به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، بی‌شک دعا از راهکارهای اساسی برای دستیابی به سعادت دنیا و آخرت و نیز از بهترین ابزارهای معنوی برای رویایی با بلاها، مصیبت‌ها و همچنین بیماری‌های جسم و روان است. برترین خوبان عالم یعنی رسولان الهی  و مافوق آنها یعنی چهارده معصوم علیهم‌السلام در تمام سختی‌ها و آسانی‌ها دست از دعا بر نمی‌داشتند تا حدی که کتبی در قالب ادعیه از آن بزرگواران برای ما به یادگار ماند، همچنان که نصوص فراوانی در ادیان الهی مثل کتاب مقدس عبری و عهد جدید در زمینه دعا وجود دارد؛ به عنوان نمونه بخش‌هایی از مزامیر یا زبور داود به عنوان بخش‌هایی از عهد عتیق، شامل موضوعات مختلف نظیر بیان رنج‌ها، درخواست کمک و اعلام توکل به خداوند است.

اکنون که موجی از بیماری‌ کرونا عالم را فرا گرفته است، عمل به ادعیه معصومین علیهم‌السلام در دفع بلاها و بیماری‌ها می‌تواند نور امید را در دل‌ها روشن نگه دارد، ضمن آنکه با دقت در مضمون این ادعیه می‌توان به ریشۀ اصلی فراگیری بیماری‌ها پی برد.

سید ابن طاووس در کتاب «مهج الدعوات»، از ابن عباس روایت کرده: نزد امیرمؤمنان نشسته بودم، شخصى رنگ پریده آمد و گفت: اى امیر مؤمنان، من همیشه بیمارم و دردهاى بسیارى دارم، به من دعایى بیاموز که با آن، بر بیماری‌هایم یارى جویم.

حضرت  فرمود: به تو دعایى مى‏ آموزم که جبرئیل وقتى حسن و حسین بیمار بودند به پیامبر صلّى اللّه علیه و آله آموخت و آن دعا این است:

اِلهى کُلَّما اَنْعَمْتَ عَلَىَّ نِعْمَةً قَلَّ لَکَ عِنْدَها شُکْرى وَ کُلَّمَا ابْتَلَیْتَنى بِبَلِیَّةٍ قَلَّ لَکَ عِنْدَها صَبْرى

اى معبود من، هر زمان به من نعمت دادى سپاسگزارى‌ام براى تو در کنار آن نعمت اندک بود و هر زمان مبتلاى به بلایم کردی، صبرم براى تو نزد آن اندک بود.

فیا مَنْ قَلَّ شُکْرى عِنْدَ نِعَمِهِ فَلَمْ یَحْرِمْنى وَ یا مَنْ قَلَّ صَبْرى عِنْدَ بَلاَّئِهِ فَلَمْ یَخْذُلنى

اى که شکرم کنار نعمت‌هایش کم بود، اما از نعمت محرومم نکرد، و اى که صبرم نزد بلایش اندک بود، اما مرا وا نگذاشت،

وَ یا مَنْ رَانى عَلَى الْمَعاصى فَلَمْ یَفْضَحْنى وَ یا مَنْ رَانى عَلَى الْخَطایا فَلَمْ یُعاقِبْنى عَلَیْها

و اى که مرا بر گناهان دید، اما رسوایم نکرد و اى که مرا بر خطاها دید، اما بر آنها عذابم نکرد.

صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَاغْفِرْ لى ذَنْبى وَ اشْفِنى مِنْ مَرَضى اِنَّکَ عَلى کُلِّ شَیْئٍ قَدیرٌ

بر محمّد و خاندان محمّد درود فرست، و گناهم را بیامرز، و از بیمارى‌‏ام شفا بده، به درستى که تو بر هرچیز توانایى. ( مهج الدعوات و منهج العبادات، ص8)

امیرالمؤمنین (علیه السلام) در این دعا به نوعی حکمت نزول بلا و بیماری را در گروی بار گناهان افراد معرفی می‌کند؛ همچنان که در فراز ابتدایی دعای کمیل  از خداوند درخواست داریم «اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِیَ الذُّنُوبَ الَّتِی تُنْزِلُ‏ الْبَلَاءَ»؛ یعنی خدایا گناهانی که سبب نزول بلا می‌شود، مورد مغفرت قرار بده. آیات و احادیث متعددی مبنی بر این موضوع داریم که خداوند به واسطۀ بی‌توجهی به محضریت او امت‌ها را با سختی‌ها و بیماری‌ها مواجه می‌کند تا به سوی او تضرع کنند و دست از خطا و غفلت خود بردارند.

شاید سؤال شود ائمه (علیهم السلام) که معصوم از هر خطایی هستند، آموختن این دعا برای حسنین (علیها سلام) چه وجهی باید داشته باشد؟ پاسخ این است که اهل‌بیت (علیهم السلام) به مثابه معلمانی هستند که در هر لحظه شیعیان خویش را تربیت می‌کنند و خداوند از مجرای آن بزرگواران درس‌های خود را به بندگان خویش می‌رساند؛ از این رو خداوند به بهانه‌های مختلف بندگان خویش را از موهبت‌های عالم بهره‌مند می‌کند؛ این رویه را هم در دعای کمیل و هم در سایر ادعیه مثل صحیفه سجادیه مشاهده می‌کنیم. آن بزرگواران هرچند برای خویش از خداوند طلب آمرزش می‌کنند، اما این ادعیه را باید از زاویه‌نگاه معلم به شاگرد مطالعه کرد.

بیشتر بخوانید

• تفسیری از دعای کمیل در بیان امام سجاد (علیه السلام) / گناهانی که نعمتها را تغییر می‌دهند

اللهم اشفع کل مریض