهمیتی دلالت ندارد بلکه آنها ابزارهای ادراکات حسی آدمی هستند . عظمت و ارزش این وسایل ارتباطی وقتی معلوم میشود که توان یکی از آنها کم یا در انجام دادن کارهایشان خلل ایجاد شود و قدرت خود را کاملا از دست دهند. عملکرد این اعضای کوچک ، بزرگ تر از کار یک فرستنده بزرگ رادیویی و گیرنده تصاویر است.
ما چگونه ادراک میکنیم؟
دانشمندان متحیرند که انسان چگونه تصویری را که بر روی شبکیه چشم می افتد تحلیل و بررسی و درک میکند و یا وقتی ارتجاعات مختلف و امواج کوبنده بر پرده صماخ گوش اثر میگذارند، چگونه مغز و روح آنها را از هم تشخیص می دهد و میتواند بفهمد که آنها چه هستند و چه میگویند.
جالب تر آنکه بدن انسان بدون اراده  مستقیم او می تواند در حال خواب و در همه حالات بیداری ، کار رساندن هوا به بدن را انجام دهد. دانشمندان تبدیل تصاویر و صداها و یا تبدیل تحلیلات مغز را به سخن و گفته ها به وسیله سیستم عصبی بدن می دانندولی باز هم چگونگی آن مشخص نگشته است.
عظمت تمام کارها با وجود کوچکی و ظرافت ابزارهای آنها به انسان میگوید که او بسیار ظریف و ضعیف است پس باید از مرکب غرورش پایین آید.
انسان ضعیف آفریده شده است(سوره آل عمران آیه 28)

مفهوم آن است که عقل برخی در چشمانشان است و به سبب داشتن دیدگاه مادی هر گاه مال و مقام و محاسن دنیوی به کسی رو کند صفات او را هر چند پست باشد عالی می پندارند و هر زمان دنیا به کسی پشت نماید خوبیهای او را هم بد می انگارند.
گاهی مردم کسی را که اسراف میکند اهل جود و کرم می پندارند ، شخص گستاخ را شجاع میدانند و حتی نادان را عالم و بی حیا را عفیف می نامند نمونه ها ی امروز ی این رفتار در آمریکا و دنیای غرب است که ثروت و قدرت مردمانشان را خوب و با فرهنگ و ممالکشان را بهشت برآورده شدن آرزوها جلوه داده اند.

همیشه نمیتوان همه مردم را راضی کرد ولی با خوش رفتاری می توان آنها را تحت تاثیر قرار داد .
شیوه مدارا با مردم و مردم داری امامان بسیار جالب توجه است:
چنین رفتاری درباره حضرت سید الشهدا علیه السلام نیز نقل شده است.
شخصی از اهل شام که به مدینه آمده بود چشمش به مردی افتاد که در کناری نشسته بود. پرسید این مرد کیست؟
گفته شد حسین بن علی بن ابی طالب است.
بر اثر تبلیغات فراوان معاویه که در شام بر ضد اهل بیت علیه السلام صورت گرفته بود ، آن مرد همین که امام را شناخت هر چه می توانست دشنام نثار امام حسین علیه السلام کرد....همین که هر چه در دل داشت بر زبان آورد و عقده اش گشوده شد
امام بدون هیچ ناراحتی و خشمی نگاهی پر مهر و عطوفت به او کرد و پس از خواندن چند آیه درباره حسن خلق و عفو و اغماض به او فرمود: ما برای هر نوع کمک و خدمت به تو آماده ایم ...
آن گاه فرمود : اگر به پول و پوشاک نیاز داری می توانیم به تو کمک کنیم و در خانه خود از تو پذیرایی نماییم......مرد شامی با دیدن این همه مهر، چنان منقلب شد که گفت : آرزو داشتم در آن وقت من به زمین فرو می رفتم و این چنین گستاخی نمی کردم . تا آن ساعت کسی از حسین و پدرش مبغوض تر نبود اما پس از آن زمان ، کسی نزد من از او و پدرش محبوب تر نیست.

اخوان به معنای برادران دینی ( طبق سوره حجرات آیه 10 ) و یا دوستان راستین است .
منظور آن برقراری ارتباط با مردم از طریق مکارم اخلاق برای به دست آوردن دوستانی مناسب و برادران دینی لایق از میان آنهاست.
دوستانی که حد برادری را نگه دارند و در حفظ حقوق اخوت پایدار باشند . اصولا حقیقت دوستی راستین، جز حالت برادری نیست و دوستان خوب برای هم مانند برادران دلسوز هستند.
گفته اند : دوست تو همچون وصله ای برای پیراهن توست بنگر که پیراهنت را با چه وصله میکنی. همان گونه که بین وصله و خود لباس در رنگ و جنس باید همخوانی داشته باشد ، بین ما و دوستانمان هم باید سنخیت باشد و قبل از هر چیز آنها را ارزشسابی نمود.
در دوست یابی حسن معاشرت اهمیت زیادی دارد .چ بسا سبقت گرفتن در سلام و تحنیت بر دیگران ، دیدار با آنها به هنگام سلامت و عیادتشان در زمان بیماری ، موجب یافتن دوستانی صمیمی شود.
همان گونه که مال به دست آمده باید نگهداری شود ....دوست نیز با حسن رابطه و حفظ روابط باید نگهداری شود.
امام صادق علیه السلام : برای هر چیزی زیوری است و زیور مرد، دوستان اوست.( شرح زمانی جلد4 ص16)

حضرت علی علیه السلام در این حکمت نمی فرمایند با شکر نکردن نعمتها از دستتان می رود بلکه می فرمایند اگر کم شکر کنید نعمتهای بعدی نمی رسند.
سخن از شکر نکردن و کم شدن نعمتها نیست بلکه سخن از زیاد نشدن نعمت به سبب کم شکر نمودن است.
پس عامل نزول نعمتها خود بندگان هستند چونمخازن نعمتهای الهی تمام شدنی نیست و هم فیض الهی که خداوند کریم ، بخشنده و فیاض است.
اگر شکر گذاری کنید بر شما خواهم افزود (سوره ابراهیم آیه 7).
موانع نزول نعمت:
1. کفران نعمت
2.گناهان
برخی معاصی اثر خاصی دارند و موجب تغییر نعمت می شوند ...تظاهر به نداشتن و فقر؛پست و کوچک شمردن نعمت و برتری جستن بر مردم از این گناهان است.
نکته دیگر آنکه هر نعمتی شکر مخصوص به خود و متناسب با همان نعمت را دارد.